مقاله توهینآمیز روزنامه اطلاعات به امامخمینی
 | |
| نامهای دیگر | مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه |
|---|---|
| شرح ماجرا | انتشار مقالهای توهینآمیز علیه امامخمینی در روزنامه اطلاعات |
| طرفین | رژیم پهلوی |
| زمان | ۱۷ دی ۱۳۵۶ |
| دوره | پهلوی |
| علت | تلاش رژیم برای تخریب چهره امامخمینی و روحانیت مبارز |
| اهداف | مطرود کردن امامخمینی و انقلابیون در افکار عمومی، کمرنگ کردن نفوذ ایشان |
| عاملان | • نویسنده ظاهری: احمد رشیدی مطلق • تهیهکنندگان واقعی: وزارت دربار، ساواک، داریوش همایون (وزیر اطلاعات) • دستوردهندگان: محمدرضا پهلوی و امیرعباس هویدا |
| نتایج | • اعتراضات مردمی • قیام ۱۹ دی قم • گسترش اعتراضات به سایر شهرها |
| پیامدها | • شعلهورتر شدن خشم عمومی • تسریع در روند وقوع انقلاب اسلامی |
| تلفات | کشته شدن تعدادی از معترضان در قیام ۱۹ دی قم |
| واکنشها | • تعطیلی دروس حوزوی و تظاهرات طلاب و مردم قم در ۱۸ و ۱۹ دی • پاره کردن روزنامه اطلاعات توسط مردم • راهپیماییهای اعتراضی در تبریز، اصفهان و مشهد • تعطیلی ۱۰ روزه بازار تهران |
| مرتبط | قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، انقلاب اسلامی ایران |
مقاله توهینآمیز روزنامه اطلاعات به امامخمینی یا مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه در روز ۱۷ دی ماه سال ۱۳۵۶ش منتشر شد. در این مقاله توهینهایی زشت و تهمتهایی ناروا به امامخمینی زده شد. یکی از اتهامهایی که در این یادداشت به امام زده شد این بود که ایشان را وابسته به کشورهای استعماری دانسته بود. این کار رژیم پهلوی را در راستای سیاستهای حکومتهای استبدادی که با تهمت و افترا به مخالفان سیاسی سعی در حذف آنان دارند دانستهاند.
مقاله توهینآمیز روزنامه اطلاعات واکنش گستردهای در میان مردم داشت و تظاهرات و اعتراضات مردمی را در پی داشت. دو روز بعد از انتشار این مقاله، مردم قم به اعتراض برخاستند که با سرکوب رژیم روبرو شدند و تعداد زیادی از مردم کشته شدند. این واقعه به قیام ۱۹ دی مشهور شد. پس از آن نیز مردم دیگر شهرها به اعتراض برخاستند که توسط حکومت پهلوی سرکوب شدند. انتشار مقاله توهینآمیز روزنامه اطلاعات، نقش مهمی در شعلهورتر شدن خشم مردم و تسریع در وقوع انقلاب اسلامی داشت.
انتشار مقاله توهینآمیز
در روز ۱۷ دی ۱۳۵۶ش، در روزنامه اطلاعات مقالهای تند و گستاخانه با عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» چاپ شد که حاوی مطالب بسیار زننده و توهینآمیز و تهمتهایی ناروا نسبت به امامخمینی بود.[۱]
در این مقاله توهینآمیز که نظیر آن نه پیش و نه پس از آن دیده نشده است، قیام ۱۵ خرداد حاصل پیوند دو استعمار سرخ یعنی کمونیسم و استعمار سیاه یعنی ارتجاع دانسته شده و رهبران سیاسی - مذهبی و در راس آنها امامخمینی که با انقلاب سفید مخالفت کردند، عامل خارجی معرفی شده بودند.[۲] روزنامه اطلاعات در آن مقاله با ایجاد انشقاق بین سید روحالله خمینی و سایر علمای برجسته آن روزگار، علاوه بر معرفی کردن امامخمینی به عنوان مقصر اصلی واقعه خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، ایشان را مردی جاهطلب، ماجراجو، بیاعتقاد، وابسته و سرسپرده به مراکز استعماری خواند.[۳] در این مقاله گفته شده چون امامخمینی در میان روحانیون عالی مقام کشور، با همه حمایتهای خاص، موقعیتی به دست نیاورده بود، در پی فرصت میگشت که به هر قیمتی هست خود را وارد ماجراهای سیاسی کند و اسم و شهرتی پیدا کند. همچنین این مقاله در ادامه نیز تهمتهای ناروا و ناجوانمردانه دیگری به حضرت امام نسبت میدهد.[۴]
در مقاله یاد شده به روحانیت، به ویژه امامخمینی به گونهای کینهتوزانه و بیمارگونه حمله شده و روحانیت را استعمارگر و آنها را با کشور استعمارگر شوروی سابق یکی دانسته و با «بلوای شوم» دانستن قیام ۱۵ خرداد سال ۴۲، روحانیون انقلابی و مبارز را با اراذل و اوباش مقایسه کرده و همه را با عناوین «روضهخوان و چاقوکش» مورد خطاب قرار میدهد.[۵]
استفاده از سیاست تهمت و افترا نسبت به مخالفان فکری و سیاسی و توسل به دروغ و دشنام برای بیرون راندن حریف از صحنه جزو ذات حکومتهای استبدادی میباشد و محتوای مقاله روزنامه اطلاعات نیز در راستای همین سیاست بود.[۶] گفته شده دستگاههای امنیتی رژیم پهلوی تلاش میکردند با توهین و افترا به حضرت امام و انقلابیون، آنان را در نزد افکار عمومی مطرود نمایند. در اسناد به جای مانده از ساواک موارد زیادی وجود دارد که مراکز و سازمانهای اطلاعاتی رژیم با توسل به همین روشها خواستند حضرت امام و انقلابیون را نزد مردم بدنام کنند.[۷] یکی دیگر از دلایل انتشار این مقاله را این دانستهاند که پس از درگذشت مشکوک سید مصطفی خمینی، در مراسمهایی که برای او گرفته میشد، نام امامخمینی بیش از پیش در اجتماعات زنده شد و رژیم میخواست با این کار این قضیه را کم رنگ کند.
