سیدابراهیم سیدحاتمی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیدابراهیم سیدحاتمی |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۳ش |
| زادگاه | اردبیل |
| تاریخ وفات | ۱۶ دی ۱۳۹۷ |
| محل دفن | مسجد قائم اردبیل |
| شهر وفات | اردبیل |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، سیدحسین بروجردی، سیدمحمدحسین طباطبایی، سیدمحمد حجت کوهکمری |
| محل تحصیل | حوزه علمیه اردبیل، حوزه علمیه قم |
| تألیفات | حاشیه بر منظومه، حاشیه بر رسایل، حاشیه بر مکاسب |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با حکومت پهلوی و نماینده مردم اردبیل در مجلس خبرگان رهبری |
| اجتماعی | امام جمعه موقت اردبیل، سرپرست حوزه علمیه اردبیل، مؤسس مساجد و مراکز خیریه |
سیدابراهیم سیدحاتمی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امامخمینی.
زادگاه و خاندان
سیدابراهیم سیدحاتمی فرزند حاج سیدجواد در سال ۱۳۰۳ش در اردبیل متولد شد.[۱] اجداد او از منطقه مریک در جمهوری آذربایجان فعلی بودند که پس از قراردادهای گلستان و ترکمانچای و واگذاری ماورای ارس به روسیه تزاری، به ایران مهاجرت کردند و در اردبیل مقیم شدند.[۲]
تحصیل
سیدابراهیم دوران ابتدایی را در دبستان اردبیل گذراند. سپس به سربازی اعزام شد و در همان دوره، به تحصیل دروس حوزوی علاقهمند شد و در مدرسه ملا ابراهیم، به فراگیری مقدمات پرداخت. پس از پایان سربازی، به تحصیل در همان مدرسه ادامه داد[۳] و از درسهای استادانی همچون آقایان شیخ محسن نجفی، آخوند ملا بشیر مدرس، حاج شیخ عبدالغفور عاملی، شیخ غلامحسین غروی قدسی، حاج میرزا ابراهیم کلانتر و دیگر استادان آن حوزه بهره برد.[۴] در دوران تحصیل در اردبیل، فرقه دموکرات بر آن شهر چیره شد و سیدحاتمی، همراه با جمعی از طلاب، از سیاستهای غیرمذهبی آن فرقه انتقاد میکرد.[۵]
در سال ۱۳۲۶ش هم به اقامه نماز جماعت در محله سلطانآباد اردبیل میپرداخت و همزمان به تبلیغ دین در آن منطقه اهتمام میورزید.[۶]
وی در سال ۱۳۲۷ش به قم رفت و در حوزه علمیه قم به تکمیل تحصیلات سطوح عالی پرداخت و از درسهای سطح آقایان شیخ فاضل لنکرانی، شیخ عبدالحسین لنکرانی، میرزا محمد مجاهدی تبریزی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، سیدرضا صدر، شیخ مرتضی حائری و علامه سیدمحمدحسین طباطبایی بهره برد. همزمان در درسهای فلسفه (منظومه و اسفار) هم از شاگردان علامه طباطبایی بود. او سپس در دروس خارج فقه و اصول حضرات آیات سیدمحمد حجت کوهکمری، سیدحسین طباطبایی بروجردی، شیخ محمدعلی اراکی و امامخمینی شرکت کرد.[۷]
درباره سالهای حضور او در درسهای خارج فقه و اصول یا هر دو درس ایشان گزارشی در دست نیست، ولی میتوان احتمال داد که در دهه ۱۳۳۰ و اوایل دهه ۱۳۴۰ش در درسهای امامخمینی که در مساجد محمدیه، سلماسی و اعظم قم برگزار میشد، حضور مییافته است
فعالیت سیاسی و اجتماعی قبل از پیروزی انقلاب
سیدحاتمی در سال ۱۳۴۳ش به زادگاه خود اردبیل بازگشت و به تدریس سطح عالی علوم حوزوی چون مطول، حاشیه، لمعه، رسایل و... در حوزه علمیه پرداخت. همزمان جلسات تفسیر قرآن کریم دایر میکرد و به وعظ و ارشاد نیز میپرداخت.[۸]
او از سال ۱۳۴۱ش به مبارزه با حکومت پهلوی، همسو با نهضت اسلامی امامخمینی پرداخت. در آبان ۱۳۴۱، همراه با جمعی از روحانیان اردبیل، با ارسال تلگرافی به آیتالله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، حمایت خود را از منویات مراجع تقلید در مخالفت با تصویبنامه انجمنهای ایالتی و ولایتی اعلام کردند و خواستار ابلاغ نظر علمای اردبیل به شاه شدند.[۹] او در دوم فروردین ۱۳۴۲ و در حمله مأموران حکومت پهلوی به مدرسه فیضیه قم، در آنجا حضور داشت و شاهد آن اقدام بود.[۱۰] پس از آن هم بهویژه پس از بازگشت به اردبیل، در کنار دیگر روحانیان آن شهر، به مبارزه با حکومت پهلوی ادامه داد.
