محمود قوچانی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمود هاتف قوچانی |
| تاریخ تولد | ۱۳۲۱ش |
| زادگاه | نجف اشرف، عراق |
| خویشاوندان سرشناس | شیخ عباس قوچانی (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدابوالقاسم خویی، عباس قوچانی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه نجف |
| تألیفات | تدوین تحریر الوسیله امام‌خمینی، نظارت بر انتشار رساله عملیه و دروس امام |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه علیه حکومت بعث عراق |
زادگاه و تحصیل
محمود هاتف معروف به قوچانی در سال ۱۳۲۱ش در خانواده‌ای روحانی در نجف اشرف به دنیا آمد. پدرش شیخ عباس قوچانی یکی از مدرسان برجسته حوزه علمیه نجف و از یاران امام‌خمینی در آن شهر بود.
محمود هاتف قوچانی دوره ابتدایی را در نجف خواند. سپس به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و مقدمات را در همان‌جا و زیر نظر پدرش فراگرفت. سپس از درس‌های سطح پدرش بهره‌مند شد. شیخ عباس قوچانی شخصاً تدریس همه درس‌های حوزوی را به فرزندش بر عهده گرفت و حتی با اینکه استادی تمام بود، هم‌مباحثه فرزند و شاگردش می‌شد؛ به این بهانه که فرزندش را از تماس با افراد دیگر برحذر دارد. به این ترتیب محمود قوچانی همه دروس فارسی، عربی، ریاضی، مقدمات تا کفایه‌الاصول را پیش عباس قوچانی فراگرفت. سپس در درس منظومه پدرش به‌صورت خصوصی شرکت کرد. تنها در درس مکاسب بود که اجازه داد تا دو تن از طلاب مهذب، هم‌درس فرزندش شوند.
محمود قوچانی پس از پایان دوره سطح با اجازه پدرش به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و در حالی که شانزده سال بیشتر نداشت، وارد درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی شد؛ دورانی که بزرگانی چون آیات سیدمحمدباقر صدر، شیخ جواد تبریزی و میرزاعلی غروی تبریزی در آن درس حضور می‌یافتند.[۱]
فعالیت مبارزاتی
محمود قوچانی که به سبب مبارزات سیاسی پدرش با امام‌خمینی آشنا شده بود، در دیداری که امام‌خمینی از منزل آنان داشت، با ایشان بیشتر آشنا شد و با آغاز درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی در مسجد شیخ انصاری (در سال ۱۳۴۴ش)، وارد آن درس شد و در جرگه شاگردان امام‌خمینی درآمد. او در همان زمان به پیشنهاد شیخ نصرالله خلخالی و تأیید امام‌خمینی، تدوین کتاب تحریرالوسیله امام‌خمینی را که حاصل یادداشت‌های ایشان بر وسیله النجاه آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی در ترکیه بود، بر عهده گرفت و آن را به چاپ رساند و با تشویق امام‌خمینی مواجه شد. همچنین بر انتشار رساله عملیه و درس‌های امام‌خمینی (بیع مکاسب) نظارت داشت.
پس از آن همواره در بیت امام‌خمینی حضور می‌یافت و به فعالیت‌های علمی مشغول مبود و به گفته خودش امور مطبوعاتی و انتشاراتی امام‌خمینی را بر عهده داشت. نگاهی به خاطرات محمود قوچانی نشان می‌دهد که از نزدیک در جریان تحولات سیاسی بود و در برخی از دیدارهای امام‌خمینی با شخصیت‌های سیاسی و مذهبی هم حضور داشت. همچنین در مواردی، شاهد برخوردهای امام‌خمینی با برخی از سیاستمداران عراقی بود و به‌عنوان مترجم ایشان عمل می‌کرد.
قوچانی علاوه بر حضور در خدمت امام‌خمینی، از دوستان نزدیک سیدمصطفی خمینی بود و با سیداحمد خمینی هم مناسبات دوستانه داشت. پس از آن وی عهده‌دار امور مطبوعاتی بیت امام‌خمینی(ره) شد.[۲]
محمود قوچانی در مهر ۱۳۵۷ و پس از مهاجرت امام‌خمینی به فرانسه، همراه با برخی از طلاب و روحانیان مبارز حوزه علمیه نجف اشرف، نامه‌ای را به امام‌خمینی ارسال کردند و سخت‌گیری حکومت بعث عراق علیه ایشان را که موجب این مهاجرت شد، محکوم کردند.[۳] آنان سپس در نامه‌ای با عنوان جامعه روحانیت مبارز نجف اشرف، در نامه‌ای به والری ژیسکاردستن رئیس‌جمهور وقت فرانسه، از امام‌خمینی به‌عنوان روح و قلب ۳۵ میلیون ایرانی نام بردند و از او خواستند تا زمینه تداوم مبازات ایشان را فراهم کند. آنان در آن نامه همچنین خواستار رفتار شایسته با امام‌خمینی شدند.[۴] فعالیت‌های وی باعث شد که حکومت بعث عراق درصدد دستگیری‌اش برآید.
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب
قوچانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در بیت امام‌خمینی در عراق به فعالیت پرداخت و در انتقال وجوهات شرعی موجود در آنجا به ایران نقش داشت. او که تحت تعقیب حکومت بعث عراق قرار داشت، پس از مدتی به کشور بازگشت و به فعالیت‌های مذهبی و تبلیغی مشغول شد.
پانویس
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خاطرات سال‌های نجف (۱۳۸۹)، ج۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مؤسسه چاپ و نشر عروج.