قاچاق
قاچاق حمل و نقل، خرید و فروش یا خروج و ورود کالا به کشور به صورت غیرقانونی است. در قوانین جمهوری اسلامی ایران، قاچاق کالا و ارز جرم انگاشته شده و مجازات تعزیری برای برخورد با مجرمان در نظر گرفته شده است. موضوع قاچاق به عنوان یک موضوع مستحدثه و از عناوین جدید در فقه است. قاچاق به استناد بسیاری از مسلمات فقهی، از جمله قاعده نفی سبیل، اکل مال به باطل و قاعده لاضرر یک فعل حرام شمرده میشود.
امامخمینی در سخنرانیای از نیروهای نظامی میخواهد مرزها را حفظ کنند و نگذارند قاچاق وارد کشور شود. قاچاق از نگاه امام از مواردی است که به اقتصاد اسلامی ضربه وارد میکند. امامخمینی در پاسخ به استفتاء بازرگانان درباره حکم معاملات اجناس قاچاق فرمودهاند که فروش اجناس قاچاق باید طبق مقررات دولت اسلامی باشد. ایشان قاچاق را در کنار گرانفروشی از موضوعات مضری میداند که با انقلاب اسلامی و روحیه انقلابی نمیسازد.
معرفی
حمل و نقل یا خرید و فروش کالا بدون داشتن مجوز قانونی را قاچاق میگویند.[۱] به خروج غیرقانونی افراد از کشور یا ورود غیرقانونی آنان به کشور نیز قاچاق اطلاق میگردد.[۲] قاچاق یکی از مسائل نوپیدا در عرصه معاملات تجاری است که تشریفات قانونی مربوط به ورود و خروج کالا و ارز را نقض میکند.[۳] در قوانین جمهوری اسلامی ایران، قاچاق کالا و ارز جرم انگاشته شده و مجازات تعزیری مانند شلاق، حبس، تعلیق و جریمه نقدی برای برخورد با مجرمان در نظر گرفته شده است.[۴]
قاچاق کالا و ارز یکی از مولفههای مهم فساد اقتصادی و دارای پیامدهای منفی عمیق اقتصادی، بازرگانی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی است.[۵] به همین جهت مقابله با آن از ضروریات کمک به اقتصاد و خصوصاً تولید داخلی است.[۶]
حرمت قاچاق
در باب حکم تکلیفی قاچاق آمده است که بهطور کلی، تخلف از مقررات دولت اسلامی که تحت رهبری جامع شرایط اداره میشود و به تأیید و امضای او رسیده است، جایز نیست. بنابر این، حمل و نقل یا خرید و فروش یا خروج و ورود کالا بر خلاف مقررات حکومت اسلامی حرام است.[۷] بنابر قول به ثبوت تعزیر در مطلق ارتکاب حرام، در صورتی که قاچاق حرام باشد، تعزیر قاچاقچی برای حاکم جایز است.[۸]
موضوع قاچاق به عنوان یک موضوع مستحدثه و از عناوین جدید در فقه است که در کلمات فقهای پیشین از آن بحثی نشده و تنها در استفتائات جدید از آن سخن گفتهاند.[۹] قاچاق به استناد بسیاری از مسلمات فقهی، از جمله قاعده نفی سبیل یک فعل حرام است و مرتکبین آن مستحق مجازات تعزیری و چه بسا با تحقق همه شرایط و به ویژه در زمینه قاچاق سازمان یافته به قصد تأمین مالی تروریسم و اقدام علیه امنیت ملی و… مستحق اعدام خواهند بود.[۱۰] همچنین دلایل دیگری نیز برای نفی قاچاق در اسلام شمرده شده است که عبارتاند از: حرمت هرگونه عملی که اصل اسلام و مملکت اسلامی را به خطر بیندازد؛ حرمت هرگونه ضرر و زیان به جانها، نوامیس و اموال مردم؛ حرمت هرگونه اقدامی که به سلطه امنیتی دشمنان منجر شود؛ حرمت هرگونه کمک به دشمن خارجی و داخلی؛ حرمت درآمدِ بهدستآمده از راه باطل و نفی هرگونه عملی که مانع از رسیدن هرحقّی به صاحب آن شود.[۱۱]
در رابطه با حکم وضعی خرید و فروش کالای قاچاق، مسئله محل اختلاف است.[۱۲] برخی از فقها قائلند به اینکه نهی در معاملات، مانند این مورد، اقتضای بطلان آنها را ندارد؛ اما عدهای از فقهای دیگر، قائلند به اینکه مطلقاً نهی در معاملات، مقتضی فساد و بطلان است؛[۱۳] بنابراین، علاوه بر حرمت تکلیفی خرید و فروش کالای قاچاق، حکم به بطلان و فساد این نوع معاملات دادهاند.[۱۴]
قاچاق از نگاه امامخمینی
قاچاق در نگاه امامخمینی از مواردی است که به اقتصاد اسلام آسیب وارد میکند.[۱۵] ایشان در مواردی به دولتمردان فرمودهاند که باید از ورود کالای قاچاق به کشور جلوگیری شود. امامخمینی در سخنرانیای در جمع پرسنل نیروی هوایی و دریایی از آنان میخواهد مرزها را حفظ کنند و نگذارند قاچاق وارد کشور شود.[۱۶] امام، قاچاق را در کنار گرانفروشی از موضوعات مضری میداند که با انقلاب اسلامی و روحیه انقلابی نمیسازد.[۱۷]
امامخمینی در پاسخ به استفتاء بازرگانان که حکم معاملات اجناس قاچاق را از ایشان پرسیدند، پاسخ دادند که فروش اجناس قاچاق باید طبق مقررات دولت اسلامی باشد.[۱۸]
پانویس
- ↑ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، ج۶، ص۳۳.
