ابوالقاسم مقدس
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابوالقاسم مقدس خیابانی |
| لقب | مقدس تبریزی |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۴ش |
| زادگاه | تبریز، ایران |
| خویشاوندان سرشناس | علی مقدس تبریزی خیابانی (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدمحمدرضا گلپایگانی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، میرزا محمد مجاهدی تبریزی، سیدحسین قاضی طباطبایی، احمد پایانی اردبیلی، ابوالفضل علمایی سرابی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | فعال در نهضت امام‌خمینی و مبارزه با رژیم پهلوی |
| اجتماعی | امام جماعت مسجد خاتم‌الاوصیا، بنیان‌گذار و مسئول مدرسه علمیه خاتم‌الاوصیا، برگزاری جلسات درس اخلاق |
ابوالقاسم مقدس، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
زادگاه و نسب
ابوالقاسم مقدس در سال ۱۳۱۴ در تبریز به دنیا آمد. پدرش علی مقدس تبریزی خیابانی معروف به تبریزی از علمای تبریز در دوره پس از مشروطه تا دوره رضاخان بود که پس از چهارده سال تحصیل در نجف نزد آیات شیخ‌الشریعه اصفهانی، آخوند خراسانی و میرزا محمدتقی شیرازی، به تبریز بازگشته بود و نقش مهمی در آگاه‌سازی مردم درباره اقدامات ضدمذهبی رژیم پهلوی داشت.[۱] و هفته‌نامه الدین و الحیوه را در تبیین و تبلیغ دین اسلام و تشیع منتشر می‌نمود. این نشریه یکی از نشریات اجتماعی و سیاسی علما و روحانیون آن دوران بود که پس از هشت ماه از انتشار توسط مأموران حکومت محمدرضا پهلوی توقیف و تعطیل شد.[۲] نداء الحق، العلم و الدین، ایقاظ و اتمام الحجه، البلاغ و الاشباه، راز آفرینش و خلقت نوع بشر، رهبر سعادت و اسلام در خطر از دیگر کتاب‌های اوست.[۳]
تحصیل
ابوالقاسم مقدس دوران ابتدایی را در تبریز خواند. آنگاه وارد دانشسرا شد. هم‌زمان در داروخانه‌ای در تبریز مشغول به کار بود. سپس تحصیل و کار در تبریز را رها کرد و در سال ۱۳۳۳ش راهی حوزه علمیه قم شد تا به تحصیل دروس حوزوی بپردازد. در قم شرح لمعه را نزد شیخ احمد پایانی اردبیلی و رسایل را پیش میرزا ابوالفضل علمایی سرابی خواند. در جلد اول کفایه‌الاصول از شاگردان سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی بود و جلد دوم کفایه‌الاصول را نزد میرزا محمد مجاهدی تبریزی خواند. وی مکاسب را از سیدحسین قاضی طباطبایی فراگرفت و آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس خارج امام‌خمینی و آیت‌الله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی بهره برد.[۴] درباره سال‌های حضور او در درس‌های خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام‌خمینی گزارشی در دست نیست، ولی با استناد به سال‌های حضور او در قم می‌توان احتمال داد که در اواخر دهه ۱۳۳۰ و اوایل دهه ۱۳۴۰ش در درس‌های امام‌خمینی که در مساجد سلماسی و اعظم قم تشکیل می‌شد شرکت می‌کرد.
فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی قبل از پیروزی انقلاب
ابوالقاسم مقدس در سال ۱۳۴۶ برای امامت جماعت مسجد «خاتم‌الاوصیا» دعوت شد[۵] و از آن سال به اقامه نماز جماعت در آن مسجد پرداخت. او تعامل حسنه‌ای با نوجوانان و جوانان دارد و از این رهگذر، در اصلاح رفتار آنان تأثیرگذار بود. مقدس هم‌زمان با فعالیت‌های دینی در مسجد خاتم‌الاوصیا، در تهران با امضای اعلامیه‌ها و بیانیه‌های روحانیان مبارز، به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت. ازجمله پس از کشتار مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶، همراه با جمعی از روحانیان تهران اعلامیه‌ای در محکومیت آن صادر کرد. آنان در آن اعلامیه «حادثه خونین و کشتار دسته‌جمعی مسلمانان بیدار و مجاهد (تبریز) در طرفداری از حریم مقدس دیانت و دفاع از مقام شاخص روحانیت را به مراجع تقلید و مردم و علمای تبریز تسلیت گفته، مراتب همدردی خود را با آنان اعلام کرده بودند.[۶] در ۱۳۵۷ش و سالروز قیام ۱۵ خرداد، همراه با جمعی از عالمان و روحانیان تهران، روز ۲۷ خرداد را در اعتراض به اقدامات حکومت پهلوی در کشتار مردم در شهرهای مختلف و حمله به خوابگاه‌های دانشجویی در تهران و شهادت تنی چند از دانشجویان، به عزای عمومی اعلام کردند.[۷] پس از فاجعه سینما رکس آبادان و کشته و زخمی شدن بالغ بر صدها نفر در آن حادثه در شهریور ۱۳۵۷ هم همراه با روحانیت مبارز تهران با صدور اعلامیه‌ای آن را محکوم کرد.[۸]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب
ابوالقاسم مقدس پس از پیروزی انقلاب اسلامی به اقامه نماز در مسجد خاتم‌الاوصیا ادامه داد.[۹] او در ۲۴ اردیبهشت ۱۳۶۴ از امام‌خمینی اجازه تصدر در امور حسبیه وشرعیه دریافت کرد.[۱۰] او سال‌ها امام جماعت مسجد خاتم الاوصیا بود و چندین بار به‌عنوان مسجد و امام جماعت نمونه معرفی شد. همچنین بنیان‌گذار و مسئول مدرسه علمیه خاتم‌الاوصیا در تهران است و آنجا را در سال ۱۳۸۳ش بنیان نهاد. در کنار اداره و تدریس در آن مدرسه، کلاس‌های اخلاق هم برگزار می‌کند و جلسات درس اخلاق مقدس خیابانی ازجمله جلسات مورد توجه و اقبال مردم است.[۱۱]
پانویس
- ↑ سیدقطبی، «مجله الحیوه و الدین دومین نشریه اسلامی تبریز»، ص۱-۱۴.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۲، سیزده.
- ↑ سیدقطبی، «مجله الحیوه و الدین دومین نشریه اسلامی تبریز»، ص۱-۱۴.
- ↑ «تورقی بر زندگی یک مرد الهی؛ حاج‌آقا مقدس خیابانی».
- ↑ «او با لبخند به درمان مردم می‌رود».
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۵۲.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۳۱۲-۳۱۴.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۳۶۸-۳۷۱.
- ↑ «تورقی بر زندگی یک مرد الهی؛ حاج‌آقا مقدس خیابانی».
- ↑ صحیفه امام، ج۱۷، ص۴۳۸.
- ↑ «تورقی بر زندگی یک مرد الهی؛ حاج‌آقا مقدس خیابانی».
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
- «او با لبخند به درمان مردم می‌رود».
- «تورقی بر زندگی یک مرد الهی؛ حاج‌آقا مقدس خیابانی».
- سیدقطبی، سیدمهدی (۱۳۹۴)، «مجله الحیوه و الدین دومین نشریه اسلامی تبریز»، نشریه الکترونیکی سازمان اسناد و کتابخانه‌ها و موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، دوره ۷، شماره ۲۸-۲۹، پاییز و زمستان.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۲۲: شهید آیت‌الله حسین غفاری (۱۳۸۱)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.