محمدجواد کشمیری

محمدجواد کشمیری

اطلاعات فردی
نام کامل	محمدجواد کشمیری
لقب	کشمیری، رفسنجانی
تاریخ تولد	آبان ۱۳۲۰
زادگاه	روستای پاریز، رفسنجان
تاریخ وفات	۹ مهر ۱۴۰۴
محل دفن	حرم حضرت معصومه، قم
خویشاوندان سرشناس	سعید کشمیری (فرزند شهید)
اطلاعات علمی
استادان	حسینعلی منتظری، مرتضی حائری، سیدمحمدرضا گلپایگانی
محل تحصیل	مدرسه علمیۀ حجتیه قم
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسی	از مبارزان پیش از انقلاب، عضو ستاد استقبال از امام‌خمینی، از بنیان‌گذاران سپاه قم

محمدجواد کشمیری (۱۳۲۰ـ۱۴۰۴ش)، روحانی اهلِ رفسنجان. کنشگر سیاسی و انقلابی و مبارزِ پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود. او از یاران و همراهان همیشگی و استوار امام‌خمینی بود که در این راه بارها به‌دست ساواک بازداشت و شکنجه شد.

زندگی

محمدجواد کشمیری که به رفسنجانی نیز زبانزد بوده است، آبان ماه سال ۱۳۲۰ش. در روستای پاریز، از ییلاقات رفسجان زاده شد. پدربزرگ و پدرش از بازرگانانِ سرشناس بازار رفسنجان بودند که هر دو را با بازه زمانی کوتاه در دوران خردسالی از دست داد. چون پدربزرگ محمدجواد بیشتر با بازرگانان هند و کشمیر داد وستد می‌نمود، در بازار و بین مردم به کشمیری پرآوازه شدند.

سرآغاز آموختن محمدجواد هفت سالگی و از دبستان حکمت رفسنجان بود. دورۀ دبستان را به پایان رساند و دورۀ راهنمایی را آغاز کرده بود که از برای پیوند با نشست‌های دینی و مذهبیِ رفسنجان، انگیزۀ ورود به حوزۀ علمیه را پیدا کرد. تااین‌که اردیبهشت سال ۱۳۳۶ش در مدرسۀ علمیۀ حجتیه قم نام‌نویسی کرد و حجره گرفت.

محمدجواد کشمیری مقدمات و سطح حوزه را نزد استادان برجستۀ آن زمان تا سال ۱۳۴۱ش به پایان رساند. و ورودش به درس‌های خارج حوزه، همزمان شد با آغاز نهضت امام‌خمینی و تبعید ایشان محمدجواد که با تبعید امام‌خمینی نتوانسه بود از درس‌های ایشان بهره ببرد، از درس‌های سطح عالی حسینعلی منتظری، مرتضی حائری و سیدمحمدرضا گلپایگانی بهره‌مند گردید.

دوران مبارزه و پیوند با امام‌خمینی

انگیزۀ نخستین آشنایی محمدجواد با امام‌خمینی و نهضت اسلامی، پیوند و دوستی ایشان بود با برخی از همشهریان خودش که از شاگردان و یاران امام‌خمینی بودند. کسانی چون: علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، محمدجواد باهنر، محمدجواد حجتی کرمانی و سیداحمد مرعشی.

محمدجواد هنگامی که لباس روحانی بر تن کرد، تبلیغ در جاهای دور و نزدیک را پیشۀ خود ساخت و همزمان به پشتیبانی از امام‌خمینی و نهضت اسلامی پرداخت. کار تبلیغ و مبارزه، محمدجواد کشمیری را همانگونه که از دانش‌اندوزی دور نکرد، از کنشگری فرهنگی و اجتماعی نیز بازنداشت؛ برای همین سال ۱۳۵۰ش بنای مدرسۀ علمیۀ کرمانی‌ها را گذاشت و در همین راستا نخستین اجازۀ صرف وجوهات شرعیه را از امام‌خمینی دریافت کرد. افزون بر این اجازه، محمدجواد کشمیری اجازه‌ای هم بهمن سال ۱۳۶۴ش. از امام‌خمینی دریافت کرد که دامنۀ آن گسترده‌تر از اجازۀ پیشین بود.

یکی از کنش‌های کشمیری، همراهی با دوستانِ هم‌اندیش در زنده‌نگهداشتن یاد و نام امام‌خمینی پس از تبعید ایشان بود که این کار در چارچوب برگزاری نیایش و زیارت‌های کمیل، توسل و عاشورا در مدرسه‌های علمیه، همچون مدرسۀ خان در قم، یا با بودن در مجلس‌های یادبود عالمان و طلاب حوزه علمیه انجام می‌گرفت. زبانزدترین این کنش‌ها، مجلسی بود که سیدکاظم شریعتمداری برای درگذشت خواهر علامه محمدحسین طباطبایی برپا کرده بود. در این نشست، طلبه‌های انقلابی، ازجمله محمدجواد کشمیری به پشتیبانی از امام‌خمینی صلوات فرستاده و شعار دادند؛ برای همین برخی از طلبه‌های مخالف، کشمیری و دیگر طلبه‌های انقلابی را کتک زدند. این رویداد در تاریخ انقلاب به «لیله‌الضرب» شناخته می‌شود.