تهیهکنندگان مقاله
نویسنده مقاله توهینآمیز در ظاهر فردی به نام «احمد رشیدی مطلق» بود.[۸] برخی گفتهاند متن این مقاله در وزارت دربار پهلوی تهیه شد و قبل از انتشار برای تأمین نظر محمدرضا شاه چند بار تغییر کرد. گفته شده مقاله توسط وزارت دربار و توسط شخص امیرعباس هویدا در اختیار داریوش همایون، وزیر وقت اطلاعات و جهانگردی و دبیرکل وقت حزب رستاخیر، قرار گرفت و به وی تأکید شد به سرعت در نشریات چاپ شود. هوشنگ نهاوندی یکی از رجال دوره پهلوی در خاطرهای گفته است این مقاله به پیشنهاد امیرعباس هویدا و موافقت شاه در پاسخ به سخنرانیهای آیتالله خمینی نوشته شد.[۹] داریوش همایون در یادداشتهایی که بعدها در خارج از ایران، درباره علل فروپاشی رژیم پهلوی منتشر کرد مدعی شد که مقاله به دستور شاه در دفتر هویدا تهیه شده و او از محتوای مقاله اطلاعی نداشت.[۱۰] برخی نیز گفتهاند که انتقادات شدیداللحن امامخمینی به رژیم پهلوی، شاه را بر آن داشت تا به ساواک و وزارت دربار دستور دهد مقاله توهینآمیزی نسبت به امامخمینی نوشته و در یک روزنامه کثیرالانتشار منتشر شود.[۱۱] همچنین بنابر ادعایی دیگر، نویسنده این مطلب دستگاه ساواک بوده که از طریق وزارت اطلاعات و جهانگردی، به روزنامه اطلاعات ارسال میکند تا چاپ شود.[۱۲]
اعتراض گسترده مردم در واکنش به مقاله توهینآمیز
انتشار مقاله توهینآمیز به امامخمینی خشم مردم را برانگیخت و سبب اعتراض و تظاهرات مردمی زیادی در شهرها شد.[۱۳] تظاهراتی خونین که به کشتهشدن گروه کثیری از معترضان و سقوط دولت جمشید آموزگار منجر شد.[۱۴] در روز ۱۸ دی طلاب حوزههای علمیه قم درس را تعطیل کردند و با برپایی تظاهرات در خیابانها و سر دادن شعارهایی به سود آیتالله خمینی بر ضد دولت به طرف منازل مراجع و روحانیون رفتند. عصر آن روز، روزنامه اطلاعات را در روزنامهفروشیها پاره پاره کردند و علیه مدیر و نویسندگان آن شعار سر دادند.[۱۵] در روز ۱۹ دی مردم قم در اعتراض شدید به سرمقاله روزنامه اطلاعات راهپیمایی بزرگ برگزار کردند که به قیام ۱۹ دی مشهور شد.[۱۶] این راهپیمایی نیز همانند واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ از سوی اراذل و اوباش و گارد شاهنشاهی به خاک و خون کشیده شد.[۱۷] در روز ۲۰ دی علاوه بر قم، مردم شهرهای تبریز و اصفهان و مشهد به اعتراض برخاستند و کم کم شعلههای آتش به سرتاسر کشور کشیده شد.[۱۸] بازار بزرگ تهران نیز ۱۰ روز بعد از این واقعه خونین در اعتراض به کشتار بی رحمانه مردم قم و توهین سرمقاله روزنامه اطلاعات به سید روحالله خمینی تعطیل کرد.[۱۹]
در سالگرد انتشار این مقاله، شاه در نطق معروفش تظاهر به شنیدن «پیام انقلاب مردم» کرد.[۲۰] این اعتراضات تا یک سال بعد به اشکال گوناگون تداوم یافت و به سقوط رژیم شاه پیوند خورد[۲۱] انتشار مقاله توهینآمیز روزنامه اطلاعات، نقش مهمی در شعلهورتر شدن خشم مردم و تسریع در وقوع انقلاب اسلامی داشت.[۲۲]
پانویس
- ↑ «مقاله توهینآمیز روزنامه اطلاعات به یک رهبر سیاسی»، ایسنا؛ «بررسی نقش شاه و دولت وقت در انتشار مقاله توهینآمیز علیه امامخمینی»، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ «معمای رشیدی مطلق؛ نویسنده واقعی مقاله جنجالی کیست؟»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «مقاله توهینآمیز روزنامه اطلاعات به یک رهبر سیاسی»، ایسنا؛ «نویسنده مقاله اهانتآمیز به امام هنوز عضو شورای سردبیری روزنامه اطلاعات است!»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «توهین و تهمت، ابزاری شیطانی، علیه مخالفان سیاسی!»، پرتال امامخمینی.
