حدیث ثقلین
حدیث ثقلین، حدیثی متواتر میان شیعه و اهلسنت است که بر جداییناپذیری قرآن و اهلبیت(ع) به عنوان دو میراث پیامبر(ص) برای هدایت امت تأکید میکند. امامخمینی نیز با تأکید بر این حدیث، قرآن و عترت را دو ثقل جداییناپذیر میداند که هدایت امت اسلامی در گرو تمسک به هر دوی آنها تا قیامت است.
معرفی حدیث ثقلین
حدیث ثقلین از احادیث متواتر و مورد پذیرش شیعه و اهلسنت است.[۱] بر اساس این حدیث، قرآن و اهلبیت(ع) دو ثقل گرانبها و جداییناپذیر هستند که تمسک به آنها ضمانت هدایت امت اسلامی را تا قیامت در پی دارد. علمای شیعه با استناد به این حدیث، امامت[۲] و عصمت ائمه(ع)، لزوم پیروی از ایشان[۳] و مرجعیت علمی و رهبری سیاسی آنان[۴] را اثبات میکنند؛ حال آنکه عالمان اهلسنت عموماً بر وجوب مودت و احترام به اهلبیت(ع) تأکید دارند.[۵]
حدیث ثقلین در مهمترین منابع حدیثی شیعه[۶] و سنی[۷] با عبارتهای مختلفی نقل شده است. امامخمینی وصیتنامه خود را با حدیث ثقلین آغاز کرده و آن را حدیث متواتر میداند.[۸]
إِنِّی تَارِکٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ أَمَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا: كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَيْتِی فَإِنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْض
من در میان شما دو چیز گرانبها میگذارم که اگر به آندو تمسک کنید، هرگز گمراه نخواهید شد. آندو کتاب خدا (قرآن) و عترت و اهلبیتم هستند. همانا آندو هرگز از هم جدا نمیشوند تا اینکه کنار حوض بر من وارد شوند.»[۹]
ثقل اکبر و ثقل اصغر
ثقلین به معنای دو شی گرانبها است ثقل اکبر به قرآن و ثقل اصغر به اهلبیت اشاره دارد.[۱۰] اما امامخمینی از قرآن به ثقل اکبر و از اهلبیت به ثقل کبیر یاد میکند و معتقد است اهلبیت از هر چیز بزرگتر است، جز قرآن.[۱۱]
جداییناپذیری قرآن و اهلبیت(ع)
حدیث ثقلین متواتر بین جمیع مسلمین است و ر کتب اهلسنت از صحاح ششگانه تا کتب دیگر آنان، با الفاظ مختلفه و موارد مکرره از پیغمبر اکرم- صلی اللَّه علیه و آله و سلم- به طور متواتر نقل شده است. و این حدیث شریف حجت قاطع است بر جمیع بشر بهویژه مسلمانان مذاهب مختلف؛ و باید همه مسلمانان که حجت بر آنان تمام است جوابگوی آن باشند؛ و اگر عذری برای جاهلان بیخبر باشد برای علمای مذاهب نیست.[۱۲]
امامخمینی با استناد به حدیث ثقلین تأکید میکند که قرآن و عترت دو میراث جداییناپذیر پیامبر(ص) هستند که هدایت بشریت به آنان وابسته است. به گفته امامخمینی، جمله «لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ» در حدیث ثقلین به این اشاره دارد که پس از پیامبر، هر چه بر هر یک از کتابالله و اهلبیت پیامبر(ص) گذشته، بر دیگری نیز گذشته است؛ مهجوریت هر یک، مهجوریت دیگری است، تا اینکه هر دو در «حوض» بر رسول خدا(ص) وارد شوند.[۱۳] از نظر ایشان، قرآن و انسان کامل دو حقیقت به هم پیوسته هستند که از یک حقیقت سرچشمه میگیرند و هیچگاه از هم جدا نمیشوند.[۱۴]
نجات امت اسلامی در تمسک به ثقلین
امامخمینی با بیان تاریخ ثقلین تصریح میکنند که حاکمان طاغوت و قدرتهای شیطانی با خارج کردن قرآن از صحنه زندگی و تحریف مفاهیم آن، همگان را از هدایت واقعی محروم کردهاند. ایشان با اشاره به انحراف حکومتهای به ظاهر اسلامی و عالمان دنیاطلب هشدار میدهد که تبدیل قرآن به ابزار تفرقه و بیاعتنایی به ولایت اهلبیت(ع)، بزرگترین خیانت به بشریت است و نجات امت اسلامی را تنها در گرو بازگشت به این دو ثقل و اجرای حکومت عدل الهی میداند.[۱۵]
امامخمینی همچنین معتقد است علوم رسمی و آکادمیک اگرچه مفیدند، اما زمانی که به جای روشنایی، موجب تاریکی دل، افسردگی و تکبر شوند، باید درمان این وضعیت را در روی آوردن به قرآن و احادیث و تمسک به این دو میراث پیامبر(ص) جستوجو کرد.[۱۶]
پانویس
- ↑ مظفر، دلائلالصدق، ج۶، ص۲۴۰.
