قوای مسلح: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی امام خمینی
دیداریویکی‌متن
برچسب: واگردانی دستی
 
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:قوای مسلح1.jpg|بندانگشتی]]
'''قوای مسلح'''، نیروهای نظامی و انتظامی مدافع تمامیت ارضی کشور و [[انقلاب اسلامی ایران]].
'''قوای مسلح'''، نیروهای نظامی و انتظامی مدافع تمامیت ارضی کشور و [[انقلاب اسلامی ایران]].
نیروهای مسلح مجموعه نفرها و تجهیزات جنگی یک دولت‌اند که مسئولیت نظم داخلی و [[استقلال]] و [[امنیت]] کشور را بر عهده دارند. نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران متشکل‌ از ارتش، [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه]]، [[قوای انتظامی|نیروی انتظامی]] و [[بسیج مستضعفین|بسیج]] است.
امام‌خمینی نیروهای مسلح را ستون فقرات انقلاب و نور چشم ملت ارزیابی می‌کرد که در دفاع از کشور دارای جایگاه ویژه‌ای هستند. ایشان عامل شکست‌ناپذیری یک ملت را همدلی میان مردم و نیروهای مسلح می‌دانست و همواره برای آن می‌کوشید. پس از [[پیروزی انقلاب]]، امام‌خمینی ضمن مخالفت با انحلال ارتش، تبدیل ارتش به نیرویی ملی، اسلامی و وفادار را توصیه کرد. در نظر ایشان ارتشیان، ارتش اسلام و حافظ استقلال و امنیت کشورند و تخریب‌کنندگان نیروهای مسلح، در واقع [[دشمن]] اسلام‌ هستند.
امام‌خمینی ورود نیروهای نظامی و انتظامی به [[احزاب]] و گروه‌های سیاسی، از هر نوع را مساوی با نابودی کامل و فساد نیروهای مسلح و به تبع آن نابودی کشور می‌دید.


== معرفی ==
== معرفی ==
خط ۲۷: خط ۳۴:


[[محمدرضا پهلوی]] نیز همانند پدرش پایه قدرت خود را بر نیروهای مسلح بنا نهاد<ref>فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ۱/۴۸۳.</ref> و برای تحکیم قدرت خویش، به بازسازی و تقویت بنیه نیروهای نظامی رژیم پرداخت.<ref>گارثویت، تاریخ سیاسی ایران، ۴۱۱.</ref> وی پس از [[کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲]]، ارتش را گسترش داد. سیاست‌های تسلیحاتی او به همراه دکترین نیکسون ـ که نوعی همکاری و کمک راهبردی آمریکا و هم‌پیمانانش بود ـ باعث شد قوای مسلح ایران توسعه‌ای دوچندان بیابد. این ارتش، از طرف [[آمریکا]] مسئولیت تأمین [[امنیت]] [[خلیج فارس]] را عهده‌دار شد و از طرفی هم افزایش قیمت [[نفت]]، اسباب تحولات بسیاری ازجمله ورود مستشاران آمریکایی و خرید تجهیزات مدرن در ارتش ایران شد.<ref>گارثویت، تاریخ سیاسی ایران، ۴۲۴ و ۴۳۱.</ref> این روند در ارتش ایران تا پایان [[سلسله پهلوی]] ادامه داشت.
[[محمدرضا پهلوی]] نیز همانند پدرش پایه قدرت خود را بر نیروهای مسلح بنا نهاد<ref>فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ۱/۴۸۳.</ref> و برای تحکیم قدرت خویش، به بازسازی و تقویت بنیه نیروهای نظامی رژیم پرداخت.<ref>گارثویت، تاریخ سیاسی ایران، ۴۱۱.</ref> وی پس از [[کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲]]، ارتش را گسترش داد. سیاست‌های تسلیحاتی او به همراه دکترین نیکسون ـ که نوعی همکاری و کمک راهبردی آمریکا و هم‌پیمانانش بود ـ باعث شد قوای مسلح ایران توسعه‌ای دوچندان بیابد. این ارتش، از طرف [[آمریکا]] مسئولیت تأمین [[امنیت]] [[خلیج فارس]] را عهده‌دار شد و از طرفی هم افزایش قیمت [[نفت]]، اسباب تحولات بسیاری ازجمله ورود مستشاران آمریکایی و خرید تجهیزات مدرن در ارتش ایران شد.<ref>گارثویت، تاریخ سیاسی ایران، ۴۲۴ و ۴۳۱.</ref> این روند در ارتش ایران تا پایان [[سلسله پهلوی]] ادامه داشت.
 
