محمد فاضلی اشتهاردی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد فاضلی محمودی اشتهاردی |
| تاریخ تولد | ۱۲۹۶ ش |
| زادگاه | اشتهارد، ایران |
| تاریخ وفات | ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۱ ش |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه (س) قم |
| شهر وفات | قم، ایران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سید حسین طباطبایی بروجردی، سید احمد موسوی خوانساری |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم |
| اجازه اجتهاد از | امام‌خمینی |
| سایر | فعال سیاسی و انقلابی، عضو بیت امام‌خمینی، پاسخگوی مسائل فقهی در دفتر امام‌خمینی، اقامه نماز جماعت در حرم حضرت معصومه (س) |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارز علیه حکومت پهلوی، همکاری با شیخ حسین لنکرانی و سایر روحانیان مبارز |
| اجتماعی | تدریس دروس سطح حوزوی در قم، عضو دفتر امام‌خمینی و آیات اراکی و بهجت |
محمد فاضلی اشتهاردی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
زادگاه و تحصیل
او در سال ۱۲۹۶ش در شهر اشتهارد به دنیا آمد. خواندن و نوشتن و برخی از دروس متداول مکتب‌خانه‌ای را در زادگاهش خواند. در کودکی پدرش را از دست داد و سرپرستی خانواده‌اش را بر عهده گرفت و به همین دلیل تحصیل را رها کرد. برای همین منظور، ابتدا به کفاشی و پشته‌کشی که شغلی فصلی بود، پرداخت.
وی در دهه ۱۳۲۰ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر به تحصیل ادامه داد [۱] درباره استادان او در دوره مقدمات اطلاعاتی در دست نیست. وی آنگاه به تحصیل دروس سطح پرداخت و از درسی مکاسب شیخ مرتضی حائری یزدی بهره‌مند شد [۲] او سپس به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس‌های آیات سید حسین طباطبایی بروجردی و امام‌خمینی [۳] و سید احمد موسوی خوانساری بهره‌مند شد [۴] درباره سال‌های دقیق حضور او در درسید خارج فقه و اصول امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی وی در سال ۱۳۳۹ش که امام‌خمینی به سبب بیماری به حصار کرج رفت، از شاگردان امام‌خمینی بود [۵] همچنین فرزند فاضلی اشتهاردی بر این باور است که پدرش پس از رحلت آیت‌الله بروجردی، منحصراً از درس‌های امام‌خمینی استفاده می‌کرد [۶] بنابراین می‌توان احتمال داد که وی از میانه دهه ۱۳۳۰ ش تا تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور در سیدال ۱۳۴۳ش در درس‌های ایشان که در مساجد سلماسی و اعظم قم برگزار می‌شد، شرکت کرده است. از هم‌مباحثه‌ای‌های او در درس خارج فقه امام‌خمینی می‌توان به شیخ یوسف صانعی و زین‌العابدین ذوالفقاری، حسین زرندی و شیخ اسماعیل ابراهیم‌نژاد اشاره کرد [۷] وی همچنین از امام‌خمینی اجازه‌ای در امور شرعیه دریافت کرده بود. امام‌خمینی ذیل معرفِ او قید کرده بودند «معروف هستند» و همین نکته نشان از شناخت امام‌خمینی از او دارد [۸] او درباره برخورد امام‌خمینی با طلاب می‌گوید:
«حضرت امام‌خمینی(ره) نسبت به طلابی که درسخوان بودند، تواضع عجیبی داشتند. هر وقت طلبه، روضه‌خوان یا مداح اهل‌بیت علیهم‌السلام را می‌دیدند، تمام‌قد بلند می‌شدند. هر گاه هم که یکی از افراد می‌خواسیدت از نزد ایشان برود او را بدرقه می‌کردند و سرانجام هم با اصرار میهمان بازمی‌گشتند. هر گاه حضرت امام باخبر می‌شدند که طلبه‌ای یا فردی بیچاره و محتاج است یا مریض دارد، به هر وسیله‌ای که می‌توانستند مشکل او را برطرف می‌کردند...» [۹]
شیخ محمد فاضلی اشتهاردی از شاگردان و نزدیکان امام‌خمینی به شمار می‌رفت و وقتی امام‌خمینی به توصیه برخی از شاگردانش تصمیم گرفت برای استراحت و درمان بیماری، در حصار کرج مقیم شود، فاضلی اشتهاردی را مأمور این کار کرد و او هم با شناختی که از حصار کرج داشت، خانه مناسب را انتخاب و برای سکونت امام‌خمینی اجاره کرد. فاضلی اشتهاردی در سال‌های ۱۳۳۹- ۱۳۴۱ش و در مدت اقامت امام‌خمینی در حصار کرج، از نزدیکان ایشان بود و در فراهم کردن اسباب راحتی ایشان نقش داشت [۱۰] او در سال ۱۳۴۳ش در بیت امام‌خمینی فعالیت می‌کرد و از اعضای بیت ایشان به شمار می‌رفت [۱۱] پس از تبعید امام‌خمینی به عراق و استقرار ایشان در نجف اشرف، همراه با جمعی از روحانیان مبارز، با ارسال نامه‌ای به امام‌خمینی، خرسندی خود را از انتقال ایشان به آن کشور اعلام کردند و در ادامه تأکید کردند که «ادامه تبعید آن مرجع عالی‌قدر که به خاطر دفاع از قرآن و حقوق ملت اسلام و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی کشور اسلامی... بسی موجب تأثر و تنفر عموم ملت ایران است و ملت شریف مسلمان ایران و حوزه علمیه قم که از منویات مقدس آن قائد عظیم‌الشأن پیروی می‌کنند و برای تأمین و اجرای آن از هیچ‌گونه فداکاری دریغ ندارند، انتظار دارند که به‌زودی موانع برطرف شود تا با مراجعت حضرت‌عالی به حوزه علمیه قم و با تدبیرات خردمندانه و رهبری‌های ارزنده آن زعیم عالی‌قدر، مصالح عالیه اسیدلام و ایران و حقوق از دست رفته ملت تأمین گردد» [۱۲]
فاضلی اشتهاردی در سال‌های نهضت اسلامی، به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت و چنانکه گفته شد، در سال ۱۳۴۳ش از اعضای بیت امام‌خمینی بود و به احتمال زیاد در برنامه‌ریزی برای برگزاری مراسم و یا امور دیگر بیت امام‌خمینی، با دیگر اعضای بیت ایشان همکاری می‌کرد. او همچنین با شیخ حسین لنکرانی، از روحانیان مبارز مقیم کرج همکاری داشت [۱۳] وی در سال ۱۳۴۸ از امام‌خمینی اجازه‌ای در حسبیات دریافت کرد. امام‌خمینی در ذیل معرف او عبارت «معروف هستند» را قید کرده بودند [۱۴] و همین عبارت نشان از شناخت امام‌خمینی از فاضلی اشتهاردی دارد.
