دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه

دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه

اطلاعات کلی
نام‌های دیگر	شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه
تأسیس	۱۳۶۳ش
بنیانگذار	امام‌خمینی
وابسته به	نهاد رهبری
رویکرد	اسلامی
نوع فعالیت	سیاستگذاری، انتصاب، نظارت
گستره فعالیت	سراسر کشور ایران
اهداف	ساماندهی امور ائمه جمعه
فعالیت‌ها	عزل و نصب ائمه جمعه
وظایف	رسیدگی به امور ائمه جمعه، تدوین آیین‌نامه، ارسال گزارش به رهبری
سایر
ساختار	شورای سیاستگذاری، هیئت اجرائی
وضعیت	فعال
فعالیت به زبان	فارسی
مرتبط	نماز جمعه

دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه از نهادهای کشور در زمان امام‌خمینی بود که وظیفه آن، عزل و نصب ائمه جمعه و تعیین خط مشی و سیاستگذاری تریبون‌های نمازهای جمعه بود. این نهاد پس از امام به نام شورای سیاستگذاری ائمه جمعه تغییر یافت. در سال‌های پس از انقلاب، نیاز به یک ستاد که برای شهرهای مختلف امام جمعه انتخاب کند و به امور نماز جمعه و ائمه جمعه رسیدگی کند احساس شد. از این جهت امام‌خمینی در سال ۱۳۶۳ش طی حکمی افرادی را برای این کار انتخاب کرد.

امام‌خمینی در سخنرانی خود در جمع اعضای شورای مرکزی ائمه جمعه در خرداد ۱۳۶۲ش به ضرورت طرح مسائل سیاسی، اجتماعی و اخلاقی در خطبه‌های نماز جمعه پرداختند. امام در این توصیه‌ای به آنان می‌فرماید که باید ساده‌زیستی را سرلوحه کار خود قرار دهند و زندگی‌ای روحانی داشته باشند و اگر روزی فرابرسد که سطح زندگی آنان از مردم بالاتر باشد، از جانب مردم طرد خواهند شد. امام در این سخنان به بیان وظائف ائمه جمعه در خطبه‌های نماز مانند امر به تقوا، ترغیب به اخلاق اسلامی، و همینطور مطالب روز و آنچه در طول یک هفته در کشور اتفاق می‌افتد، پرداختند.

معرفی و جایگاه

پس از انقلاب اسلامی با افزایش تعداد ائمه جمعه در سراسر کشور، ضرورت وجود مرکزی برای ساماندهی و پیگیری مسائل مربوط به نماز جمعه احساس شد. همچنین موضوع درخواست سایر شهرها برای داشتن امام جمعه بر سر زبان‌ها افتاد. آن زمان، چون هیچ ساختاری برای مشخص کردن امامان جمعه شهرهای مختلف وجود نداشت، این نیاز به وجود آمد که باید ستادی متولی گزینش و انتخاب امامان‌جمعه در شهرهای مختلف شکل بگیرد. اتفاقی که دست آخر به تشکیل «دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه» منجر شد؛ دبیرخانه‌ای که با دستور رهبر انقلاب، تشکیل شد و کارش، تعیین امام جمعه شهرهای مختلف بود. امام‌خمینی در حکمی (۲۹ مرداد ۶۳) ۷ تن از چهره‌های مورد وثوق را «مأمور به تدوین آیین‌نامه و رسیدگی به امور ائمه جمعه نمودند.» بر این اساس دبیرخانه‌ای در قم با عنوان دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه سراسر کشور تأسیس شد.

دبیرخانه ائمه جمعه رفته رفته فعالیت‌هایش از گزینش و تعیین امام جمعه برای هر شهر فراتر رفت و به سیاستگذاری برای آنچه بناست در تریبون‌های این نماز عبادی - سیاسی گفته شود، پرداخت. این دبیرخانه به مرور به عنوان یکی از بخش‌های مهم کشور شمرده شد. نهادی که به دلیل سیاستگذاری‌اش برای آنچه در نماز جمعه می‌گذرد، نقشی محوری در فضای سیاست و دیپلماسی کشور پیدا کرد.