[[پرونده:قوای مسلح5.jpg|بندانگشتی]]
در زمان محمدرضا پهلوی، که به فرماندهان ارتش خود بی‌اعتماد بود، امریکاییان بر ارتش و قوای نظامی و انتظامی تسلط داشتند و مستشاران این کشور، همانند سایر نیروهای مسلح ایرانی از تمام امکانات و هزینه‌های نیروهای مسلح برخوردار بودند.<ref>سولیوان، مأموریت در ایران، ۵۳–۵۴.</ref> به دلیل اعتماد محمدرضا پهلوی به امریکاییان، سفیر این کشور در مراکز نظامی به‌راحتی رفت و آمد می‌کرد و گاهی در مراسمِ استقبال جلوتر از وزیر دفاع ایران جایگاه داشت.<ref>سولیوان، مأموریت در ایران، ۶۰.</ref> هزینه ساز و برگ این نفوذ بی‌مانند را دلارهای نفتی تأمین می‌کرد.<ref>فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ۱/۲۸۸.</ref> این نفوذ باعث شد امتیازات بسیاری را ازجمله حق مصونیت قضایی ([[کاپیتولاسیون]]) از ایران کسب کنند<ref>مؤسسه مطالعات، اسناد لانه جاسوسی آمریکا، ۱/۹۰–۹۴.</ref> و این امر اعتراض شدید [[امام‌خمینی]] را به همراه داشت. ایشان کاپیتولاسیون را مظهر تحقیر مردم ایران و نیروهای مسلح کشور می‌دانست و معتقد بود تصویب این قانون، دست امریکایی‌ها را برای هر جنایتی در کشور بازمی‌گذارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۴۹۰.</ref> ایشان با وابسته خواندن ارتش پهلوی، به مستشاران آمریکا،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۸/۹۲–۹۳.</ref> نیروهای مسلح ایران را نیروهایی در خدمت طاغوت،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۶۴–۶۵.</ref> توسری‌خور و تحت ستم مستشاران خارجی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۲۴.</ref> می‌شمرد که [[مدیریت]] آن را خارجی‌ها در دست داشتند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۵۷.</ref> از نگاه ایشان، مستشاران آمریکایی برای خود در ایران جزیره ثبات ساخته بودند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۳۵۵.</ref>{{ببینید|همافران، بیعت|کاپیتولاسیون}}
در زمان محمدرضا پهلوی، که به فرماندهان ارتش خود بی‌اعتماد بود، امریکاییان بر ارتش و قوای نظامی و انتظامی تسلط داشتند و مستشاران این کشور، همانند سایر نیروهای مسلح ایرانی از تمام امکانات و هزینه‌های نیروهای مسلح برخوردار بودند.<ref>سولیوان، مأموریت در ایران، ۵۳–۵۴.</ref> به دلیل اعتماد محمدرضا پهلوی به امریکاییان، سفیر این کشور در مراکز نظامی به‌راحتی رفت و آمد می‌کرد و گاهی در مراسمِ استقبال جلوتر از وزیر دفاع ایران جایگاه داشت.<ref>سولیوان، مأموریت در ایران، ۶۰.</ref> هزینه ساز و برگ این نفوذ بی‌مانند را دلارهای نفتی تأمین می‌کرد.<ref>فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ۱/۲۸۸.</ref> این نفوذ باعث شد امتیازات بسیاری را ازجمله حق مصونیت قضایی ([[کاپیتولاسیون]]) از ایران کسب کنند<ref>مؤسسه مطالعات، اسناد لانه جاسوسی آمریکا، ۱/۹۰–۹۴.</ref> و این امر اعتراض شدید [[امام‌خمینی]] را به همراه داشت. ایشان کاپیتولاسیون را مظهر تحقیر مردم ایران و نیروهای مسلح کشور می‌دانست و معتقد بود تصویب این قانون، دست امریکایی‌ها را برای هر جنایتی در کشور بازمی‌گذارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۴۹۰.</ref> ایشان با وابسته خواندن ارتش پهلوی، به مستشاران آمریکا،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۸/۹۲–۹۳.</ref> نیروهای مسلح ایران را نیروهایی در خدمت طاغوت،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۶۴–۶۵.</ref> توسری‌خور و تحت ستم مستشاران خارجی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۲۴.</ref> می‌شمرد که [[مدیریت]] آن را خارجی‌ها در دست داشتند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۵۷.</ref> از نگاه ایشان، مستشاران آمریکایی برای خود در ایران جزیره ثبات ساخته بودند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۳۵۵.</ref>{{ببینید|همافران، بیعت|کاپیتولاسیون}}
 
