میرزابیوک مروج
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | بیوک خلیل‌زاده |
| لقب | مروّج |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۹ |
| زادگاه | اردبیل |
| تاریخ وفات | ۲۷ فروردین ۱۳۸۰ |
| محل دفن | گلزار شهدای اردبیل |
| شهر وفات | اردبیل |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | محمد مجاهدی تبریزی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، سیدمحمدحسین طباطبایی، هاشم قزوینی، سیدیونس یونسی اردبیلی، سیدحسین بروجردی، سیدمحمد محقق داماد، سیدمحمد حجت کوه‌کمره‌ای، امام‌خمینی |
| محل تحصیل | اردبیل، حوزه علمیه قم، حوزه علمیه مشهد |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با رژیم پهلوی، امام جمعه اردبیل، نماینده مجلس خبرگان رهبری |
| اجتماعی | تأسیس کتابخانه، کتابفروشی، جمعیت‌های حمایتی، اماکن عام‌المنفعه، درمانگاه، حسینیه، صندوق قرض‌الحسنه |
بیوک خلیل‌زاده، معروف به مروّج، روحانی مبارز و امام جمعه اردبیل.
زادگاه و تحصیل
بیوک خلیل‌زاده در سال ۱۳۰۹ در اردبیل زاده شد. او پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در سال ۱۳۲۳، تحصیل علوم دینی را در اردبیل آغاز کرد. مقدمات و سطح را در اردبیل نزد غفوری عاملی اصل، یعقوب مدرسی، ملامحسن و میرزا مهدی عالم خواند.[۱] و در سال ۱۳۲۶ راهی حوزه علمیه قم شد و دوره سطح را از محضر استادانی چون عبدالجواد اصفهانی، محمد مجاهدی تبریزی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی و محمداحمد کافی بهره برد.[۲] وی فلسفه را نزد سیدمحمدحسین طباطبایی فراگرفت و در سال ۱۳۳۰ به حوزه علمیه مشهد رفت. در این حوزه، بخشی از دوره سطح و خارج را از هاشم قزوینی و سیدیونس یونسی اردبیلی فراگرفت و پس از دو سال، به حوزه علمیه قم بازگشت.[۳] در این زمان نیز از محضر استادانی چون سیدحسین بروجردی، سیدمحمد محقق داماد، سیدمحمد حجت کوه‌کمره‌ای، سیدمحمدحسین طباطبایی و امام‌خمینی بهره برد.[۴] او پس از رحلت بروجردی، به اردبیل بازگشت و به امامت جماعت، تبلیغ، تفسیر و تدریس پرداخت.[۵]
جناب مستطاب حجت الاسلام آقاى حاج ميرزا بيوك آقا مروّج - دامت افاضاته با توجه به وضع حساس زمان و منطقه، به امامت نماز جمعه منصوب مى‌شويد تا در روزهاى جمعه ضمن انجام اين فريضۀ الهى در اجتماع، بيشتر مردم را به وظايف خطيرى كه دارند آشنا سازيد. از خداى تعالى ادامۀ توفيقات جنابعالى را خواستارم.
صحیفه امام، ج۱۰، ص۴۶۴.
فعالیت سیاسی و اجتماعی قبل از پیروزی انقلاب
فعالیت سیاسی مروّج هم‌زمان با آغاز نهضت امام‌خمینی شروع شد. در زمان اقامت در اردبیل همراه دیگر علما به فعالیت علیه رژیم پهلوی پرداخت و با چاپ و تکثیر اعلامیه‌های امام‌خمینی، سخنرانی، تحصن و اعتراض به دستگیری ایشان، اعتراض به فاجعه پانزده خرداد ۱۳۴۲ و حمایت از مرجعیت امام‌خمینی با نهضت همراهی کرد.[۶] وی پس از دستگیری امام‌خمینی همراه چند تن از علما در اداره پست و تلگراف و تلفن اردبیل متحصن شد و پس از مدتی به دلیل فعالیت‌های خود از منبر منع شد.[۷] او در سال‌های ۱۳۵۲–۱۳۵۳ نیز با سخنان خود به مفاسد سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور انتقاد کرد و در مبارزه با بهائیت پرتلاش بود.[۸]
با اوج‌گیری نهضت امام‌خمینی در سال ۱۳۵۶، فعالیت‌های مبارزاتی مروّج نیز گسترده‌تر شد و هدایت حرکات ضد رژیم را برعهده گرفت.[۹] برخی فعالیت‌های او در این دوران، سخنرانی‌ها و امضای اعلامیه‌های مختلف در حمایت از نهضت و اعتراض به عملکرد رژیم پهلوی است که با حمایت گسترده مردم روبه‌رو می‌شد.[۱۰]
پس از هجرت امام‌خمینی به پاریس، مروّج و گروهی از روحانیان اردبیل، در بیانیه‌ای با ابراز نگرانی از این انتقال، برای سلامتی ایشان دعا کردند[۱۱] و با اعلام اعتصاب به همین مناسبت[۱۲] از سایر اعتصاب‌های مردمی نیز حمایت کردند.[۱۳]
