علیاصغر فقیهی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | علیاصغر فقیهی |
| تاریخ تولد | ۱۲ دی ۱۲۹۲ |
| زادگاه | قم |
| تاریخ وفات | ۲ آذر ۱۳۸۲ |
| محل دفن | حجره شهید مفتح، قم |
| شهر وفات | قم |
| خویشاوندان سرشناس | شیخ ابوالحسن فقیهی (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، سیدشهابالدین مرعشی نجفی، سیدمحمدتقی خوانساری، محمد فیض قمی، سیدمحمدرضا گلپایگانی و دیگران |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم، دانشکده معقول و منقول دانشگاه تهران |
| تألیفات | تاریخ و عقاید وهابیان، وهابیان، ترجمه عهدنامه مالک اشتر، تاریخ مذهبی قم، آلبویه، ترجمه نهجالبلاغه و دهها اثر دیگر |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | مدیر و مدرس دبیرستانهای قم و تهران، مشارکت در تدوین رساله عملیه آیتالله بروجردی |
علیاصغر فقیهی، از شاگردان درس سطح امامخمینی.
زادگاه
علیاصغر فقیهی در ۱۲ دی ۱۲۹۲ در شهر قم و در خانوادهای روحانی دیده به جهان گشود. پدرش آقا شیخ ابوالحسن فقیهی از شاگردان آیتالله شیخ عبدالکریم حائری یزدی و از مدرسان دروس سطح در حوزه علمیه قم و جدش آخوند ملا محمد از روحانیان قم بودند.[۱]
تحصیل
فقیهی از پنجسالگی خواندن و نوشتن را در مکتبخانهای در قم آغاز کرد و قرآن و گلستان سعدی را در آنجا خواند. سپس به مدرسه «جهانگیرخان» که پدرش از مدرسان آن مدرسه بود رفت و نصاب الصّبیان و جامعالمقدمات را نزد پدرش گذراند. آنگاه دروسی چون سیوطی، شروح جامی، کافیه، شافیه، رضی، مغنی، حاشیه ملا عبدالله، شرح شمسیه، مطول، معالمالاصول، شرح لمعه، قوانینالاصول و کفایةالاصول را نزد آقا شیخ عبدالحسین ابن الدین قمی و آیات امامخمینی، سیدشهابالدین نجفی مرعشی، محمد فیض قمی و سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی به پایان برد. مدتی هم در درس خارج فقه و اصول آیتالله سیدمحمدتقی خوانساری شرکت کرد.[۲]
درباره سالهای حضور او در درس امامخمینی اطلاعی در دست نیست، اما به نظر میرسد پیش از سال ۱۳۱۵ش در درس سطح شرکت میکرده است. با توجه به علایق فقیهی به فلسفه و دایر بودن کلاسهای تدریس فلسفه امامخمینی در آن سالها، میتوان احتمال داد که در درس فلسفه امامخمینی نیز حضور مییافته است.
علیاصغر فقیهی در سال ۱۳۱۵ش به تهران رفت و ابتدا در یکی از دفاتر اسناد رسمی مشغول به کار شد و همزمان به تکمیل دوره متوسطه پرداخت. او پس از اخذ دیپلم متوسطه، وارد دانشکده معقول و منقول در دانشگاه تهران شد و در رشته ادبیات (فارسی و عربی) به تحصیل پرداخت و در سال ۱۳۱۹ش با دفاع از پایاننامهاش با عنوان تأثیر ایرانیان در بسط تمدن اسلامی فارغالتحصیل شد.[۳]
از استادان مشهور او در آن مقطع میتوان به میرزا محمود شهابی، بدیعالزمان فروزانفر، احمد بهمنیار، عبدالعظیم قریب، مهدی الهی قمشهای، محسن هشترودی،[۴]احمد کسروی و... اشاره کرد. او به سبب برخی سخنان کسروی، از شرکت در کلاسهای درس او خودداری کرد.[۵] فقیهی در آبان همان سال به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و بهعنوان دبیر، به قم بازگشت و به تدریس درسهای عربی، فارسی، تاریخ و جغرافیا در دبیرستان حکیم نظامی پرداخت. سپس مسئولیت اداره آن دبیرستان را عهدهدار شد.
