عبدالرحیم عقیقی بخشایشی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۲۰ش |
| زادگاه | شهر بخشایش در نزدیکی تبریز |
| تاریخ وفات | ۱۷ فروردین ۱۳۹۱ |
| محل دفن | امام‌زاده علی بن جعفر قم |
| شهر وفات | قم |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | احمد پایانی اردبیلی، یدالله دوزدوزانی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، جعفر سبحانی، علامه طباطبایی، مرتضی مطهری، ناصر مکارم شیرازی، میرزا اسماعیل صائینی زنجانی، ملاعلی معصومی همدانی، امام‌خمینی و... |
| محل تحصیل | تبریز، قم و همدان |
| اجازه روایت از | سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی و محمد فاضل لنکرانی |
| اجازه اجتهاد از | ملاعلی معصومی همدانی و احمد پایانی اردبیلی |
| تألیفات | مفاخر آذربایجان، طبقات مفسران شیعه، یکصد سال مبارزه روحانیت اصیل و مترقی، فقهای نامدار شیعه، پیشوایان معصوم، نظری به انجیل و تعلیمات مسیحیت، همسران رسول خدا، شعائر آیین ما، مشکلات اجتماعی عصر ما، پیکار با فاجعه فقر و گرسنگی، بانوی بزرگ اسلام صدیقه طاهره و... |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حمایت از نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | تأسیس انتشارات و چاپخانه نوید اسلام، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، احداث مدرسه در بخشایش و... |
| وبگاه رسمی | |
عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، از شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی.
تولد و تحصیل
عبدالرحیم عقیقی بخشایشی در سال ۱۳۲۰ش در شهر بخشایش در نزدیکی تبریز به دنیا آمد. پس از طی دوران ابتدایی در زادگاهش راهی تبریز شد و مقدمات را در مدرسه طالبیه آن شهر و نزد میرزا جعفر بخشایشی، سیدزین‌العابدین صدر موسوی گرگری و میرزا احمد توتونچی خواند. در درس شرح لمعه هم از شاگردان شیخ نصرالله شبستری بود. آنگاه راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر دروس سطح را نزد سیدجواد خطیبی، شیخ احمد پایانی اردبیلی، میرزا یدالله دوزدوزانی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی و جعفر سبحانی به پایان رساند. دروس فلسفه و حکمت را هم پیش علامه سیدمحمدحسین طباطبایی و مرتضی مطهری خواند.[۱] وی در مصاحبه دیگری از ناصر مکارم شیرازی و میرزا اسماعیل صائینی زنجانی هم به‌عنوان استادان خود نام برده است.[۲] می‌توان احتمال داد که در دوره سطح از درس‌های ناصر مکارم شیرازی بهره برده و در فلسفه از درس صائینی زنجانی استفاده کرده است. وی سپس به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و در درس خارج اصول فقه امام‌خمینی حضور یافت.[۳] وی به احتمال زیاد در سال‌های آغازین دهه ۱۳۴۰ش و پیش از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، در درس فوق که در مسجد اعظم قم برگزار می‌شد، شرکت می‌کرده است. درس خارج فقه را هم پیش سیدمحمدرضا گلپایگانی خواند. وی مدتی هم در حوزه علمیه همدان در دروس اخلاق و معارف آخوند ملاعلی معصومی همدانی شرکت می‌کرد.[۴] و از ایشان و میرزا احمد پایانی اجازه اجتهاد، از سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی و محمد فاضل لنکرانی اجازه روایت و از سیدکاظم شریعتمداری، مرعشی نجفی و سیدعلی حسینی سیستانی اجازه تصدی در امور حسبیه دریافت کرد.[۵]
فعالیت اجتماعی و تدریس
