علیمحمد ابنالعلم
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | علیمحمد ابنالعلم |
| تاریخ تولد | ۱۲۹۸ش |
| زادگاه | دزفول، ایران |
| تاریخ وفات | ۲۹ آذر ۱۳۷۰ |
| محل دفن | جوار حرم رضوی، مشهد |
| خویشاوندان سرشناس | ملا حسین بن محمد بن علی بن شریف دزفولی (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، سیدشهابالدین مرعشی نجفی، محمد صدوقی یزدی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه دزفول، حوزه علمیه قم |
| تألیفات | فاکهه الظرفاء یا کشکول ابنالعلم، منتخبات ابنالعلم، واژههای مثلث، هزار نکته از قرآن، اولیات، آثار علما و شعرای دزفول |
| سایر | تدریس در حوزه علمیه اهواز |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با حکومت پهلوی |
| اجتماعی | امامت جماعت و تبلیغ دین در اهواز |
علیمحمد ابنالعلم، از شاگردان دروس سطح امامخمینی.
زادگاه
علیمحمد ابنالعلم در سال ۱۲۹۸ش در خانوادهای روحانی در دزفول به دنیا آمد. پدرش ملا حسین بن محمد بن علی بن شریف دزفولی از عالمان و شاعران دزفول بود که در کنار تجارت، به تدریس برخی از دروس حوزوی هم اشتغال داشت. نام خانوادگی ابنالعلم ابتدا دزفولی بود و در زندگینامه آیتالله مرعشی که در سال ۱۳۱۹ش تألیف شد، نام کامل او علیمحمد دزفولی قید شده است.[۱] ولی در همان زمان آیتالله مرعشی نجفی نام خانوادگی او را به ابنالعلم تغییر داد و پس از آن به این شهرت شناخته شدند.
تحصیل
علیمحمد ابنالعلم مقدمات را در دزفول و نزد پدرش و همچنین شیخ محمدرضا معزی و سیدمجدالدین قاضی دزفولی خواند. سپس در سال ۱۳۱۶ش به قم رفت و در حوزه علمیه آنجا مدت چهار سال به تحصیل پرداخت. ایشان رسائل و مکاسب را نزد شیخ محمد صدوقی یزدی خواند و سپس در درسهای آیتالله سیدشهابالدین مرعشی نجفی شرکت کرد و یکی از شاگردان خاص ایشان شد. آیتالله مرعشی نجفی به اندازهای برای ابنالعلم احترام قائل بود که حتی نام خانوادگی ایشان را از دزفولی به ابنالعلم تغییر داد.[۲] همچنین آیتالله مرعشی بخشی از زندگینامه شخصی خودشان را برای ابنالعلم بیان کردند که در مقالهای با عنوان «جهانی بنشستهای در گوشهای» در نشریه میراث شهاب منتشر شده است.[۳]
در برخی گزارشها از زندگی علیمحمد ابنالعلم، از حضور او در درس خارج امامخمینی سخن رفته است.[۴] ابنالعلم از حضور در قم در سالهای ۱۳۱۶-۱۳۲۰ش سخن گفته است؛[۵] بنابراین نمیتوانست در درس خارج فقه و اصول امامخمینی که از سال ۱۳۲۴ش آغاز شد، شرکت کرده باشد. او از دوستان صمیمی و نزدیک استاد مرتضی مطهری بود.[۶] و با استناد به این گزارش میتوان احتمال داد که به سبب دوستی با استاد مطهری، در درسهای سطح یا اخلاق و یا فلسفه امامخمینی شرکت میکرده است.
فعالیت علمی تبلیغی
ابنالعلم مصاحبت و مراودت زیادی با آیتالله شیخ آقابزرگ تهرانی صاحب الذریعه داشت و در نگارش این کتاب با ایشان همکاری فراوانی داشت و شیخ آغا بزرگ تهرانی چندین بار از مساعدتهای ابنالعلم در شناخت کتب مختلف یاد کرده است.
ابنالعلم همچنین چند سالی را بنا به ضرورت در تهران ساکن شد و در آنجا از درس میرزا عبدالعلی تهرانی بهره برد. او سپس به دزفول بازگشت و به تبلیغ دین در آن شهر پرداخت. در سال ۱۳۳۴ش جمعی از مؤمنان در اهواز از او دعوت کردند تا امامت جماعت حضرت صاحبالزمان(عج) در باغ شیخ را عهدهدار شود و ابنالعلم با پذیرش این دعوت راهی اهواز شد و به اقامه نماز جماعت در مسجد فوق پرداخت. همچنین با برپایی سخنرانیها و تشکیل جلسات اخلاق و تفسیر به هدایت و ارشاد مردم پرداخت و جلسات سخنرانی او با استقبال عموم مردم مواجه میشد.