بعد از ارتحال امام‌خمینی و جانشینی آیت‌الله خامنه‌ای، در تاریخ ۷ بهمن ۱۳۶۸ ایشان در حکمی اعضای شورای دبیرخانهٔ مرکزی ائمه جمعه سراسر کشور و همچنین اعضای هیئت اجرائی آن را منصوب کردند. همچنین نام این شورا از «دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه» به «شورای سیاستگذاری ائمه جمعه» تغییر یافت. از تاریخ ۱۳۷۱ش تا ۱۳۷۹ش ریاست شورا با رسولی محلاتی، از ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۶ش با سیدرضا تقوی و پس از آن با محمدجواد حاج‌علی‌اکبری است.

نصب مسئولان دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه توسط امام

امام‌خمینی در حکمی به تاریخ در ۲۹ مرداد ۱۳۶۳ش مسئولان دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه را نصب کرد. در این حکم آقایان: سیدمحمد ابطحی، سیدهاشم رسولی محلاتی، محمدرضا توسلی، حسن صانعی، محمد عبایی خراسانی، محمدجواد کشمیری و سیدعلی قاضی‌عسکر به عنوان مسئولین و اداره‌کنندگان دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه منصوب شدند.

امام در این حکم، تدوین آیین‌نامه، رسیدگی به امور گوناگون ائمه جمعه، و ارسال گزارش به خود را از آنان درخواست نمود.

استفتاء اعضای دبیرخانه مرکزی از امام درباره ولایت فقیه

اعضای دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه در سال ۱۳۶۶ش در یک استفتاء از امام‌خمینی می‌پرسند در چه صورت فقيه جامع الشرايط بر جامعه اسلامى ولايت دارد. امام در پاسخ به این پرسش می‌فرمایند ولايت در جميع صور است؛ اما این ولایت و تشکیل حکومت اسلامی بستگى دارد به آراى اكثريت مسلمين كه در قانون اساسى هم از آن ياد شده است و در صدر اسلام نیز تعبير مى‌شده به بيعت با ولى مسلمين.

توصیه های امام به دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه

امام‌خمینی در سخنرانی خود در جمع اعضای شورای مرکزی ائمه جمعه در خرداد ۱۳۶۲ش به ضرورت طرح مسائل سیاسی، اجتماعی و اخلاقی در خطبه‌های نماز جمعه پرداختند. در بیانات ایشان آمده است که نماز جمعه موجب می‌شود تا مسائل فراموش شده در اسلام به بهترین وجه برای مردم گفته شود. از این جهت ائمه جمعه می‌بایست موضوعات مختلف را برای مردم مطرح کنند. امام در این توصیه به آنان می‌فرماید که باید ساده‌زیستی را سرلوحه کار خود قرار دهید و زندگی‌ای روحانی داشته باشند و اگر روزی فرابرسد که سطح زندگی آنان از مردم بالاتر باشد، از جانب مردم طرد خواهند شد.

امام‌خمینی در این سخنان به بیان وظائف ائمه جمعه در خطبه‌های نماز پرداختند. امر به تقوا، گفتن مسائل اخلاقی، ترغیب به اخلاق اسلامی، و همینطور مطالب روز و آنچه در طول یک هفته در کشور اتفاق می‌افتد از موضوعاتی است که امام به گفتن آن توصیه کرده است. همچنین امام از آنها می‌خواهد در خطبه‌های خود از دولت وقت پشتیبانی کنند. امام در این سخنرانی از اعضای شورای مرکزی ائمه جمعه می‌خواهد مردم را در صحنه نگه دارند و با ذکر اینکه در تمام دنیا مردمی به خوبی مردم ایران پیدا نمی‌شود، از آنها خواست اجتماع نماز جمعه را حفظ کنند و از جهات شرعی و سیاسی به مردم تذکر دهند و آنها را در مقابل دشمن و شیاطین حفظ نمایند.

امام‌خمینی در نامه‌ای موافقت خود را با مفاد اطلاعیه دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه در مورد انتخابات مجلس شورای اسلامی و عدم دخالت ائمه جمعه را اعلام نمود. در سال ۱۳۶۶ش دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه اعلامیه‌ای را منتشر کرد که در آن از ائمه جمعه خواست در انتخابات دخالت نکند و این اعلامیه را خدمت امام فرستادند تا نظر او را جویا شوند و امام نیز با آن موافقت نمود. در این اطلاعیه آمده است که به سبب بروز اختلافات در پاره‌ای شهرها از ائمه جمعه درخواست می‌شود از معرفی افراد به عنوان کاندیدا و موضعگیری له یا علیه اشخاص و استفاده انتخاباتی از تریبون نماز جمعه خودداری نمایند.