[[پرونده:قوای مسلح2.jpg|بندانگشتی]]
امام‌خمینی در عین اعتراض به عملکرد ارتش در حکومت پهلوی، از نصیحت افسران و مقامات عالی‌رتبه نظامی و سربازان نیز غافل نبود و آنان را از اطاعت بی‌چون و چرا از پهلوی و کشتار و قتل‌عام مردم پرهیز می‌داد و حاصل آن را چیزی جز بدنامی و ننگ، نمی‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۴۴۲.</ref> ایشان با تأکید بر بازگشت نیروهای مسلح به آغوش [[مردم|ملت]] و [[انقلاب ایران|انقلاب]] و روی‌گرداندن از حکومت طاغوت، معتقد بود اوامر طاغوت برخلاف [[قرآن]]، [[پیامبر]] و [[مصلحت]] ملت است و نیروهای مسلح باید از این دستورها سرپیچی کنند؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۳۱۰.</ref> چنان‌که کشتار مردم به دست نیروهای مسلح و به دستور فرماندهان [[طاغوت]] را خلاف انسانیت معرفی می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۴۴۲.</ref> و در برابر، گلباران ارتش به دست مردم پس از شکستن [[حکومت‌نظامی]] را نشانه رشد و شعور سیاسی ملت می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۴۵۹.</ref>
امام‌خمینی در عین اعتراض به عملکرد ارتش در حکومت پهلوی، از نصیحت افسران و مقامات عالی‌رتبه نظامی و سربازان نیز غافل نبود و آنان را از اطاعت بی‌چون و چرا از پهلوی و کشتار و قتل‌عام مردم پرهیز می‌داد و حاصل آن را چیزی جز بدنامی و ننگ، نمی‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۴۴۲.</ref> ایشان با تأکید بر بازگشت نیروهای مسلح به آغوش [[مردم|ملت]] و [[انقلاب ایران|انقلاب]] و روی‌گرداندن از حکومت طاغوت، معتقد بود اوامر طاغوت برخلاف [[قرآن]]، [[پیامبر]] و [[مصلحت]] ملت است و نیروهای مسلح باید از این دستورها سرپیچی کنند؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۳۱۰.</ref> چنان‌که کشتار مردم به دست نیروهای مسلح و به دستور فرماندهان [[طاغوت]] را خلاف انسانیت معرفی می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۴۴۲.</ref> و در برابر، گلباران ارتش به دست مردم پس از شکستن [[حکومت‌نظامی]] را نشانه رشد و شعور سیاسی ملت می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۴۵۹.</ref>


