مدرسه مروی تهران
| مدرسه مروی تهران | |
|---|---|
 | |
| نام | مدرسه مروی تهران |
| کشور | ایران |
| استان | تهران |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | مدرسه علمیه |
| دورهٔ ساخت اثر | قاجاریه |
| بانی اثر | محمدحسینخان مروی |
مدرسه مروی تهران یکی از حوزههای علمیه قدیمی تهران است که در زمان قاجار تأسیس شد. این مدرسه را محمدحسینخان مروی از نزدیکان فتحعلیشاه در سال ۱۲۳۰ق ساخت. میرزا مسیح استرآبادی و ملا علی کنی از متولیان مشهور این مدرسه بودند.
پس از انقلاب اسلامی، محمدرضا مهدوی کنی از سوی امامخمینی به تولیت این مدرسه منصوب شد. وی توانست با احیای موقوفات این مدرسه، نقش بسزایی در رشد این حوزه داشته باشد.
مدرسه مروی تهران از آغاز تأسیس تا به امروز در بسیاری از اتفاقهای سیاسی و اجتماعی و مذهبی ورود داشته است. این مدرسه به سبب متولیان خاص خود و اساتید شاخص، افراد زیادی را در خود پرورش داد و نقش مهمی در تبلیغ دین و پرورش عالمان ایفا کرد.
معرفی
مدرسه مروی از مهمترین مدارس تهران در دوره قاجاریه بود که محمدحسینخان مروی از نزدیکان فتحعلیشاه آن را ساخت[۱] و در سال ۱۲۳۰ق وقف کرد.[۲] محمدحسینخان اهتمام زیادی به علوم دینی داشت. این مدرسه علمیه تنها حوزهای در تهران است که طبق وقفنامه متولی آن باید مجتهد باشد.[۳] مدرسه مروی تا امروز متولیان زیادی داشته است[۴] اولین متولی حوزه علمیه مروی، میرزا مسیح استرآبادی بود. که در زمان خود خان مروی برای آنجا در نظر گرفته شد.[۵] میرزا زین العابدین امام جمعه تهران، میرزا محمدحسن آشتیانی، شیخ مرتضی آشتیانی، میرزا احمد آشتیانی از متولیان این مدرسه بودند.[۶] همچنین از متولیان حوزه مروی ملا علی کنی (۱۲۲۰-۱۳۰۶ق) است که در سال ۱۲۸۲ق به مدت ۲۴ سال تولیت مدرسه مروی را بر عهده داشت.[۷] ملاعلی کنی در دورهٔ خود موقوفات زیادی را برای مروی به ثبت رساند که در رشد مدرسه مروی بسیار مؤثر بود.[۸]
حوزه مروی دارای کتابخانه بزرگی است که منابع غنی و ارزشمندی از جمله حدود ۱۰۵۰ نسخه خطی و حدود ۵۰۰۰ کتاب چاپ سنگی را در خود دارد.[۹] مدرسه سپهسالار یا مدرسه شهید بهشتی، مدرسه قنبرعلیخان، مدرسه معمار، مدرسه مروی ۲ و مدرسه ایلچی کبیر مدارس تحت پوشش این مدرسه میباشند.[۱۰]
بنای مدرسه
صحن مدرسه مروی مربع شکل است و شامل چندین حجره و سه مدرس (جایگاه تدریس) و یک کتابخانه و چند باغچه مشجّر و حوض بزرگ است. اطاقهایش گنجایش اقامت و تحصیل دویست نفر طلبه را دارد. در قسمت جنوبی صحن، مسجد وسیعی واقع است مشتمل بر محرابی رفیع که آبانبار بزرگی، برای استفاده عمومی در جلوخان، زیر آن بنا شده است.[۱۱] این مدرسه از ابتدا شامل فضاهایی با کارکردهای گوناگون بود و به مرور از لحاظ مکانی و معماری مرکزیتی محلی و شهری یافت.[۱۲]
جایگاه
مدرسه مروی با قدمتی بیش از ۲۰۰ سال، نقشی اساسی در تحولات علمی، سیاسی و فرهنگی تهران داشته است.[۱۳] این مدرسه در مناسبتهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی ورود داشته است. حوزه مروی با توجه به متولیان خاص، اساتید بارز و شاخصی که داشت و بسیاری از عالمان که در این مدرسه تحصیل و تدریس داشتند، همیشه منشأ اثر و مورد توجه بوده است.[۱۴] مدرسه علمیه مروی را در جایگاهی دانستهاند که نقش اساسی در تربیت عالمان دینی و همچنین تبلیغ و حراست از مبانی دینی داشته است.[۱۵] مرتضی مطهری، حسن حسنزاده آملی و عبدالله جوادی آملی از جمله کسانی هستند که در حوزه علمیه مروی درس خواندهاند.[۱۶]
ملاعبدالله مدرس زُنوزی، حکیم و فیلسوف شیعی، بهعنوان اولین مُدرس این مدرسه شناخته میشود که حضور او در مدرسه مروی را سرآغاز مکتب فلسفی تهران دانستهاند.[۱۷] این مدرسه طبق وقفنامه، طلابی را میپذیرد که در کسب علم جدیت بسیار دارند و در صورتی که طلبه در میانه راه دست از تلاش بکشد، از ادامه تحصیل در مروی محروم میشود.[۱۸]
مدرسه مروی پس از انقلاب اسلامی
پس از انقلاب اسلامی امامخمینی تولیت مدرسه مروی را به محمدرضا مهدوی کنی سپرد. امامخمینی در ۲۳ شهریور ۱۳۶۳ش خطاب به مهدوی کنی مینویسد:
«با حسن تدبیر و مدیریت و وثاقت و امانت که در جنابعالی محرز است، مناسب دیدم برای تصدی امور مدرسه مروی با تمام متعلقات آن از موقوفات و غیرها به جنابعالی زحمت دهم. لهذا جنابعالی را به سمت متولی مدرسه مروی و موقوفات و کتابخانه و آنچه متعلق به آن است منصوب نمودم.»[۱۹]
محمدرضا مهدوی کنی، موقوفاتی که از دست رفته بود و رضاخان و بعدش محمدرضا پهلوی به تصرف درآورده بودند همه را احیا نموده و مدرسه مروی را احیا و تقویت کرد.[۲۰]
پس از رحلت مهدوی کنی، در دورهای آیتالله خامنهای، آیتالله گرکانی را به عنوان تولیت منصوب میکنند. پس از مدتی که وی به جهت کهولت سنی امکان ادامه نداشت، مقام معظم رهبری، آیتالله تحریری را به عنوان متولی مدرسه مروی منصوب کرد.[۲۱]
تکنگاری
- کتاب حوزه علمیه مروی و نقش آن در تاریخ معاصر با مقدمه مهدوی کنی از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق چاپ و روانه بازار شده است.