ابنالعلم که از آیات سیدابوالقاسم موسوی خویی، سیدمحسن طباطبایی حکیم، سیدمحمدهادی حسینی میلانی، موسوی بهبهانی و مرعشی نجفی اجازه اجتهاد یا اجازات روایی و حسبیه دریافت کرده بود، در اهواز و از ابتدای تأسیس حوزه علمیه آیتالله سیدعلی موسوی بهبهانی، به تقاضای آیتالله موسوی بهبهانی تدریس در آن حوزه علمیه را به عهده گرفت و سالها در آنجا تدریس کرد.
کتابهای فاکهه الظرفاء یا کشکول ابنالعلم، منتخبات ابنالعلم، واژههای مثلث، هزار نکته از قرآن، اولیات، آثار علما و شعرای دزفول از تألیفات اوست.
فعالیت مبارزاتی
او با آغاز نهضت اسلامی به رهبری امامخمینی، به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت و بهویژه همراه با روحانیان مبارز خوزستان، اعلامیههایی را علیه حکومت پهلوی امضا میکرد. از جمله پس از دستگیری امامخمینی در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، همراه با جمعی از روحانیان خوزستان، انزجار خودشان را از این اقدام حکومت پهلوی اعلام کردند.[۷] پس از تبعید امامخمینی به خارج از کشور هم در آبان ۱۳۴۳ همراه با جمعی از روحانیان خوزستان، از اقامه نماز جماعت خودداری کرد.[۸]
او در سالهای ۱۳۵۶-۱۳۵۷ ش هم از روحانیان فعال در استان خوزستان و بهویژه شهر اهواز بود و اعلامیههایی را علیه حکومت پهلوی صادر میکرد.[۹]
درگذشت
علیمحمد ابنالعلم در ۲۹ آذر ۱۳۷۰ از دنیا رفت و پیکرش پس از انتقال به مشهد، در جوار حرم رضوی(ع) به خاک سپرده شد.[۱۰]
پانویس
- ↑ ابنالعلم، جهانی بنشسته در گوشهای»، ص۲۵.
- ↑ ابنالعلم، جهانی بنشسته در گوشهای»، ص۲۵.
- ↑ ابنالعلم، جهانی بنشسته در گوشهای»، ص۲۵.
- ↑ «زندگینامه آیتالله شیخ علیمحمد ابنالعلم»، «عالمی که رفق با مردم را در رفتار و گفتار خود نشان داد» «یادی از آیتالله حاج شیخ علیمحمد ابن العلم از علمای قرآنی خوزستان».
- ↑ ابنالعلم، جهانی بنشسته در گوشهای»، ص۲۵.
- ↑ «زندگینامه آیتالله شیخ علیمحمد ابنالعلم»، «عالمی که رفق با مردم را در رفتار و گفتار خود نشان داد»، «یادی از آیتالله حاج شیخ علیمحمد ابنالعلم از علمای قرآنی خوزستان».
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۸۲.
- ↑ سیر مبارزات امامخمینی در آینه اسناد ساواک، ج۳، ص۴۵.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۸۶، ۲۸۷، ۲۹۴ ـ ۲۹۵، ۳۶۰ ـ ۳۶۱، ۴۲۴، ۴۵۷ ـ ۴۵۸.
- ↑ «زندگینامه آیتالله شیخ علیمحمد ابنالعلم»،؛ «عالمی که رفق با مردم را در رفتار و گفتار خود نشان داد»؛ «یادی از آیتالله حاج شیخ علیمحمد ابنالعلم از علمای قرآنی خوزستان».
منابع
- ابنالعلم، علیمحمد (۱۳۷۷)، «جهانی بنشسته در گوشهای»، نشریه میراث شهاب، سال چهارم، شماره ۱۱، فروردین.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «زندگینامه آیتالله شیخ علیمحمد ابنالعلم».
- «عالمی که رفق با مردم را در رفتار و گفتار خود نشان داد».
- «یادی از آیتالله حاج شیخ علیمحمد ابنالعلم از علمای قرآنی خوزستان»، پایگاه اطلاعرسانی مسجد شفیعیها اهواز.