عقیقی بخشایشی در اواسط دهه ۱۳۴۰ ش وارد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران شد و در رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی به تحصیل پرداخت و موفق به دریافت لیسانس شد. هم‌زمان در دروس دارالتبلیغ اسلامی قم هم شرکت می‌کرد و موفق به دریافت پایان‌نامه تحصیلی از این مؤسسه اسلامی شد. او از سال ۱۳۴۰ش همکاری خود را به‌عنوان نویسنده با برخی از روزنامه‌ها و نشریات آن روز مانند هفته‌نامه ندای حق، وظیفه، مجله نور دانش و ... آغاز کرد و مقالاتی را در آن نشریات منتشر می‌کرد. همچنین نخستین تألیف خود را با عنوان نظری به انجیل و تعلیمات مسیحیت در سال ۱۳۴۰ش انتشار داد.[۶] یکی از مقالاتی که او همان سال منتشر کرد، گزارش دیدار علی امینی، نخست‌وزیر وقت با امام‌خمینی در ۲۰ دی ۱۳۴۰ بود. عقیقی بخشایشی که به‌صورت اتفاقی در جریان ملاقات علی امینی با امام‌خمینی قرار گرفته بود، همراه با تیم علی امینی وارد بیت امام‌خمینی شد و در آن دیدار شرکت کرد و سپس مذاکرات امام‌خمینی با علی امینی را در گزارشی در نشریه ندای حق منتشر کرد. پس از انتشار این مقاله، امام‌خمینی او را به حضور طلبید و ضمن تأیید گزارش او و اقدام به‌جای عقیقی، وی را مورد تشویق قرار داد.[۷]
او کتاب همسران رسول خدا(ص) را در سال ۱۳۴۱ش نگاشت و زیر نظر محمد مفتح به چاپ رساند. وی در سال ۱۳۵۰ ش به عضویت هیئت تحریریه مجله درس‌هایی از مکتب اسلام درآمد و مقالات مختلفی در زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی و اخلاقی در آن نشریه منتشر کرد که برخی از این آثار به زبان‌های زنده دنیا مانند انگلیسی، عربی، فرانسوی، اردو و ترکی نیز ترجمه و منتشر شده است.
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
عبدالرحیم عقیقی بخشایشی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، حدود ۱۲ سال در دانشکده‌های مختلف کشور به‌ویژه دانشگاه آزاد اسلامی، در مقطع کارشناسی ارشد تدریس کرد و سپس به عضویت هیئت‌علمی دانشگاه تهران درآمد و به تدریس دروس معارف اسلامی در آن دانشگاه پرداخت. عقیقی پس از نگارش کتاب دیداری با مسلمانان جمهوری آذربایجان، موفق به دریافت درجه دکترا از آکادمی علوم جمهوری آذربایجان شد. او همچنین در تعدادی از کنگره‌های علمی و ادبی شرکت جست و مقالاتی را ارائه داد که از آن میان می‌توان به کنگره عاشورا، کنگره اوحدالدین مراغه‌ای و کنگره شیخ شهاب‌الدین اهری اشاره کرد. وی سپس انتشارات و چاپخانه نوید اسلام را بنیان نهاد و به انتشار برخی آثار مذهبی دست زد و آن انتشارات هم‌اکنون از ناشران فعال در حوزه مذهبی است.
فعالیت اجتماعی
عقیقی بخشایشی در کنار فعالیت‌های علمی، از امور اجتماعی هم غافل نبود و برخی از فعالیت‌های اجتماعی او عبارت است از: احداث دو باب دبیرستان ۱۲ کلاسه به نام دبیرستان امام امیرالمؤمنین(ع) با همکاری مردم در سال ۱۳۶۶ش در زادگاهش بخشایش، احداث پل عباسیه در سال ۱۳۷۰ش روی رودخانه «اوجان چای» در زادگاه خویش، احداث و مرمت جاده شوسه ۱۴ کیلومتری در مسیر بخشایش به اهر، فراهم آوردن مقدمات جاده‌کشی ۱۲ کیلومتری راه کردکندی، اشتلق علیا و سفلی و تازه کند به بخشایش، در محور جاده سراب و اردبیل، خرید زمین به مساحت ۴۰۰۰ متر و پی‌ریزی دبیرستان ۸ کلاسه به نام «دبیرستان صدیقه طاهره(ع)» در بخشایش برای تحصیل دختران، ایجاد و احداث یک باب مسجد به نام مسجد عباسیه(ع) در محوطه نیروی انتظامی پادگان جلدیان در شهر نقده و مفروش کردن حرم مطهر و نوبنیاد حضرت رقیه (س) در سوریه به‌عنوان روحانی کاروان از طریق جلب کمک‌های زائران. وی همچنین پس از استقلال جمهوری آذربایجان، با سفر به آن کشور، به تبلیغ دین دست زد و بیش از ۱۵ عنوان کتاب تربیتی و معرفی ائمه اطهار(ع) را به خط کریل انتشار داد.[۸]
