جلال طاهر شمس گلپایگانی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۰۶ش |
| زادگاه | روستای گوگد گلپایگان |
| تاریخ وفات | ۸ شهریور ۱۳۷۴ |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدمحمدحسین طباطبایی، سیدمحمدتقی خوانساری، سیدحسین بروجردی، سیدمحمدرضا گلپایگانی، سیدابوالقاسم خویی و... |
| محل تحصیل | حوزه علمیه اراک، قم و نجف |
| تألیفات | آثار متعدد |
| سایر | تدریس در حوزه علمیه قم |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | فعالیت مبارزاتی علیه حکومت پهلوی و حمایت از نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | نماینده مجلس خبرگان رهبری و عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم |
جلال طاهر شمس، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
تولد و تحصیل
جلال طاهر شمس معروف به شمس گلپایگانی در سال ۱۳۰۶ش در روستای گوگد گلپایگان دیده به جهان گشود. او تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش گذراند. آنگاه از شانزده‌سالگی به فراگیری دروس حوزوی پرداخت و مقدمات را در گلپایگان و نزد میرزا هدایت‌الله وحید گلپایگانی آموخت. سپس راهی اراک شد و در حوزه علمیه اراک از درس آقایان شیخ محمد سلطان‌العلما و شیخ محمد امام خوانساری بهره برد و به احتمال زیاد بخشی از مقدمات و همچنین بخشی از دروس سطح را نزد آنان خواند. وی در سال ۱۳۲۴ش به قم رفت و در حوزه علمیه آنجا دروس سطح را نزد استادان آن حوزه تکمیل کرد، ولی درباره استادان آن مقطع او اطلاعاتی در دست نیست. فلسفه و تفسیر قرآن را هم نزد علامه سیدمحمدحسین طباطبایی خواند. وی از سال ۱۳۲۸ش به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس آیات سیدمحمدتقی خوانساری، سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدحسین طباطبایی بروجردی، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، سیدرضا بهاءالدینی و امام‌خمینی بهره برد.[۱] و از آنان اجازاتی در تصدی امور شرعیه دریافت کرد.[۲]
در دوران تحصیل، از سوی آیت‌الله بروجردی، به عضویت گروه تألیف جامع‌الاحادیث درآمد و در تدوین آن کتاب نقش داشت.[۳] او سپس راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف، به مدت دو سال در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی حضور یافت. آنگاه به کشور بازگشت و به تحصیل نزد استادان درس خارج فقه و اصول در قم ادامه داد. درباره سال‌های حضور او در درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که در دهه ۱۳۳۰ش در درس‌های ایشان شرکت می‌کرده است. همچنین درباره حضور او در درس خارج فقه یا خارج اصول امام‌خمینی نیز اطلاعاتی در دست نیست و می‌توان احتمال داد که در هر دو درس ایشان شرکت می‌کرده است.[۴]
فعالیت مبارزاتی علیه حکومت پهلوی
شمس گلپایگانی در دهه ۱۳۴۰ش به تدریس در حوزه علمیه قم پرداخت و با آغاز نهضت اسلامی، اعلامیه‌هایی را علیه حکومت پهلوی و در دفاع از امام‌خمینی امضا می‌کرد. ازجمله در سال ۱۳۴۳ش، پس از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، همراه با جمعی از محصلان گلپایگانی حوزه علمیه قم در نامه‌ای به امیرعباس هویدا که تازه به نخست‌وزیری منصوب شده بود، تبعید امام‌خمینی را با استناد به قانون اساسی و اصل مصونیت مراجع عظام تقلید، مغایر با قانون دانست و خواستار آزادی و بازگرداندن ایشان به کشور و آزادی دیگر زندانیان سیاسی شد.[۵]
طاهر شمس گلپایگانی در سال ۱۳۴۹ و پس از درگذشت آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم، همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم، با ارسال نامه‌ای به امام‌خمینی با عنوان «حضرت آیت‌الله‌العظمی مرجع بزرگ شیعه آقای خمینی»، آن «فاجعه عظیم» را به «مرجع عظیم‌الشأن» تسلیت گفتند [۶]
درباره فعالیت‌های سیاسی او در سال‌های ۱۳۴۹-۱۳۵۷ ش گزارشی در دست نیست. او در ۲۵/۱/۱۳۵۷ ش همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم، با صدور اعلامیه‌ای، به تشریح وضعیت موجود پرداختند و اقدامات حکومت پهلوی در انتشار مقاله احمد رشیدی مطلق علیه امام‌خمینی و در پی آن سرکوب اعتراض مردم قم و تبریز علیه آن مقاله را به باد انتقاد گرفتند و آنگاه با اشاره به دستگیری جمعی از روحانیان و فعالان سیاسی، حمله مأموران به مدارس دینی و هتک حرمت حرم حضرت معصومه(س)، به حکومت پهلوی نسبت به سرکوب کردن مبارزات مردم ایران هشدار دادند و از پایداری‌های مردم در مقابل دستگاه پهلوی تقدیر کردند [۷] در چهلم شهدای ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ تهران نیز همراه با جمعی از علمای حوزه علمیه قم، اعلامیه‌ای صادر کردند و ۲۴ مهر ۱۳۵۷ را در اعتراض به سرکوب تظاهرات مردم تهران و یادبود شهدای هفده شهریور، عزای ملی اعلام نمودند[۸]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
شمس گلپایگانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس در حوزه علمیه قم ادامه داد و به عضویت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درآمد.[۹] او در نخستین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری با رأی مردم استان مرکزی به نمایندگی برگزیده شد.[۱۰] همچنین در شورای مدیریت حوزه علمیه قم عضویت داشت و از اعضای هیئت‌امنای مجتمع دینی حضرت ولیعصر(عج) نیز بود.[۱۱] مدتی هم عضو هیئت‌مدیره مدرسه فیضیه بود.[۱۲] وی در جریان برگزاری کنگره شیخ انصاری، از اعضای هیئت‌علمی آن کنگره بود و مقاله‌ای با عنوان «شیخ انصاری محقق و مؤسس» را نگاشت. کتاب الخمس، حاشیه بر مکاسب، حاشیه بر رسایل، حاشیه بر کفایه‌الاصول، معارف دینی و متفرقات از دیگر تألیفات اوست.
درگذشت
شمس گلپایگانی هشتم شهریور ۱۳۷۴ براثر سانحه رانندگی از دنیا رفت و پیکرش در صحن حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۱۳]
پانویس
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۲۸۱.
- ↑ انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۴.
- ↑ انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۴؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج ۳، ص۲۸۱.
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۲۸۱.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۵۲ـ۱۵۳.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۲۲؛ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۵، ص۳۶۶؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، ص۵۷۶-۵۷۷.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۶۹-۲۷۲.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۰۳-۴۰۵.
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ص۲۸۱.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر اول، ص۵۸۹.
- ↑ انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۴.
- ↑ «فرزانگان: آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۴.
- ↑ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۴۶۲؛ انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۵.
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۷۴)، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۳۳.
- جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون (۱۳۸۵)، ج۳، تدوین سیدمحسن صالح، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- جواهر کلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، ج۱، قم، انصاریان.
- خبرگان ملت: شرح‌حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری (۱۳۷۹)، دفتر اول، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۶۴)، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، تهران، واحد فرهنگی بنیاد شهید با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ۵، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی
- «فرزانگان: آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی» (۱۳۸۹)، دوهفته‌نامه افق حوزه، شماره ۲۷۹، ۱۳ شهریور.