سخنرانی مروّج در ۲۶ آبان ۱۳۵۷ دربارهٔ تشکیل حکومت اسلامی، به تظاهرات، دخالت پلیس و زخمی‌شدن او منجر شد.[۱۴] او همچنین در آذر ۱۳۵۷ به همراه گروهی از علما، از امضاکنندگان اعلامیه خلع محمدرضا پهلوی از سلطنت بود.[۱۵] در روزهای پایانی رژیم پهلوی، مبارزان مسلمان اردبیل، کمیته‌های محلی تشکیل دادند که ریاست آن با مروّج بود[۱۶] وی ازجمله افراد متحصن در دانشگاه تهران در بهمن ۱۳۵۷ برای بازگشت امام‌خمینی بود.[۱۷]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مروّج ضمن سازماندهی اوضاع اردبیل، مسئولیت نظارت بر مراکز مهم منطقه را برعهده گرفت و به مبارزه علیه گروه‌های ضدانقلاب پرداخت[۱۸] سپس به قم رفت، ولی به دلیل درخواست چندباره مردم اردبیل، امام‌خمینی در سیزدهم آبان ۱۳۵۸ در حکمی از او خواست با توجه به وضع حساس منطقه و زمان، دعوت مردم را بپذیرد و به اردبیل بازگردد و ضمن وظیفه ارشاد و تبلیغ، امامت جمعه این شهر را نیز به عهده بگیرد. ایشان همچنین با ابراز امیدواری از همکاری و حضور مردم، از مروّج خواست به دلیل آشفتگی منطقه دشت مغان، به این منطقه سفر کند و به صلاحدید خود، اوضاع منطقه را اصلاح کند.[۱۹]
مروّج در سه دوره پیاپی، نماینده مجلس خبرگان رهبری از استان آذربایجان شرقی بود.[۲۰] برگزاری کنگره مقدس اردبیلی در اردبیل، ایجاد کتابخانه و کتابفروشی، تأسیس جمعیت‌های مختلف برای حمایت از بیماران مبتلا به سل و نارسایی کلیوی، تأسیس اماکن عام‌المنفعه، درمانگاه، حسینیه، صندوق قرض‌الحسنه و ایجاد صندوق پستی برای پاسخ به پرسش‌های جوانان، ازجمله فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی او بود.
درگذشت
مروّج در ۲۷ فروردین ۱۳۸۰ در اردبیل درگذشت[۲۱] و در گلزار شهدای این شهر به خاک سپرده شد.
پانویس
- ↑ مدرسی و کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ۱/۵۵۵.
- ↑ مدرسی و کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ۱/۵۵۵؛ مروج، زندگی‌نامه، ۲/۲۳۷.
- ↑ نیکبخت، مروج، ۱/۱۶۲.
- ↑ مروج، زندگی‌نامه، ۲/۲۳۷؛ نیکبخت، مروج، ۱/۱۶۲.
- ↑ مروج، زندگی‌نامه، ۲/۲۳۸.
- ↑ مدرسی و کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ۱/۵۵۵؛ حسینیان، چهارده سال رقابت ایدئولوژیک شیعه در ایران ۱۳۴۳–۱۳۵۶، ۷۰۶–۷۱۱؛ نیکبخت، مروج، ۱/۱۶۲.
- ↑ مدرسی و کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ۱/۵۵۵.
- ↑ نیکبخت، مروج، ۱/۱۶۲.
- ↑ مدرسی و کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ۱/۵۵۵.
- ↑ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات یاران امام، ۹/۴۳۳؛ ۱۰/۱۱۷؛ ۱۳/۲۸۹–۲۹۲؛ ۱۲/۴۲۲–۴۲۳ و ۱۴/۴۵۵.
- ↑ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات یاران امام، ۱۲/۴۲۷.
- ↑ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات یاران امام، ۱۳/۵۶.
- ↑ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات یاران امام، ۱۴/۸۷.
- ↑ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات یاران امام، ۱۵/۵۰ و ۲۹۴.
- ↑ نیکبخت، مروج، ۱/۱۶۳.
- ↑ نیکبخت، مروج، ۱/۱۶۳.
- ↑ مدرسی و کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ۱/۵۵۶.
- ↑ مدرسی و کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ۱/۵۵۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۶۴.
- ↑ مروج، زندگی‌نامه، ۲/۲۳۵.
- ↑ مدرسی و کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ۱/۵۵۶؛ نیکبخت، مروج، ۱/۱۶۳.
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- حسینیان، روح‌الله، چهارده سال رقابت ایدئولوژیک شیعه در ایران ۱۳۴۳–۱۳۵۶، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، تهران، چاپ اول، ۱۳۹۳ش.
- مدرسی، محمدکاظم و میرزامحمد کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور (سه جلد)، تهران، برگ رضوان، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
- مروج، میرزا بیوک، زندگی‌نامه، چاپ‌شده در خبرگان ملت، شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
- نیکبخت، رحیم، مروج، میرزابیوک، (آیت‌الله)، چاپ‌شده در فرهنگ‌نامه رجال روحانی عصر امام‌خمینی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.