تألیفات
تألیفات عبدالرحیم عقیقی بخشایشی عبارت است از: مفاخر آذربایجان (در ۵ جلد)، طبقات مفسران شیعه (۵ ج)، یکصد سال مبارزه روحانیت اصیل و مترقی (۳ جلد)، فقهای نامدار شیعه، پیشوایان معصوم (۱۴ جلد)، نظری به انجیل و تعلیمات مسیحیت، همسران رسول خدا، شعائر آیین ما، مشکلات اجتماعی عصر ما، پیکار با فاجعه فقر و گرسنگی، بانوی بزرگ اسلام صدیقه طاهره، عباس بن علی علیه‌السلام سردار بلندقامت دین، پیکار در راه آزادی و آرمان انسانی، آموزش‌های سیاسی و اجتماعی در احکام عبادتی اسلام، چهارده نور پاک (درباره چهارده معصوم در ۱۴ جلد که در هر جلد به یکی از ائمه معصومین(ع) پرداخته است)، دیداری با مسلمانان جمهوری آذربایجان، شام سرزمین خاطره‌ها، زنان نامی در فرهنگ و تمدن اسلامیه، کتاب و کتابخانه زیربنای تمدن و علوم اسلامی، ویرانگری‌های اعتیاد، سیری در اسرار و آثار نماز، وصایای بزرگان، فقیه وارسته: آیت‌الله‌العظمی سیدعلی سیستانی، مرجع وارسته: آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی، آیت‌الله طالقانی مرد مبارزه و شهادت، سیمای بخشایش، قمار این بلای بزرگ، ترجمه قرآن کریم (با استفاده از تفسیر صافی و ترجمه الهی قمشه‌ای)، ترجمه نهج‌البلاغه، ترجمه صحیفه سجادیه، ترجمه امالی (شیخ مفید)، ترجمه مکارم الاخلاق (فضل بن حسن طبرسی)، ترجمه باب حادی عشر (علامه حلی)، ترجمه کنز العرفان (فاضل مقداد)، ترجمه لهوف (سیدبن‌طاووس)، ترجمه مقتل الحسین (عبدالرزاق مقرم)، ترجمه إبصار العین (شیخ محمد سماوی)، ترجمه نفثة المصدور (حاج شیخ عباس قمی)، ترجمه اربعین حدیث (شیخ بهایی)، ترجمه آداب المتعلمین (خواجه نصیر طوسی)، ترجمه الإسلام علی مفترق الطرق (لئوپولدفایس) با عنوان اسلام بر سر دوراهی (با همکاری علی‌اکبر حسنی)، ترجمه الاخلاق عندالامام الصادق (محمدامین زین‌الدین) با نام اخلاق در مکتب امام صادق، ترجمه سیر اندیشه ملی‌گرایی (از نجاح الطائی)، ترجمه اکنون نوبت آسیاست (از حسنین هیکل).[۹]
درگذشت
عقیقی بخشایشی در ۱۷ فروردین ۱۳۹۱ در قم درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط جعفر سبحانی در امام‌زاده علی بن جعفر(ع) به خاک سپرده شد.
پانویس
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۲، ص۲۲۳.
- ↑ خاطرات ۱۵ خرداد تبریز، ص۹۱.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۲، ص۲۲۳.
- ↑ عقیقی بخشایشی، طبقات مفسران شیعه، ص۱۰.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۲، ص۲۲۳.
- ↑ «عبدالرحیم عقیقی بخشایشی»، پایگاه اندیشوران حوزه.
- ↑ خاطرات قیام ۱۵ خرداد تبریز، ص۹۲-۹۹.
- ↑ «عبدالرحیم عقیقی بخشایشی»، پایگاه اندیشوران حوزه.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۲، ص۲۲۴-۲۲۸.
منابع
- الوانساز خویی، جعفر (۱۳۹۴)، گلشن ابرار آذربایجان، به کوشش عبدالصمد جودتی استیار، ج۲، تهران، پژوهشکده باقرالعلوم.
- خاطرات ۱۵ خرداد تبریز (۱۳۷۵)، دفتر دوم، به کوشش علی باقری، تهران، حوزه هنری
- «عبدالرحیم عقیقی بخشایشی»، پایگاه اندیشوران حوزه، تاریخ بازدید: ۱۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- عقیقی بخشایشی (۱۳۷۱)، طبقات مفسران شیعه، ج۱، قم، نوید اسلام.