در دوران مدیریت خود و در ایام حیات آیتالله سیدحسین طباطبایی بروجردی، با درخواست آن مرجع، هر هفته جلسات عقیدتی در دبیرستان فوق برگزار و از خطیبان نامی برای سخنرانی دعوت میکرد.[۶] وی همچنین همراه با محمدجواد خندقآبادی و علامه علیاصغر کرباسچیان در تدوین رساله عملیه یا توضیح المسائل آیتالله بروجردی نقش داشت.[۷] آن رساله پس از تدوین، مورد تأیید آیتالله بروجردی قرار گرفت.[۸] و به رویهای در نگارش توضیحالمسائل تبدیل شد و دیگر مراجع تقلید هم فتاوای خود را بر آن اساس نوشتند.[۹]
فقیهی از سال ۱۳۳۰ش و پس از تأسیس دبیرستان دین و دانش با همت مرتضی حائری یزدی و با مدیریت سیدمحمد حسینی بهشتی، به تدریس در آن دبیرستان نیز پرداخت و همراه با حسینی بهشتی، در فعالیتهای فرهنگی آن دبیرستان مشارکت داشت.[۱۰]
فقیهی علاوه بر دو دبیرستان فوق، در دبیرستانهای اوحدی، صدر اوحدی و دخترانه پنبهچی نیز تدریس کرد و در مجموع بیش از سی سال (۱۳۱۹ تا ۱۳۵۰ش) در قم به تدریس اشتغال داشت. وی در ۱۳۵۰ش تقاضای بازنشستگی کرد و پس از آن به تهران رفت و در همان سال به دعوت علامه علیاصغر کرباسچیان، مؤسس مدرسه علوی تهران، به تدریس در آن دبیرستان پرداخت و تا سال ۱۳۵۸ به تدریس در آنجا ادامه داد. در آن سال به دبیرستان نیکان رفت و سیزده سال در آنجا به تدریس مشغول بود و پساز آن به قم بازگشت.[۱۱]
تألیفات
علیاصغر فقیهی در کنار تدریس، به تألیف آثار علمی هم میپرداخت و نخستین بار مقالاتی در زمینه مسائل تاریخی، اجتماعی و دینی در روزنامههای استوار و جلوه به چاپ رساند. زمانی که اداره فرهنگ قم درصدد انتشار کتابی با عنوان قم را بشناسیدبرآمد، از علیاصغر فقیهی برای همکاری دعوت کرد و او هم نگارش بخش تاریخی قم را به عهده گرفت. این نوشته از آثار ماندگار در مطالعات قمشناسی محسوب میشود.
برخی دیگر از تألیفات فقیهی عبارت است از:
۱- تاریخ و عقاید وهابیان (که ابتدا بهصورت سلسله مقالات در نشریه استوار قم به چاپ رسیدو سپس در سال ۱۳۲۳ ش با مقدمه آیتالله مرعشی نجفی چاپ و منتشر شد). ۲– وهابیان. ۳- ترجمه عهدنامه مالک اشتر. ۴- دستورهای املا و انشا. ۵- جغرافیای کشورهای اسلامی و تاریخ اسلام. ۶- ترجمه توحید مفضّل. ۷- سفرنامه حج. ۸- چگونگی فرمانروایی عضدالدوله دیلمی (این کتاب در نخستین سال انتشار، برنده جایزه سلطنتی شد) [۱۲] ۹- تاریخ مذهبی قم. ۱۰- آلبویه. ۱۱- ترجمه نهجالبلاغه. ۱۲- سفرنامه آفریقا. ۱۳- دستور زبان فارسی. ۱۴- محمد رسولالله(ص) (ترجمه). ۱۵- دستنوشتههایی پیرامون خاطرات سفر به عتبات. ۱۶- فغان دل، مقدمه چندین صحفهای بر دیوان شعر شرر بیگدلی. ۱۷- دستنوشته هزار لغت، مخصوص لهجه قمی. ۱۸- قم در مسیر تاریخ (سلسله مقالات در فصلنامه نامه قم). ۱۹- مقاله «بنیامیه در تاریخ» (در مجموعه مقالات کنگره شیخ مفید).