محمدجواد کشمیری در دوران تبعید امام‌خمینی به نجف نیز به دیدار ایشان شتافت. ایشان ماه صفر سال ۱۳۸۶ق (بهار ۱۳۴۵ش) به‌گونۀ پنهانی به نجف رفته و دو ماهی در آنجا ماند و بارها با امام‌خمینی دیدار کرد و از ایشان بهره گرفت. در همین سفر نامه‌هایی را از سیدمرتضی پسندیده و دیگران به دست امام‌خمینی رساند.

کشمیری برای کنش‌های انقلابی و در پشتیبانی از امام‌خمینی و دیگر مبارزان، آذر ۱۳۵۳ش از سوی ساواک قم دستگیر شد و نزدیک به ۱۹ ماه در بازداشتگاه کمیته‌ مشترک ضد خرابکاری تهران، زندان قصر و زندان اوین بود، تا این‌که خرداد ۱۳۵۵ش آزاد گردید. از دیگر کارهای ماندگار کشمیری، پس از آزادی از زندان، دیدار با علما و طلاب تبعیدی در شهرستان‌های گوناگون ایران بود که برای آنها و خانواده‌هایشان دلگرمی خوبی بود.

محمدجواد کشمیری پس از آزادی از زندان در سال ۱۳۵۵ پیگیر کنشگرهای سیاسی بود و دست از مبارزه برنداشت. در سال‌های اوجگیری و شتاب انقلاب کنار دیگر انقلابیون بود. با بازگشت امام‌خمینی به ایران از اعضای بنیادین ستاد استقبال از ایشان بود و گروهی از طلاب را در این زمینه سرپرستی می‌کرد.

کشمیری پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز دست از انقلاب و رهبر انقلاب نکشید و در رده‌ها و پست‌های گوناگون همراه و پشتیبان امام و نظام جمهوری اسلامی بود. وی کارهای گوناگونی را پذیرفت و انجام داد. رسیدگی به وضعیت شهربانی کل کشور، مسئولیت تعمیر و بازسازی دارالشفا و مدرسه‌ فیضیه‌ قم و مسئول پذیرش طلاب و برپایی جلسه‌های هفتگی سخنرانی در این مدرسه، مسئول امور اداری و مالی دفتر تبلیغات اسلامی در قم و همچنین مسئول رسیدگی به اموال سیدکاظم شریعتمداری و تملیک اموال دارالتبلیغ به نام دفتر تبلیغات اسلامی ازجمله کارهای ایشان بود. همچنین پس از پایه‌گذاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، کشمیری با فرمان زبانی علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی به همراه برخی هم‌اندیشان خویش سپاه پاسداران قم را راه‌اندازی کردند. او در هیئت هفت‌نفره هسته مرکزی سپاه قم، مسئول مصاحبه و گزینش اعضا بود.

کشمیری و خانواده او در کنار دیگر خانواده‌های انقلابی از پشتیبانان امام، انقلاب و نظام جمهوری اسلامی بودند. در کنار خدمت به انقلاب، در جبهه‌های جنگ نیز بودند. برای همین فرزندِ طلبه‌اش، سعید کشمیری ۲۵ اسفند ۱۳۶۳ش در خط مقدم جنگ، جزیره مجنون به شهادت رسید.

کشمیری در درازای زندگی سیاسی و انقلابی خود پیوندهای گوناگونی با امام‌خمینی داشت. نامه‌ها و فرمان‌های گوناگونی از ایشان دریافت کرد. از آن میان در دشواری‌ها و پرسش‌های سیاسیِ روز بود که به همراه دوستان خود، با امام‌خمینی در میان می‌گذاشت. یکی از این پرسش‌ها درباره نقش مردم در گزینش رهبر بود؛ به این‌گونه که پس از برگزیدن رهبر از سوی نمایندگان مجلس خبرگان که برگزیده مردم هستند، آیا برگشت به آرای مردم برای تأیید نظر خبرگان بایسته است یا نه؟. امام‌خمینی در پاسخ به این پرسش گفته است:

«بسمه تعالی ولایت در جمیع صور دارد. لکن تولی امور مسلمین و تشکیل حکومت بستگی دارد به آرای اکثریت مسلمین که در قانون اساسی هم از آن یاد شده است و در صدر اسلام تعبیر میشده به بیعت با ولی مسلمین. روح الله الموسوی الخمینی».

کشمیری مرداد سال ۱۳۶۳ش به همراه چند تن دیگر از سوی امام‌خمینی به دبیرخانۀ مرکزی ائمه جمعه گمارده شدند. همچنین خرداد ۱۳۶۷ش به همراه چند تن دیگر سرپرستی مدرسه‌های طلبه‌های کرمانی در قم و کرمان را به فرمان امام‌خمینی پذیرفتند.

محمدجواد کشمیری سرانجام نهم مهر ۱۴۰۴ درگذشت و پیکر او پس تشییع و نماز جعفر سبحانی، از مراجع تقلید، در یکی از حجره‌های صحن بزرگ حرم حضرت معصومه به خاک سپرده شد.

منابع

محمد رجائی نژاد