ستر عورت
ستر عورت، نقاطی از بدن که پوشش آن در برابر نامحرم ضروری است و انسان نمازگزار چون خود را در همه شئون عین حضور حق دید، تلاش میکند ستر و پوشش همه عورات ظاهری و باطنی را انجام دهد.
اهمیت و جایگاه ستر عورت
ستر عورت در اصطلاح اخلاقی به معنای پوشاندن عورت و شرمگاه انسان از چشم خلق میباشد.[۱] علمای اخلاق با توجه به احکام و دستورات متون دینی درباره پوشش لباس و ستر عورت بدن به ویژه در نماز، مطالب فراوانی بیان کردهاند و معتقدند در شریعت اسلام پوشاندن اعضاء شهوتآمیز فی نفسه لازم و ضروری است که نتیجه آن حضور نمازگزار در بارگاه الهی همراه با شرم و حیاء است.[۲] امامخمینی نیز در بحث پوشش لباس و ستر عورت نمازگزار و مراتب آن با رویکرد عرفانی و تأویلی پرداخته و مطالب خاص باطنی را در آثار خویش در این زمینه بیان کرده است.[۳]
پوشش عورت ظاهری و باطنی
شرم و حیا نسبت به خداوند از جمله آثار و نتایج معرفتی و سلوکی ناشی از توجه و قرب به حقتعالی و درک همراهی و معیت همیشگی خداوند با انسان میباشد.
انسان به طور طبیعی در حضور فرد حاضری که محترم نیز میباشد از پرداختن به دستهای از امور نظیر کشف عورت و شرمگاه شرم کرده و به آنها دست نمیزند. این احساس شرم در نماز به نحو شدیدتر و با شدت بیشتری قابل درک است. در چنین حالتی، نمازگزار معنا و مفاد آیه «الم یعلم بأنّ الله یری»[۴] به خوبی درک میکند؛ ازاینرو در پوشش عورت ظاهری و باطنی خویش تلاش میکند.[۵]
امامخمینی در بیان پوشش و ستر عورت ظاهر و باطنی با رویکرد عرفانی، معتقد است سالک نمازگزار چون خود را در همه شئون عین حضور در حق دید، تلاش میکند ستر و پوشش همه عورات ظاهری و باطنی را انجام دهد و وقتی دانست که کشف عورت باطنی در محضر حقتعالی قبیحتر از کشف عورت ظاهری است و به مقتضای حدیث «ان الله لا ینظر الی صورکم ولکن ینظر إلی قلوبکم،[۶] اگر ستر عورت باطنی و اخلاق زشت و صفات رزیله درونی را رعایت نکند از لیاقت در محضر حق و ادب حضور ساقط میگردد.[۷]
مراتب ستر عورت
امامخمینی برای ستر عورت مراتب و اسراری قاتل است. این مراتب عبارتند از:
- ستر عورت نزد عموم مردم: عبارت است از پوشاندن شرمگاه از مردمان عاقل هنگام نماز، همانطوری که خارج از نماز نیز پوشش آن لازم و واجب است.
- ستر عورت نزد خاصان و مقربان: عبارت است از پوشاندن اعمال ناشایست به لباس تقوی که بهترین لباس در همه حال به شمار میرود.
- ستر عورت نزد اخص خواص: عبارت است از پوشاندن بدیهای نفسانی به لباس عفاف؛ یعنی شخص باید عفیف باشد و از میل نفسانی و مرحله نفس گذر کرده باشد.
- ستر عورت نزد اهل ایمان: پوشاندن بدیهای قلب به لباس طمأنینه.
- ستر عورت نزد اهل معرفت: پوشاندن زشتیهای درون است به لباس شهود؛ ازاینرو کسی که به مرحله کشف و شهود، نرسیده کشف عورت کرده است.
- ستر عورت نزد اهل ولایت: پوشاندن بدیهای راز درون است به لباس تمکین. لباس تمکین عبارت است از آرامش و سکون قلب عارف بعد از رسیدن به مقام فنا است، وقتی سالک به این مقام رسید، همه مراتب عورت را گذرانده و لایق محضر حضرت حق میشود و دیگر غائب نیست چون حقانی شده و از مقام تلوین عبور کرده است.[۸]
به اعتقاد امامخمینی حقتعالی از باب گسترش رحمت و ستاریت خود همه بدیها و عورات خلق را میپوشاند. وقتی که از باب کرامت با لباسهای گوناگون بدیهای ظاهری و شرمگاههای بدنی انسان را میپوشاند، کردارهای باطنی و اخلاق بد خلق را نیز با پرده ملکوت میپوشاند و با ستاریت خود باطن آن را از دیدگاه اهل عالم میپوشاند.[۹]
پانویس
- ↑ غزالی، احیاء علوم الدین، ج۱، ص۳۶۷؛ قمی، اسرار العبادة وحقیقة الصلاة، ص۲۹.
- ↑ قمی، اسرار العبادة و حقیقة العباده، ص۲۹؛ حقی، تفسیر روح البیان، ج۷، ص۱۸۳؛ دیوبندی، تفسیر کابلی، ج۵، ص۱۶۵؛ غیاثی، حجاب زنان مسلمان، ص۸۴؛ طبری، تفسیر طبری، ج۱۰، ص۳۳؛ یزدانپناه، آئین بندگی و دلدادگی، ص۱۹۷.
- ↑ امامخمینی، سرّالصلاة، ص۴۹-۵۵؛ آداب الصلاة، ص۸۷-۸۹؛ ۹۴-۹۶.
- ↑ علق: ۱۴.
- ↑ قمی، اسرار العباداة و حقیقة الصلاة، ص۲۹؛ یزدانپناه، آیین بندگی و دلدادگی، ص۱۹۷-۱۹۸؛ کاشانی، تأویلات کاشانی، ج۱، ص۲۵۵.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ج۶۷، ص۲۴۸؛ جامع الاخبار، ص۱۱۷.
- ↑ امامخمینی، آداب الصلاة، ص۹۵-۹۶.
- ↑ امامخمینی، سرّالصلاة، ص۴۹.
- ↑ امامخمینی، سرّالصلاة، ص۴۹-۵۰.
منابع
- امامخمینی، سیدروحالله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۸۴ش.
- امامخمینی، سیدروحالله، سرّالصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۷۸ش.
- حقی، اسماعیل مصطفی، تفسیر روح البیان، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۱۸م.
- دیوبندی، محمود حسن، تفسیر کابلی، تهران، نشر احسان، ۱۳۸۵ش.
- طبری، محمدبنجریر، تفسیری طبری، بیروت دارالمعرفه، بیتا.
- غزالی، ابوحامد، احیاء علوم الدین، بیروت، دار الکتاب العربی، بیتا.
- غیاثی، عبدالصمد، حجاب زنان مسلمان، قم نشر شیخ الاسلام، ۱۳۹۲ش.
- قمی، قاضی سعید، اسرار العبادة و حقیقة الصلاة، تهران، نشر دانشگاه تهران، ۱۳۳۹ش.
- کاشانی، عبدالرزاق، تأویلات کاشانی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
- یزدانپناه، یدالله، آئین بندگی و دلدادگی، قم، نشر فردا، ۱۳۹۸ش.
نویسنده: باقر صاحبی