نماز جمعه: تفاوت میان نسخه‌ها

جُمعه از ریشه «جمع» به معنای ضمیمه‌کردن چیزی به چیز دیگر<ref> ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۱/۴۷۹.</ref> و نام یکی از روزهای هفته است<ref> فیومی، المصباح المنیر، ۱۰۹.</ref> که در عرب جاهلی به آن «یوم العَرُوبه» می‌گفتند<ref> فراهیدی، کتاب العین، ۲/۱۲۸؛ زمخشری، الکشاف، ۴/۵۳۲؛ صالحی شامی، ۱/۲۷۸.</ref>. بنا به نقلی [[کعب‌بن‌لوی]] از اجداد [[پیامبر(ص)]] نخستین کسی بود که آن را به «یوم الجمعه» تغییر داد<ref> ابن‌منظور، لسان العرب، ۱/۵۹۳.</ref> و طبق نقل دیگری مردم مدینه پیش از هجرت پیامبر(ص) این روز را برای [[عبادت]] و تجمع انتخاب کردند و آن را به روز جمعه تغییر نام دادند<ref> طبرسی، جوامع الجامع، ۴/۳۹۲.</ref>. نماز جمعه در اصطلاح، نمازی دو رکعتی همراه با دو خطبه است که در روز جمعه و به جای [[نماز ظهر]] به جماعت و با شرایطی خوانده می‌شود<ref> نجفی، جواهر الکلام، ۱۱/۱۳۳؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۱۸.</ref>.

در قرآن کریم، خداوند از مؤمنان می‌خواهد که هنگام نماز جمعه به سوی ذکر خدا بشتابند و خرید و فروش را رها کنند<ref> جمعه، ۹.</ref>. بنا به نقلی نخستین نماز جمعه را سعدبن‌ابی‌زراره در مدینه خواند و خداوند آیه نماز جمعه را نازل فرمود<ref> ابوحیان، البحر المحیط، ۱۰/۱۷۴.</ref> و سپس نخستین نماز جمعه پیامبر اکرم(ص) در آغاز ورود ایشان در میانه راه قبا به [[مدینه]] به همراهی قبیله بنی‌سالم برپا شد<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱/۴۲؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ۴/۳۰۲؛ ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۲/۴۲۲.</ref>. امروزه در آن مکان مسجد الجمعه بنا شده است<ref> صدر، ماوراء الفقه، ۲/۲۴۷.</ref>. با گسترش [[اسلام]] به سرزمین‌های دیگر، پیامبر(ص) علاوه بر آنکه خود به برپایی نماز جمعه می‌پرداخت، برخی از صحابه را نیز برای برپایی نماز جمعه به شهرها می‌فرستاد<ref> ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، ۱/۳۴۴؛ شوکانی، نیل الأوطار،  ۳/۲۸۳.</ref>. پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] نماز جمعه و نماز عید را حاکمان و منصوبان آنان برپا می‌کردند<ref> ابن‌سعد، ترجمة الامام‌الحسین،  ۳۸؛ جعفریان، دوازده رساله، ۲۲ ـ ۲۳.</ref> امیرالمؤمنین ‌علی(ع) نیز در دوره زمامداری خود نماز جمعه برپا می‌کرد<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۴/۹۲؛ طالقانی، پرتوی از نهج البلاغه، ۲۸۷.</ref>. و [[امامان معصوم(ع)]] در نمازهای حاکمان شرکت<ref> ابن‌سعد، ترجمة الامام‌الحسین، ۳۸.</ref> و یاران خود را نیز به شرکت در آن توصیه<ref> حر عاملی، وسائل الشیعة، ۷/۳۰۹ ـ ۳۱۰.</ref> می‌کردند.