مدرسه دارالشفا
مدرسه دارالشفا، مدرسۀ علمیۀ قدیمی در کنار مدرسۀ فیضیه قم و نزدیک حرم حضرت معصومه(س) است. این مدرسه یکی از محل‌های تحصیل و تدریس امام‌خمینی بوده است.
تاریخچۀ ساخت مدرسه
مدرسه دارالشفا در شرق قمرود و در شمال مدرسه فیضیه قرار دارد.[۱] بنای اولیۀ مدرسۀ دارالشفا در سال ۱۰۵۵ق به دست میرزاتقی‌خان اعتمادالدوله، از وزرای شاه عباس دوم ساخته شد. پس از آن فتحعلی‌شاه قاجار آن را تخریب کرد و عمارتی بزرگ با هجده حجره در هر ضلع و یک حجره بزرگ در وسط بنا کرد و آن را به صورت بیمارستانی برای زوار حرم حضرت معصومه(س) و مردم قم درآورد.[۲] پس از مرگ فتحعلی‌شاه و در دوران کامران میرزا، نائب‌السلطنه، دارالشفا همچنان کارکردی بیمارستانی داشت، ولی بعد از مرگ او دارالشفا به صورت مدرسه علوم دینی درآمد. در دوره پهلوی به حجرات دارالشفا افزوده شد و کاملاً در اختیار طلاب علوم دینی قرار گرفت.[۳]
در سال ۱۳۳۵ش/ ۱۳۷۵ق سیدحسین بروجردی، با خرید نیمی از خانه‌های شرقی مدرسه، حجره‌هایی در شرق و جنوب آن بنا کرد و ۲۶ حجره بر آن افزود؛ به طوری که در سال ۱۳۴۹، دارالشفا دارای شصت حجره و ۱۲۰ طلبه بود.[۴]
دارالشفا پس از پیروزی انقلاب اسلامی
مدرسه دارالشفاء پس از پیروزی انقلاب اسلامی به طور کامل تخریب شد و به همت یکی از بازاریان خیّر تهران، به نام میرزایوسف زمردیان، در چهار طبقه تجدید بنا گردید.[۵] حسینعلی منتظری از جمله افرادی بود که در بازسازی و گسترش مدرسه دارالشفای قم نقش داشت و هزینه ساختمانی و تجدید بنای آن زیرنظر و با اشراف وی تأمین شد.[۶] این مدرسه امروز با ۲۴۰حجره، محل اسکان طلاب و مورد استفاده اساتید و امور اداری طلاب است. ساختمان اداری مرکز مدیریت حوزه علمیه قم از دیگر بخش‌های مدرسه دارالشفا است. در دوران جنگ هشت‌ساله عراق علیه ایران، دارالشفا یک سال در اختیار مهاجران جنگی قرار گرفت.[۷]
اقامت امام‌خمینی در مدرسۀ دارالشفا
امام‌خمینی پس از ورود به قم (نوروز ۱۳۰۱) و آغاز تحصیل در مدرسۀ فیضیه، به سبب نیاز به حجره‌ای یک‌نفره، به حجره‌ای واقع در طبقه فوقانی ضلع غربی مدرسه دارالشفا نقل مکان کرد.[۸] ایشان تا سال ۱۳۰۸ش در این مدرسه ساکن بود و به دلیل ازدواج از آن خارج شد. به گفتۀ خود امام‌خمینی، ایشان در این زمان در مدرسۀ دارالشفا تدریس فلسفه داشت.[۹]
مدرسۀ دارالشفا در انقلاب
دارالشفا به دلیل هم‌جواری با مدرسۀ فیضیه، در رویدادهای انقلاب نیز سهم مهمی دارد. در خرداد سال ۱۳۵۴ به دنبال تظاهرات گسترده‌ای که در سالگرد ۱۵خرداد علیه رژیم پهلوی انجام گرفت، کماندوهای رژیم از راه پشت‌بام مسافرخانه‌های اطراف حرم و مدرسه دارالشفاء وارد مدرسه فیضیه شدند و به ضرب و جرح و دستگیری طلاب پرداختند.[۱۰] پس از این واقعه، امام‌خمینی در پیامی ضمن ابراز تأسف از حمله رژیم پهلوی به مدرسه دارالشفا و مدرسه فیضیه، از این دو مدرسه به عنوان دو کانون تربیت اسلامی و ایستادگی در برابر ظلم و استبداد یاد کرد.[۱۱] ایشان فیضیه و دارالشفا را مهد تربیت اسلامی و تعلیم احکام الهی و پایگاه فقه اسلامی[۱۲] و مکانی برای آزادگان و جوانان فداکار می‌دانست.[۱۳]
پانویس
- ↑ فیض، گنجینه آثار قم، ج۱، ص۶۸۸–۶۸۹
- ↑ ناصرالشریعه، تاریخ قم، ص۲۴۳ و۲۴۵؛ امیری، دارالشفا در گذر تاریخ، ص۶
- ↑ فیض، گنجینه آثار قم، ج۱، ص۱۰۸ و ۶۸۶–۶۸۸؛ امیری، دارالشفا در گذر تاریخ، ص۶
- ↑ فیض، گنجینه آثار قم، ج۱، ص۶۸۸
- ↑ مدرسهای با بیش از ۴قرن قدمت
- ↑ پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله منتظری، زندگی‌نامه آیت‌الله منتظری
- ↑ امیری، دارالشفا در گذر تاریخ، ص۶
- ↑ دوانی، خاطرات، ص۹۷؛ مؤسسه تنظیم، همراه با امام، ص۱۶
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۱۸۴
- ↑ شیرخانی، حماسه ۱۷ خرداد، ص۱۶ و ۱۹
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۱۰۱ و ۱۷۱
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۱۱۳–۱۱۴
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۱۷۱
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۹.
- امیری، ابراهیم، «دارالشفا در گذر تاریخ»، روزنامه جمهوری اسلامی، ۹ اردیبهشت۱۳۸۱.
- پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله منتظری، زندگی‌نامه آیت‌الله منتظری. تاریخ بازدید: ۱۸ فروردین ۱۴۰۴.
- دوانی، علی، خاطرات، چاپ‌شده در سلسله موی دوست، تدوین محمدعلی امینیان و مجتبی فراهانی، تهران، مؤسسه تنظیم …، ۱۳۸۳.
- شیرخانی، علی، حماسه ۱۷ خرداد ۱۳۵۴ مدرسه فیضیه، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۷.
- فیض قمی، عباس، گنجینه آثار قم، قم، مهر، ۱۳۵۰.
- مدرسهای با بیش از چهار قرن قدمت تاریخ بازدید: ۱۷فروردین۱۴۰۴.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، همراه با امام در شهر قم، ۱۳۸۲.
- ناصرالشریعه، محمدحسین، تاریخ قم، تصحیح علی دوانی، تهران، رهنمون، ۱۳۸۳.