فعالیتها پس از پیروزی انقلاب
وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به فعالیتهای تبلیغی ـ علمی در اردبیل ادامه داد و مدتی هم امام جمعه وقت آن شهر بود. همزمان سرپرستی حوزه علمیه اردبیل را بر عهده داشت. وی بهعنوان روحانی کاروان، به حج اعزام میشد و بالغ بر پنجاه مرتبه راهی حج شده بود. جایگاه او بهعنوان امام جماعت مسجد جامع اردبیل و یکی از عالمان نامی اردبیل بهگونهای بود که مردم از شهرهای اطراف هم برای استخاره به او مراجعه میکردند. همچنین پاسخگوی پرسشهای شرعی و مراجعات مردم بود.
آثار علمی او عبارت است از: حاشیه بر منظومه، حاشیه بر رسایل و حاشیه بر مکاسب.[۱۱]
سیدحاتمی در چهارمین دوره انتخابات خبرگان رهبری، با رأی مردم استان اردبیل به نمایندگی آن استان برگزیده شد و در دوره پنجم آن مجلس نیز نماینده مردم اردبیل بود. وی در کنار فعالیتهای فوق، به فعالیتهای اجتماعی هم میپرداخت؛ ازجمله ساخت مسجد سادات در سال ۱۳۶۵ش از زمین شخصی خودش و همچنین ساخت موقوفههایی برای آن مسجد، ساخت مسجد القائم در زمینهای وقفی پدرش در اردبیل در سال ۱۳۷۵ش، ساخت کتابخانه در مسجد القائم، ساخت درمانگاه سادات،[۱۲] آزمایشگاه چندمنظوره شهید سیدحاتمی، آزمایشگاه ازدواج اردبیل، آزمایشگاه خاک، آزمایشگاه گل و گیاه، مجموعه فرهنگی و ورزشی شهید سیدحاتمی، خوابگاه دانشجویی با ظرفیت ۹۰ نفر، ۵۴ باب مغازه تجاری، سه باب منزل مسکونی و درمانگاه خیریه ملی حسینی.[۱۳]
درگذشت
سیدابراهیم سیدحاتمی در ۱۶ دی ۱۳۹۷ در اردبیل درگذشت و پیکر او پس از تشییع و اقامه نماز توسط سیدحسن عاملی، امام جمعه اردبیل، در محل ورودی مسجد قائم آن شهر به خاک سپرده شد.[۱۴]
پانویس
- ↑ درازی، تاریخ انقلاب اسلامی در اردبیل، ص۱۵۷؛ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله سیدحاتمی»، ص۱۳۹؛ مجموعه مقالات همایش بزرگداشت آیتالله مشکینی، ص۳۹۲.
- ↑ درازی، تاریخ انقلاب اسلامی در اردبیل، ص۲۳۶.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۲، ص۱۴۰.
- ↑ همان؛ درازی، تاریخ انقلاب اسلامی در اردبیل، ص۱۵۷؛ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله سیدحاتمی»، ص۱۳۹؛ مجموعه مقالات همایش بزرگداشت آیتالله مشکینی، ص۳۹۲.
- ↑ درازی، تاریخ انقلاب اسلامی در اردبیل، ص۲۷۰.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ص۱۴۰.
- ↑ الوانساز خویی، ص۱۴۱؛ گلشن ابرار آذربایجان، درازی، تاریخ انقلاب اسلامی در اردبیل، ص۱۵۷؛ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله سیدحاتمی»، ص۱۳۹؛ مجموعه مقالات همایش بزرگداشت آیتالله مشکینی، ص۳۹۲.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ص۱۴۱.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۵.
- ↑ درازی، تاریخ انقلاب اسلامی در اردبیل، ص۳۸۹.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۲، ص۱۴۱-۱۴۲.
- ↑ همان.
- ↑ «پروندهای در بزرگداشت مرحوم آیتالله سیدابراهیم سیدحاتمی اردبیلی، عالم واقف»، ص۱۹.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله سیدحاتمی»، ص۱۳۹؛ «پروندهای در بزرگداشت مرحوم آیتالله سیدابراهیم سیدحاتمی اردبیلی، عالم واقف»، ص۱۹؛ «پیکر آیتالله سیدحاتمی تشییع شد»، ص۳.
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- الوانساز خویی، محمد (۱۳۹۴)، گلشن ابرار آذربایجان، به کوشش عبدالصمد جودتی استیار، ج۲، تهران، پژوهشکده باقرالعلوم.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۸) «درگذشتگان: آیتالله سیدحاتمی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال سیام، شماره اول (شمارههای مسلسل: ۱۷۵)، فروردین ـ اردیبهشت.
- «پروندهای در بزرگداشت مرحوم آیتالله سیدابراهیم سیدحاتمی اردبیلی، عالم واقف» (۱۴۰۰)، هفتهنامه حریم امام، سال نهم، شماره ۴۸۳، ۲۱ دی.
- «پیکر آیتالله سیدحاتمی تشییع شد» (۱۳۹۸)، روزنامه کیهان، شماره ۲۲۰۹۵، ۱۸ دی.
- درازی، علی (۱۳۹۰)، تاریخ انقلاب اسلامی در اردبیل، تهران، سوره مهر؛ مجموعه مقالات همایش بزرگداشت آیتالله مشکینی (۱۳۹۲)، ج۲، قم، سازمان چاپ و نشر.