سوره توحید: تفاوت میان نسخه‌ها

تفسیر سوره توحید مورد توجه حکما، مفسران و عرفای اسلامی بوده است.<ref>ابن سینا، رسائل، ص۳۱۴؛ ملاصدرا، اسرار الآیات، ص۳۳؛ ابن‌عربی، الفتوحات، ج۳، ص۳۳۸.</ref> [[امام‌خمینی]] نیز به تفسیر این سوره در آثار خویش پرداخته و در بیان وجه اعتبار و اهمیت سوره توحید با استناد به روایاتی بر این باور است که آخرالزمان اقوامی هستند که نظرهای عمیق دارند؛ ازاین‌رو فهم این سوره، حق متعمقان و صاحب نظران است<ref>امام‌خمینی، شرح چهل حدیث، ص۱۹۴ و ۶۴۹)</ref> و کسانی که حظی از اسرار توحید و معارف الهی ندارند، حق ندارند نظر در این سوره کنند و مطالب این سوره را به معنای عامه و بازاری حمل کنند.<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۳۰۲.</ref> به باور ایشان در این سوره مطالب دقیقی از توحید، معارف خداشناسی و اسرار الهی است که در هیچ یک از کتب الهی و صحف اهل معرفت و اصحاب قلوب وجود ندارد و معتقد است این سوره شریفه از اماناتی است که سماوات ارواح و اراضی اشباح و جبال انیّات از حمل آن عاجز و درمانده‌اند و لایق حمل آن فقط [[انسان کامل]] است، ازاین‌رو عقول بشری از فهم حقایق و دقایق اسرار این سوره عاجزند.<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۳۰۱-۳۰۳.</ref>

مفسران درباره فضیلت سوره توحید مطالب فراوانی بیان کرده‌اند و آن را اعظم طاعت و رأس عبادات دانسته‌اند.<ref>حویزی، نورالثقلین، ج۵، ص۷۰۵؛ طبرسی، جوامع الجامع، ج۶، ص۷۳۹.</ref> امام‌خمینی نیز در بیان فضیلت سوره توحید با استناد به روایتی بر این باور است، کسی که این سوره را یک بار قرائت کند بر او مبارک می‌شود.<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۳۱۶)</ref> و هر کس هنگام خواب صد مرتبه آن را بخواند خداوند گناهان پنجاه سال او را می‌آمرزد و کسی یک مرتبه آن را قرائت کند، ثلث قرآن و کسی دو مرتبه آن را بخواند دو ثلث و کسی که سه مرتبه قرائت کند، ختم قرآن نموده است. امام‌خمینی با استناد به حدیثی در فضیلت این سوره می‌گوید کسی که جمعه‌ای بر او بگذرد و این سوره را نخواند و بمیرد به دین ابولهب مرده است.<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۳۱۷-۳۱۸.</ref>

امام‌خمینی معتقد است عبارت «قل» در اول سوره توحید، خطابی است که از غیب جمع و وجود بر مظهر کامل محمدی نازل شده است و «هو» اشاره به هویت غیبی است که همه صفات در آن مستهلک و مضمحل است.<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة ص۳۱۱؛ تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، ص۱۱۳؛ سرّالصلاة، ص۹۳.</ref> امام‌خمینی «هو» را در این سوره با دو رویکرد فلسفی و عرفانی بررسی کرده است. ایشان در رویکرد فلسفی با استناد به کلام استاد خود [[محمدعلی شاه‌آبادی|شاه‌آبادی]] معتقد است «هو» اشاره به صرف الوجود و هویت مطلقه دارد؛<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۳۱۲)</ref> امّا در رویکرد عرفانی، معتقد است «هو» همان مقام غیب است، مقامی که در آن هیچ تجلی و اسم و رسمی در آن وجود ندارد.<ref>امام‌خمینی، شرح چهل حدیث، ص۵۵۳ و ۶۲۶؛ تقریرات فلسفه، ج۲، ص۱۲۰؛ شرح دعای سحر، ص۵۶.</ref> به باور ایشان کلمه «هو» فقط از صاحب قلب احدیِ تقیِ نقیِ احمدی ممکن است صادر شود و اگر [[پیامبر اکرم(ص)|پیامبر(ص)]] مأمور به اظهار نبود، هرگز این کمله «هو» از او صادر نمی‌شد؛ ولکن قضای الهی بر این بود که پیامبر(ص) آن را اظهار کند.<ref>امام‌خمینی، شرح چهل حدیت، ص۶۵۲-۶۵۳.</ref>