سیدرضا بهاءالدینی

سیدرضا بهاءالدینی

اطلاعات فردی
نام کامل	سیدرضا بهاءالدینی
تاریخ تولد	۹ فروردین ۱۲۸۷ش
زادگاه	قم، ایران
تاریخ وفات	۲۷ تیر ۱۳۷۶ش
محل دفن	حرم حضرت معصومه(س)، قم
شهر وفات	قم، ایران
اطلاعات علمی
استادان	عبدالکریم حائری یزدی، سیدمحمد حجت، سیدمحمدتقی خوانساری، سیدحسین بروجردی
شاگردان	مرتضی مطهری، احمد جنتی، علی مشکینی، احمد آذری قمی، محمد فاضل لنکرانی، حسینعلی منتظری، سیدمصطفی خمینی، حسین حیدری کاشانی، احمدی یزدی
محل تحصیل	حوزه علمیه قم
تألیفات	سلوک معنوی، نردبان آسمان (درس‌های اخلاق)
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسی	حامی انقلاب اسلامی ایران
اجتماعی	استاد برجسته اخلاق و عرفان عملی

سیدرضا بهاءالدّینی (۱۳۷۶ـ۱۲۸۷ش)، فقیه و عارف معاصر شیعۀ امامی، استاد اخلاق و عرفان عملی در حوزه علمیه قم.

بیشترین نیک‌نامی و دغدغه آیت‌الله بهاءالدینی، بحث‌ها و درس‌های اخلاقی عمومی یا خصوصی وی بود که تا روزهای پایان زندگی‌اش ادامه داشت.

او از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری یزدی، سیدمحمد حجت، سیدمحمدتقی خوانساری و آیت‌الله بروجردی بود. با امام‌خمینی و سیدمصطفی خمینی نیز رابطه دوستی دیرینه داشت و از علاقه‌مندان و حامیان انقلاب اسلامی بود.

زندگی‌نامه

سیدرضا بهاءالدینی در ۹ فروردین ۱۲۸۷ش در قم به دنیا آمد. پدرش سیدصفی‌الدّین از خادمان حرم حضرت معصومه(س) بود که در درس شیخ عبدالکریم حائری یزدی و شیخ ابوالقاسم کبیر قمی هم شرکت می‌کرد.

سیدرضا با تشویق پدر، از کودکی به تحصیل علوم دینی در حوزه علمیه قم پرداخت. از ۱۹سالگی در درس خارج فقه و اصول شیخ عبدالکریم حائری حاضر شد. همچنین از درس سیدمحمد حجت، سیدمحمدتقی خوانساری و سیدحسین بروجردی بهره برد. از آن پس، سال‌ها به تدریس دروس عمومی ادبیات، فقه و اصول، و نزدیک به بیست سال به تدریس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم پرداخت. در این مدت شاگردان بسیاری تربیت کرد. ازجمله شاگردان او در دورۀ سطح و خارج مرتضی مطهری، احمد جنتی، علی مشکینی، احمد آذری قمی، محمد فاضل لنکرانی، حسینعلی منتظری، سیدمصطفی خمینی، حسین حیدری کاشانی، احمدی یزدی بودند.

آیت‌اللّه بهاءالدینی در بیان بحث‌ها و درس‌های اخلاق عمومی و خصوصی پرآوازه بود که این نیک‌نامی تا روزهای پایانی عمرش ادامه داشت. بیشترین شهرت او در حوزه علمیه قم، در اخلاق و عرفان بود. تاآنجاکه اسفند ۱۳۷۵ش در راستای تجلیل از ایشان همایشی با عنوان «حوزه و تهذیب اخلاق» در حوزه علمیه قم برگزار گردید.

فعالیت‌های علمی ایشان در زمینه‌های مختلف بیشتر شفاهی بود و آثار مکتوب اندکی از ایشان باقی است. هیچ‌یک از نوشته‌های پراکنده‌ای که وی درباره نهج البلاغه، تفسیر قرآن و تقریرات فقهی برخی استادانش نگاشته بود، منتشر نشده است. تنها بخشی از درس‌های اخلاق و برخی از مصاحبه‌های او، در دو کتاب «سلوک معنوی» و «نردبان آسمان: مجموعه‌ای از درس‌های اخلاق فقیه وارسته و عارف فرزانه، حضرت آیت‌الله بهاءالدینی» به چاپ رسیده است.

بهاءالدینی در ۲۷ تیر ۱۳۷۶ش درگذشت و در حرم حضرت معصومه به‌خاک سپرده شد.