- ↑ «توهین و تهمت، ابزاری شیطانی، علیه مخالفان سیاسی!»، پرتال امامخمینی.
- ↑ «توهین و تهمت، ابزاری شیطانی، علیه مخالفان سیاسی!»، پرتال امامخمینی.
- ↑ «توهین و تهمت، ابزاری شیطانی، علیه مخالفان سیاسی!»، پرتال امامخمینی.
- ↑ «توهین و تهمت، ابزاری شیطانی، علیه مخالفان سیاسی!»، پرتال امامخمینی.
- ↑ «مقاله توهینآمیز روزنامه اطلاعات به یک رهبر سیاسی»، ایسنا.
- ↑ «مقالهای که خون مردم را به جوش آورد»، پرتال امامخمینی.
- ↑ «بررسی نقش شاه و دولت وقت در انتشار مقاله توهینآمیز علیه امامخمینی»، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ «نویسنده مقاله اهانتآمیز به امام هنوز عضو شورای سردبیری روزنامه اطلاعات است!»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ عفتی، «مثلث شتاب انقلاب «قم، تبریز و یزد»، ص۱۱۱؛ «توهین و تهمت، ابزاری شیطانی، علیه مخالفان سیاسی!»، پرتال امامخمینی.
- ↑ «معمای رشیدی مطلق؛ نویسنده واقعی مقاله جنجالی کیست؟»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «مقالهای که خون مردم را به جوش آورد»، پرتال امامخمینی.
- ↑ «مقاله توهینآمیز روزنامه اطلاعات به یک رهبر سیاسی»، ایسنا.
- ↑ «نویسنده مقاله اهانتآمیز به امام هنوز عضو شورای سردبیری روزنامه اطلاعات است!»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «مقالهای که خون مردم را به جوش آورد»، پرتال امامخمینی.
- ↑ «نویسنده مقاله اهانتآمیز به امام هنوز عضو شورای سردبیری روزنامه اطلاعات است!»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «توهین و تهمت، ابزاری شیطانی، علیه مخالفان سیاسی!»، پرتال امامخمینی.
- ↑ «معمای رشیدی مطلق؛ نویسنده واقعی مقاله جنجالی کیست؟»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «نویسنده مقاله اهانتآمیز به امام هنوز عضو شورای سردبیری روزنامه اطلاعات است!»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ «توهین و تهمت، ابزاری شیطانی، علیه مخالفان سیاسی!»، پرتال امامخمینی.
منابع
- «بررسی نقش شاه و دولت وقت در انتشار مقاله توهینآمیز علیه امامخمینی»، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، انتشار: ۲۴ دی ۱۳۹۲ش، بازدید: ۲۹ شهریور ۱۴۰۴ش.
- «توهین و تهمت، ابزاری شیطانی، علیه مخالفان سیاسی!»، پرتال امامخمینی، انتشار: ۱۷ دی ۱۳۹۷ش، بازدید: ۲۹ شهریور ۱۴۰۴ش.
- عفتی، قدرتالله، «مثلث شتاب انقلاب قم، تبریز و یزد، قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ش» مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۳، زمستان ۱۳۸۴ش.
- «مقاله توهینآمیز روزنامه اطلاعات به یک رهبر سیاسی»، ایسنا، انتشار: ۱۷ دی ۱۴۰۰ش، بازدید: ۲۹ شهریور ۱۴۰۴ش.
- «مقالهای که خون مردم را به جوش آورد»، پرتال امامخمینی، انتشار: ۱۸ دی ۱۳۹۸ش، بازدید: ۲۹ شهریور ۱۴۰۴ش.
- «معمای رشیدی مطلق؛ نویسنده واقعی مقاله جنجالی کیست؟»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، بازدید: ۲۹ شهریور ۱۴۰۴ش.
- «نویسنده مقاله اهانتآمیز به امام هنوز عضو شورای سردبیری روزنامه اطلاعات است!»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازدید: ۲۹ شهریور ۱۴۰۴ش.