حسن ثقفی تهرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

حسن ثقفی مورد توجه و لطف امام‌خمینی بود (همان، ۲۱۵) و امام‌خمینی در نامه‌هایی به میرزا محمد ثقفی، همواره احوال او را هم جویا می‌شد (صحیفه امام، ج ۱، ۴۲؛ ج ۲، ۱۶۶ و...). او نامه‌هایی به امام‌خمینی ارسال می‌کرد و همواره جویای احوال ایشان بود (همان، ج ۳، ۱۴۳، ۱۵۳ و ۴۲۰). امام‌خمینی همچنین پیگیر وضعیت تحصیلی او بود و در سال ۱۳۴۵ ش در نامه‌ای به میرزا محمد ثقفی تهرانی، خواستار حضور حسن ثقفی تهرانی در قم شده بود (همان، ج ۲، ۹۴)؛ درخواستی که با مخالفت او مواجه شد (ثقفی، ۳۷۷). امام‌خمینی همچنین اجازه‌ای در امور شرعیه به حسن ثقفی تهرانی داده بود و ذیل معرف او عبارت «معروف هستند» را قید کرده بود (صحیفه امام، ج ۱، ۵۰۸؛ ثقفی، ۳۷۴). میزان اعتماد امام‌خمینی به برادر همسرش به‌اندازه‌ای بود که حاشیه بر یکی از کتاب‌های عرفانی را برای پاکنویسی به او ارجاع داد (پابه‌پای آفتاب، ج ۱، ۲۱۹). ثقفی تهرانی که علاوه بر امام‌خمینی، از آیات سیداحمد موسوی خوانساری، سیدابوالحسن رفیعی قزوینی، میرزا ابوالحسن شعرانی و حسن حسن‌زاده آملی اجازاتی در امور شرعیه دریافت کرده بود (ثقفی، ۳۷۴-۳۷۶)، در تهران در مسجد پامنار به اقامه نماز جماعت می‌پرداخت. او همچنین با زبان فرانسه و همچنین فلسفه غرب آشنا بود («درگذشتگان: آیت‌الله ثقفی»، ۱۷۴). وی به گفته خواهرش، در نهضت اسلامی به رهبری امام‌خمینی فعال بود و در کنار داماد بزرگوارش ـ امام‌خمینی ـ و خواهرزاده‌هایش سیدمصطفی و سیداحمد خمینی، به مبارزه با حکومت پهلوی ادامه می‌داد (قدس ایران...، ۶۰ ـ ۶۱). در دوران حضور امام‌خمینی در پاریس، به فرانسه رفت و مدتی در خدمت ایشان بود (پابه‌پای آفتاب، ج ۱، ۲۲۳). وی در ۱۹ دی ۱۳۵۷ همراه با برخی از روحانیان برجسته تهران، سیاست‌های حکومت پهلوی را در سرکوبی تظاهرات اعتراضی مردم تقبیح کرد. در آن اعلامیه، آنان با اشاره به آتش زدن اماکن عمومی و دیگر اقدامات انحرافی مأموران حکومت پهلوی، مردم را به هوشیاری فراخواندند و حکومت پهلوی را رژیمی زورگو و غیرقانونی نامیدند (دوانی، ج ۹، ۱۱۳ ـ ۱۱۶).

ثقفی تهرانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تبلیغ و تألیف آثار علمی در تهران ادامه داد و کتاب‌های اربعین حدیث، انسان و اندیشه (نگرشی بر کتاب اتحاد عاقل و معقول اثر آیت‌الله حسن‌زاده آملی)، چند برگ گل (منتخب بهترین اشعار در منقبت ائمه معصومین علیهم السلام همراه با بعضی اشعار خویش)، ترجمه صحیفه سجادیه: با مقدمه‌ای درباره دعا و زندگی امام سجاد (ع)، ترجمه و شرح زیارت عاشورا: تلخیص و نظری تازه بر کتاب شفا الصدور، گوشه‌هایی از زندگی ائمه معصومین (ع) و یک دوره کامل فقه (به‌صورت دست‌نویس و حاوی نظرات اختصاصی خویش) از تألیفات اوست (ثقفی، ۳۷۹؛ قدس ایران، ۳۶۰). علاوه بر آن، از او خاطراتی درباره امام‌خمینی در منابع مختلف منتشر شده است (پابه‌پای آفتاب، ج ۱، ۲۱۳-۲۲۳؛ آیینه حسن...، ۷۳-۷۵). او در ۳۱ فروردین ۱۳۸۸ ش در تهران از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط سیدمحمد موسوی بجنوردی، در حرم مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی به خاک سپرده شد («درگذشتگان: آیت‌الله ثقفی»، ۱۷۴-۱۷۵).

منابع: آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک: امید اسلام (۱۳۸۸)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ آیینه حسن: خاطراتی از ویژگی‌های ممتاز امام‌خمینی (س) در امور فردی و اجتماعی (۱۳۷۹)، به کوشش اصغر میرشکاری و حمید بصیرت‌منش، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س)؛ انصاری، ناصرالدین (۱۳۸۷)، اختران فقاهت (زندگی علمی و سیاسی گروهی از علمای بزرگ سده اخیر)، ج ۱، قم، انتشارات دلیل ما؛ پابه‌پای آفتاب (۱۳۹۱)، پابه‌پای آفتاب: گفته‌ها و ناگفته‌ها از زندگی امام‌خمینی، ج ۱، تدوین امیررضا ستوده، تهران، نشر پنجره؛ ثقفی، محمد (۱۳۹۶)، سه فقیه حکیم: آیت‌الله میرزا محمد ثقفی تهرانی، آیت‌الله حاج میرزا ابوالفضل تهرانی و آیت‌الله حاج میرزا ابوالقاسم نوری تهرانی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی ـ مؤسسه چاپ و نشر عروج؛ «درگذشتگان: آیت‌الله ثقفی» (۱۳۸۸)، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۱۱۶-۱۱۷؛ دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۹، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ سلسله موی دوست: خاطرات دوران تدریس امام‌خمینی (۱۳۸۳)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج ۴، تهران، اسلامیه؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱ و ۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ قدس ایران: بزرگ بانوی انقلاب (۱۳۸۸)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مؤسسه چاپ و نشر عروج؛ گلی زواره، غلامرضا (۱۳۷۸)، «میرزا محمد ثقفی، فقیه مفسر»، گلشن ابرار، ج ۴، تهران، باقرالعلوم.