- ↑ مظفر، دلائلالصدق، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۲۴۱-۲۴۴.
- ↑ مکارم شیرازی، پیام قرآن، ج۹، ص۷۵.
- ↑ خرازی، بدایةالمعارف، ج۲، ص۱۹، ۲۰.
- ↑ ابنحجر هیتمی، الصواعق المحرقه، ج۲، ص۶۵۳؛ سخاوی، استجلاب ارتقاء الغرف، ج۱، ص۳۶۷.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۹۴، ج۲، ص۴۱۵.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۷۳.
- ↑ امامخمینی، وصیتنامه، ص۱؛ امامخمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۳۹۳.
- ↑ صفار، بصائرالدرجات، ص۴۱۳، حدیث ۳.
- ↑ خویی، مِنهاجُالبَراعة، ج۶، ص۲۱۵، ۲۱۶.
- ↑ امامخمینی، وصیتنامه، ص۲؛ امامخمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۳۹۶.
- ↑ امامخمینی، وصیتنامه، ص۲و۳؛ امامخمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۳۹۴.
- ↑ امامخمینی، وصیتنامه، ص۲-۶؛ امامخمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۳۹۳-۳۹۶.
- ↑ امامخمینی، آداب الصلاة، ص۳۲۱.
- ↑ امامخمینی، وصیتنامه، ص۲-۶؛ امامخمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۳۹۳-۳۹۶.
- ↑ امامخمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۳۴۳-۳۴۴.
منابع
- ابنحجر هیتمی، احمد بن محمد، الصواعق المحرقه علی اهل الرفض و الضلال و الزندقه، بیروت، مؤسسةالرسالة، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- امامخمینی، سیدروحالله، آداب الصلاة، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، تهران، چاپ شانزدهم، ۱۳۸۸ش
- امامخمینی، سیدروحالله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، تهران، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش.
- امامخمینی، سیدروحالله، صحیفه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، تهران
- امامخمینی، سیدروحالله، وصیتنامه سیاسی- الهی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، تهران، چاپ بیست و نهم، ۱۳۸۸ش
- خرازی، سید محسن، بدایة المعارف الالهیة فی شرح عقائد الامامیة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ چهارم، ۱۴۱۷ق.
- خویی، میرزا حبیبالله، مِنْهاجُ البَراعه فی شَرْح نَهجُ البَلاغَة، تحقیق سید ابراهیم میانجی، تهران، مکتبةالاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۰ق.
- سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، استجلاب ارتقاء الغرف بحب اقرباء الرسول و ذوی الشرف، تحقیق خالد بن احمد الصمی بابطين، بیروت، دارالبشائر الاسلامیه، بیتا.
- صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ص)، تحقیق محسن کوچهباغی تبریزی، قم، مکتبة آیةالله المرعشی النجفی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مسلم نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
- مظفر، محمدحسن، دلائلالصدق، قم، مؤسسه آلالبیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ نهم، ۱۳۸۶ش.