- ↑ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، ج۶، ص۳۴.
- ↑ ذوالفقار طلب، «قاچاق کالا و ارز از منظر منابع عقلی استنباط احکام در اصول فقه»، ص۴۰.
- ↑ پارسا، و حفیدی، «جرمانگاری و مجازات قاچاق کالا و ارز در فقه مذاهب اربعه و قانون با تأکید بر قاعده تعزیر»، ص۱.
- ↑ ذوالفقار طلب، «قاچاق کالا و ارز از منظر منابع عقلی استنباط احکام در اصول فقه»، ص۴۰؛ مرشد زاده، و قربانی قرخ بلاغ، «مبارزه با قاچاق کالا از دیدگاه اسناد بینالمللی و حقوق موضوعه ایران»، ص۲۲۷.
- ↑ صیقلی، و دیگران، «کاربرد قاعده لاضرر و لا ضرار در مدیریت مبارزه با قاچاق کالا و ارز از منظر فقه شیعه»، ص۷۳.
- ↑ امامخمینی، استفتائات، ج۱، ص۱۴۷ و ص۱۴۸؛ توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۲۶۰.
- ↑ امامخمینی، استفتائات، ج۳، ص۵۰۶.
- ↑ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، ج۶، ص۳۴؛ صیقلی، و دیگران، «کاربرد قاعده لاضرر و لا ضرار در مدیریت مبارزه با قاچاق کالا و ارز از منظر فقه شیعه»، ص۷۳.
- ↑ صیقلی، و دیگران، «کاربرد قاعده لاضرر و لا ضرار در مدیریت مبارزه با قاچاق کالا و ارز از منظر فقه شیعه»، ص۷۳.
- ↑ کارگر، و دیگران، «مبانی دینی حاکم بر نفی قاچاق با تأکید بر قاچاق سلاح»، ص۸۵.
- ↑ تبريزى، استفتائات جدید، ج۲، ص۲۴۴ و ص۲۴۵؛ بهجت، استفتائات، ج۳، ص۲۱۹؛ مکارم شیرازی، الفتاوی الجدیدة، ج۳، ص۱۷۰.
- ↑ محسنی والا، «صحت و بطلان معاملات قاچاق کالا و ارز از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی»، ص۸۲.
- ↑ محسنی والا، «صحت و بطلان معاملات قاچاق کالا و ارز از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی»، ص۸۲.
- ↑ امامخمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۱۴.
- ↑ امامخمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۳۹.
- ↑ امامخمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۱۶.
- ↑ امامخمینی، صحیفه امام، ج۶، ص۴۸۴؛ امامخمینی، استفتائات، ج۱۰، ص۶۲۰.
منابع
- امامخمینی، سید روحالله، استفتائات امامخمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۲ش.
- امامخمینی و مراجع، توضیح المسائل مراجع، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۸۱ش.
- امامخمینی، سید روحالله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
- بهجت، محمدتقی، استفتائات، قم، دفتر حضرت آيتالله العظمی بهجت، ۱۳۸۶ش.
- پارسا، فرزاد، حفیدی، وریا، «جرمانگاری و مجازات قاچاق کالا و ارز در فقه مذاهب اربعه و قانون با تأکید بر قاعده تعزیر»، مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب، شماره۱، زمستان ۱۳۹۷ش.
- تبريزى، جواد، استفتائات جدید، قم، سرور، ۱۳۸۵ش.
- ذوالفقار طلب، مصطفی، «قاچاق کالا و ارز از منظر منابع عقلی استنباط احکام در اصول فقه»، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، شماره ۴۸، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ش.
- صیقلی، محسن؛ لاجوردی، سمانه؛ کلاهمال همدانی، احمد، «کاربرد قاعده لاضرر و لا ضرار در مدیریت مبارزه با قاچاق کالا و ارز از منظر فقه شیعه»، اقتصاد پنهان، شماره ۶ و ۷، دی، اردیبهشت ۱۳۹۶ش.
- کارگر، علی، مشیرصدری، سید علی؛ نقیزاده، حمید، «مبانی دینی حاکم بر نفی قاچاق با تأکید بر قاچاق سلاح»، پژوهشهای اطلاعاتی و جنایی، شماره۳، پاییز ۱۴۰۲ش.
- محسنی والا، رضا، «صحت و بطلان معاملات قاچاق کالا و ارز از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی»، مطالعات فقهی و فلسفی، شماره۳۷، بهار ۱۳۹۸ش.
- مرشدزاده، محمد؛ قربانی قرخ بلاغ، رقیه، «مبارزه با قاچاق کالا از دیدگاه اسناد بینالمللی و حقوق موضوعه ایران»، مطالعات حقوق، شماره۱۰، پاییز ۱۳۹۹ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، الفتاوی الجدیدة، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب، ۱۳۸۵ش.
- هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه فارسی، قم، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، بیتا.