او پس از پیروزی انقلاب اسیدلامی در دفتر امام‌خمینی به فعالیت خود ادامه داد و پاسخگوی مسائل فقهی در دفتر امام بود. وی پس از رحلت امام‌خمینی همچنان در دفتر ایشان به فعالیت ادامه داد. همچنین در دفاتر آیات شیخ محمدعلی اراکی و محمدتقی بهجت به فعالیت‌های دینی ادامه داد. وی مدتی هم نماز جماعت را در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) اقامه می‌کرد. هم‌زمان به تدریس دروس سطح در حوزه علمیه قم می‌پرداخت و مدت چهل سال دروس سطح را تدریس می‌کرد.
درگذشت
او در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۱ در قم درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط سیدموسی شبیری زنجانی، در حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد [۱۵]
پانویس
- ↑ (آفتاب در حصار، ص۱۱۶-۱۱۸).
- ↑ (آفتاب در حصار، ص۱۱۶-۱۱۸).
- ↑ (آفتاب در حصار، ص۱۱۶-۱۲۱)
- ↑ («پیکر آیت‌الله فاضلی اشتهاردی در قم به خاک سپرده شد»، ص۳).
- ↑ (آفتاب در حصار، ص۱۱۶).
- ↑ (آفتاب در حصار، ص۱۲۱)
- ↑ (آیینه نظر: آیت‌الله‌العظمی صانعی از نگاه دیگران، ص۲۴).
- ↑ (صحیفه امام، ج۱، ص۴۷۴).
- ↑ (پابه‌پای آفتاب، ج۵، ص۱۲۴).
- ↑ (پابه‌پای آفتاب، ج ۵، ص۱۲۲-۱۲۴؛ آفتاب در حصار، ص۱۱۶-۱۲۰).
- ↑ (همراه صادق (خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین صادقی اردستانی)، صص۴۹-۴۸).
- ↑ (اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۷۸- ۱۷۳؛ خسروشاهی، ج۳، ص۹۴-۱۰۰؛ سیر مبارزات امام در آیینه اسناد ساواک، ج۵، ص۳۷۲-۳۶۹).
- ↑ (ابوالحسنی، ص۶۸).
- ↑ (صحیفه امام، ج۱، ص۴۷۴)
- ↑ («تشییع پیکر آیت‌الله فاضلی اشتهاردی در قم»، ص۲)
منابع
- آفتاب در حصار: تاریخ شفاهی حضور امام‌خمینی در کرج طی سال‌های ۱۳۳۹-۱۳۴1 (1392)، مصاحبه، تدوین و پژوهش: سعیده محرمی و سمیر کتف، تدوین: معاونت فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهرداری کرج و دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری حوزه هنری استان قزوین، تهران، انتشارات سوره مهر.
- آیینه نظر: آیت‌الله‌العظمی صانعی از نگاه دیگران (۱۳۹۴)، تدوین: مؤسسه فرهنگی هنری فقه الثقلین، قم، فقه الثقلین.
- ابوالحسنی (منذر)، علی (۱۳۸۴)، «آیت‌الله حاج شیخ حسین لنکرانی: تعامل با رجال دین و دانش و سیاست (قسمت اول)، فصلنامه تاریخ معاصر، سال ۹، شماره ۳۶، زمستان.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- پابه‌پای آفتاب: گفته‌ها و ناگفته‌ها از زندگی امام‌خمینی (۱۳۹۱)، ج ۵، تدوین امیررضا ستوده، تهران، نشر پنجره.
- «پیکر آیت‌الله فاضلی اشتهاردی در قم به خاک سپرده شد» (۱۳۹۱)، روزنامه کیهان، شماره ۲۰۲۱۲، ۳۰ اردیبهشت.
- «تشییع پیکر آیت‌الله فاضلی اشتهاردی در قم» (۱۳۹۱)، دوهفته‌نامه افق حوزه، سال پانزدهم، شماره ۳۳۹، ۱۰ خرداد.
- خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- سیر مبارزات امام در آیینه اسناد ساواک (۱۳۸۶)، ج۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- همراه صادق: خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین صادقی اردستانی (۱۳۹۷)، تدوین: سیدمصطفی سیدصادقی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.