آشنایی و ارتباط با امام‌خمینی

سیدرضا بهاءالدینی از سال‌های اول طلبگی در مدرسه فیضیه با امام‌خمینی آشنا شد. از همان زمان بین آن دو دوستی برقرار گردید. چنانچه در خاطره‌ای گفته است:

«در سال‌های اول طلبگی که در مدرسه فیضیه بودم، با حاج‌آقا روح‌الله آشنا شدم. مدتی نگذشت که در رفاقت و دوستی‌ام با ایشان، بسیار صمیمی شدم و او را در حد بسیار بالایی از پاکی و تقوا دیدم. ایشان در جوانی علاقه شدیدی به اهل‌بیت(ع) و ارتباط تنگاتنگ معنوی با ائمه(ع) داشت. در ماه مبارک رمضان با هم در جلسه‌ای شرکت می‌کردیم که ابتدا قرائت قرآن بود و سپس تلاوت کلام معصومان. کتاب ارزشمند عبقات الانوار مرحوم میرحامد حسین را می‌آوردیم و از روی آن احادیثی گوهربار و سخنانی دلنشین از ائمه را می‌خواندیم.».

ایشان دربارۀ شجاعت دوران جوانی امام‌خمینی می‌گفت:

حاج‌آقا روح‌الله مخالف کشف حجاب و حضور در مجالس جشن کشف حجاب رضاخانی بود. طوری که بنده در حجرۀ مدرسۀ فیضیه مشغول مطالعه بودم که آقا روح‌الله وارد شد و نشست. از من پرسید ما با این دعوت به مجلس جشن کشف حجاب چه کنیم؟ بنده در فکر بودم که چه جوابی بدهم. یک باره گفت: «هرگز قبول نخواهیم کرد و مقاومت می‌کنیم.» و تا پایان هم مخالفت و مقاومت نمود.

آیت‌الله بهاءالدینی همانند امام‌خمینی و یا برخی مراجع و علما، سیاسی و مبارز نبود، اما با آنان همدلی و همراهی می‌کرد. تاآنجاکه در اوایل دهۀ چهل برای احترام، پشتیبانی و تقویت درس امام‌خمینی ساعت‌های درسی خود را با ساعت‌های درسی ایشان هماهنگ می‌کرد که همزمان نباشد. یا پس از پیروزی انقلاب و استقرار نظام جمهوری اسلامی چون در دادگاه‌های کشور به نظر امام‌خمینی عمل می‌شد، بهاءالدینی درس خارج قضای خود را تعطیل کردم که مبادا برداشت‌هایش با دیدگاه‌های امام‌خمینی هماهنگی نداشته باشد و موجب اختلاف و یا تضعیف نظام گردد.

بهاءالدینی باور داشت «امام‌خمینی ولایت تکوینی دارد. چراکه با یک صحبت یا یک نوشته، خلقی را به حرکت درآورده یا ساکت می‌کند، و این بر اساس یک امر اعتباری نیست؛ بلکه ایشان در خلق تصرف می‌کند. تاآنجاکه حتی افرادی که در خط او نیستند، همراهی می‌کنند و این همان ولایت تکوینی است.». ایشان پس از رحلت آیت‌الله بروجردی، در همان سال‌های اوایل دهۀ چهل علاقه‌مندان خود را به تقلید از امام‌خمینی سفارش می‌کرد.

در دوران تبعید امام‌خمینی، بهاءالدینی به یاد ایشان بود و در سفری به کربلا به دیدار او رفت. پس از پیروزی انقلاب نیز پیوند دوستی بین این دو عالم قطع نشد. به‌گونه‌ای که در همان روزهای نخست حضور امام خمینی به دیدار وی شتافت و امام‌خمینی نیز به منزل بهاءالدینی رفته و با هم دیدار و گفتگو کردند.

بهاءالدینی به واسطۀ رابطه معنوی و روحی که با امام‌خمینی داشت، به فرزند ارشد ایشان، سیدمصطفی خمینی نیز علاقه فراوان داشت. در این باره نوشته‌اند:

«آیت‌الله حاج‌آقا مصطفی خمینی (قدس سره) دانش‌های عقلی، نقلی، سیاست اسلامی و دینی را در جوانی فراهم آورده بود، و به آنجا که باید برسد، رسیده بود. از نخبگان زمان ما، بلکه عصرها و زمان‌ها بود. درست‌گفتار و نیک‌سیرت بود. با کمال زیرکی و هوشیاری به نفوس آگاهی داشت. سهم فراوانی در انقلاب و حوادث آن می‌برد. فرزند امام بود، بلکه خود، امامی بود. پدری به مانند امام داشت. امام او را دوست می‌داشت، نه به خاطر فرزند بودنش. او نیز امام را دوست می‌داشت، نه به خاطر پدر بودنش؛ بلکه به خاطر کمالات و انگیزه‌های دیگری که جای بیان آنها نیست».

در ادامه تأکید می‌کند:

«آنچه من در اینجا درباره حاج‌آقا مصطفی آوردم، هیچ مبالغه و گزاف نیست. اگر کمی به ذهن بعید می‌رسد، به خاطر این است که ما حاج‌آقا مصطفی را نمی‌شناسیم. او به راستی یکی از شخصیت‌های بزرگ، اما گمنام ماست. کسی نتوانست خوب او را بشناسد و بشناساند.»

بهاء‌الدینی با همۀ کهولت سن در دوران ۸سالۀ جنگ بین ایران و عراق همراه با رزمندگان بود و خود چندین بار در جبهه‌های جنگ حاضر شد.

منابع

نویسنده: محمد رجائی نژاد