- کتاب در مسیر نهضت نقش حوزه علمیه مروی در نهضت امامخمینی به روایت اسناد با تحقیق و نگارش حمید سبحانی صدر توسط معاونت پژوهش حوزه علمیه مروی و مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شد.
پانویس
- ↑ اهری، و حیدرخانی، «مدرسهٔ مروی و دگرگونیهای آن در دورهٔ قاجاریه»، ص۹۵.
- ↑ «مدرسه مروی اثرگذاریهای سیاسی – اجتماعی همیشگی دارد»، شفقنا.
- ↑ «مدرسه مروی اثرگذاریهای سیاسی – اجتماعی همیشگی دارد»، شفقنا.
- ↑ «چه کسی کلنگمدرسه علمیه مروی تهران را به زمین زد»، سایت مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ آژده، «مدرسه مروی، اساتید و متولیان آن»، ص۶۱ تا ۶۳.
- ↑ آژده، «مدرسه مروی، اساتید و متولیان آن»، ص۶۱ تا ۶۳.
- ↑ «مدرسه مروی ریشهدار در تاریخ و فرهنگ تهران»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ «چه کسی کلنگمدرسه علمیه مروی تهران را به زمین زد»، سایت مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «بعد از انقلاب اسلامی مدرسه علمیه مروی احیا شد.»، روزنامه جام جم.
- ↑ «چه کسی کلنگمدرسه علمیه مروی تهران را به زمین زد»، سایت مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ آژده، «مدرسه مروی، اساتید و متولیان آن»، ص۶۱.
- ↑ اهری، و حیدرخانی، «مدرسهٔ مروی و دگرگونیهای آن در دورهٔ قاجاریه»، ص۹۵.
- ↑ «مدرسه مروی ریشهدار در تاریخ و فرهنگ تهران»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ «مدرسه مروی اثرگذاریهای سیاسی – اجتماعی همیشگی دارد»، شفقنا.
- ↑ «مدرسه مروی اثرگذاریهای سیاسی – اجتماعی همیشگی دارد»، شفقنا.
- ↑ «چه کسی کلنگمدرسه علمیه مروی تهران را به زمین زد»، سایت مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ طارمی، شهر هزار حکیم، ص۱۳.
- ↑ استادی، «یادگارهای ماندگار: وقف نامه مدرسه مروی تهران»، ص۵۵ تا ۷۱.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۹، ص۷۱.
- ↑ «چه کسی کلنگمدرسه علمیه مروی تهران را به زمین زد»، سایت مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی؛ «بعد از انقلاب اسلامی مدرسه علمیه مروی احیا شد.»، روزنامه جام جم.
- ↑ «مدرسه مروی اثرگذاریهای سیاسی – اجتماعی همیشگی دارد»، شفقنا.
منابع
- آژده، مجید، «مدرسه مروی، اساتید و متولیان آن»، اطلاعات حکمت و معرفت، شماره ۱۲، سال چهارم، اسفند ۱۳۸۸ش.
- استادی، رضا، «یادگارهای ماندگار: وقف نامه مدرسه مروی تهران»، وقف میراث جاویدان، شماره ۱، بهار ۱۳۷۵ش.
- امام خمینی، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
- اهری، زهرا، حیدرخانی، مریم، «مدرسهٔ مروی و دگرگونیهای آن در دورهٔ قاجاریه»، صفّه، شماره ۴، زمستان ۱۴۰۲ش.
- «بعد از انقلاب اسلامی مدرسه علمیه مروی احیا شد.»، روزنامه جامجم، شماره ۶۴۴۸، بازدید: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
- «چه کسی کلنگمدرسه علمیه مروی تهران را به زمین زد»، سایت مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۷ اسفند ۱۳۹۲ش، بازدید: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
- طارمی، عباس، شهر هزار حکیم، تهران، انتشارات روزنه، ۱۳۸۲ش.
- «مدرسه مروی اثرگذاریهای سیاسی – اجتماعی همیشگی دارد»، شفقنا، بازدید: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
- «مدرسه مروی ریشهدار در تاریخ و فرهنگ تهران»، خبرگزاری رسمی حوزه، انتشار: ۲۶ فروردین ۱۴۰۴ش، بازدید: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.