علاوه بر موارد فوق، مقالات متعددی در زمینه شعر و ادب و تاریخ و دستور زبان فارسی و سرگذشت رجال در مجلههای راهنمای کتاب، جلوه، رشد و ادب فارسی، کیهان فرهنگی، محیط ادب، قم امروز، فرهنگ کوثر، نامه قم، رواق نور، آیینه میراث، بخارا، درسهایی از مکتب اسلام و دیگر نشریات و دانشنامهها و سالنامهها منتشر کرده است.[۱۳]
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی قم در سال ۱۳۸۰ش از او به پاس فعالیتهای علمی تجلیل کرد و ارجنامه فقیهی محصول آن تجلیل بود.[۱۴]
درگذشت
علیاصغر فقیهی پس از تحمل چهار سال بیماری ناشی از عوارض مغزی، در دوم آذر ۱۳۸۲ در شهر قم درگذشت و پس از اقامه نماز توسط آیتالله لطفالله صافی گلپایگانی،[۱۵] در حجره شهید مفتح قم به خاک سپرده شد.[۱۶]
پانویس
- ↑ «گفتگو با استاد...»، ص۷۹؛ سلمانی آرانی، «علیاصغر فقیهی، دانشور فروتن»، ص۵۹.
- ↑ سلمانی آرانی، «علیاصغر فقیهی، دانشور فروتن»، ص۵۹-۶۰؛ انصاری، «درگذشتگان: استاد فقیهی»، ص۱۱۷.
- ↑ عباسی، «فرزانهای از کویر: شادروان استاد علیاصغر فقیهی»، ص۱۳۵.
- ↑ سلمانی آرانی، «علیاصغر فقیهی، دانشور فروتن»، ص۶۱.
- ↑ عباسی، «فرزانهای از کویر: شادروان استاد علیاصغر فقیهی»، ص۱۳۸.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: استاد فقیهی»، ص۱۱۷.
- ↑ حسینی جلالی، المنهج الرجالی و العمل الرائد فی الموسوعه الرجالیه، ص۳۹.
- ↑ شکوه فقاهت:...، ص۴۵۹.
- ↑ حسینی جلالی، المنهج الرجالی و العمل الرائد فی الموسوعه الرجالیه، ص۳۹.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: استاد فقیهی»، ص۱۱۷.
- ↑ سلمانی آرانی، «علیاصغر فقیهی، دانشور فروتن»، ص۶۱-۶۴.
- ↑ عباسی، «فرزانهای از کویر: شادروان استاد علیاصغر فقیهی»، ص۱۴۰.
- ↑ سلمانی آرانی، «علیاصغر فقیهی، دانشور فروتن»، ص۷۰-۷۵.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: استاد فقیهی»، ص۱۱۷.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: استاد فقیهی»، ص۱۱۸.
- ↑ سلمانی آرانی، «علیاصغر فقیهی، دانشور فروتن»، ص۷۶.
منابع
- انصاری قمی، ناصرالدین (۱۳۸۲)، «درگذشتگان: استاد فقیهی»، دوماهنامه آینه پژوهش، دوره ۱۵، شماره ۸۶، تابستان.
- حسینی جلالی، محمدرضا (۱۳۸۰)، المنهج الرجالی و العمل الرائد فی الموسوعه الرجالیه لسیدالطائفه آیتاللهالعظمی البروجردی (قدس سره)، قم، بوستان کتاب قم.
- سلمانی آرانی، حبیبالله (۱۳۸۵)، «علیاصغر فقیهی، دانشور فروتن»، ستارگان حرم، قم، انتشارات زائر ـ آستانه مقدسه.
- ستارگان حرم، شکوه فقاهت: یادنامه مرحوم آیتالله حاجآقا حسین بروجردی (قدس سره) (۱۳۷۹)، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- عباسی، مهدی (۱۳۸۸)، «فرزانهای از کویر: شادروان استاد علیاصغر فقیهی»، پیام بهارستان، دوره دوم، سال دوم، شماره ۶، زمستان؛ «گفتگو با استاد علیاصغر فقیهی»، (۱۳۷۷)، ماهنامه فرهنگ کوثر، شماره ۱۶، تیر.