امام‌خمینی پیش از پیروزی انقلاب با اطمینان به همراهی ارتش با ملت و پیروزی قطعی مردم،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۲۴۱ و ۳۷۹.</ref> در پاسخ به پرسشی دربارهٔ حفظ ارتش پس از پیروزی انقلاب، ضمن اینکه وجود ارتش را برای هر کشوری لازم و ضروری می‌دانست، بر ضرورت برخی اصلاحات و تصفیه افراد خائن از ارتش تأکید کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۳۱۱ و ۳۷۳.</ref> در محرم سال ۱۳۵۷ و در آستانه [[تظاهرات]] بزرگ [[تاسوعا]] و [[عاشورا]]، در جلسه شورای امنیت ملی که به ریاست ارتشبد غلامرضا ازهاری، نخست‌وزیر نظامی وقت و برای بررسی موضوع تشکیل شده بود، صراحتاً به احتمال تمرد و نافرمانی نیروهای ارتش در برابر فرمان تیر و بروز هرج و مرج ابراز نگرانی شد.<ref>قره‌باغی، اعترافات ژنرال، ۷۰ و ۱۱۳.</ref> امام‌خمینی با فرق‌گذاشتن میان صاحب‌منصبان قدیمی ارتش که خود در کشتار مردم، همراه و هم‌نظر با [[محمدرضا پهلوی]] بودند و جوانان ارتشی که هنوز امید زیادی به آنها می‌رفت، تأکید داشت ارتشیان قدیمی برای حفظ تاج و تخت پهلوی و حفظ خود هر کاری می‌کنند و در دولت اسلامی نیز به [[مجازات]] خواهند رسید؛ ولی نظامیان جوان باید فرصت را مغتنم بشمرند و از فرمان‌های برخلاف اسلام سرپیچی کرده، به آغوش اسلام و صفوف مردم بازگردند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۵۶، ۲۱۳ و ۲۱/۳۵۵.</ref> و ملت طرفدار آنان است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۸۲.</ref>{{ببینید|تاسوعا و عاشورا}}
امام‌خمینی پیش از پیروزی انقلاب با اطمینان به همراهی ارتش با ملت و پیروزی قطعی مردم،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۲۴۱ و ۳۷۹.</ref> در پاسخ به پرسشی دربارهٔ حفظ ارتش پس از پیروزی انقلاب، ضمن اینکه وجود ارتش را برای هر کشوری لازم و ضروری می‌دانست، بر ضرورت برخی اصلاحات و تصفیه افراد خائن از ارتش تأکید کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۳۱۱ و ۳۷۳.</ref> در محرم سال ۱۳۵۷ و در آستانه [[تظاهرات]] بزرگ [[تاسوعا]] و [[عاشورا]]، در جلسه شورای امنیت ملی که به ریاست ارتشبد غلامرضا ازهاری، نخست‌وزیر نظامی وقت و برای بررسی موضوع تشکیل شده بود، صراحتاً به احتمال تمرد و نافرمانی نیروهای ارتش در برابر فرمان تیر و بروز هرج و مرج ابراز نگرانی شد.<ref>قره‌باغی، اعترافات ژنرال، ۷۰ و ۱۱۳.</ref> امام‌خمینی با فرق‌گذاشتن میان صاحب‌منصبان قدیمی ارتش که خود در کشتار مردم، همراه و هم‌نظر با [[محمدرضا پهلوی]] بودند و جوانان ارتشی که هنوز امید زیادی به آنها می‌رفت، تأکید داشت ارتشیان قدیمی برای حفظ تاج و تخت پهلوی و حفظ خود هر کاری می‌کنند و در دولت اسلامی نیز به [[مجازات]] خواهند رسید؛ ولی نظامیان جوان باید فرصت را مغتنم بشمرند و از فرمان‌های برخلاف اسلام سرپیچی کرده، به آغوش اسلام و صفوف مردم بازگردند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۵۶، ۲۱۳ و ۲۱/۳۵۵.</ref> و ملت طرفدار آنان است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۸۲.</ref>{{ببینید|تاسوعا و عاشورا}}
 
[[پرونده:قوای مسلح3.jpg|بندانگشتی]]
در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی و به دلیل وجود توطئه‌هایی برای حمله به پادگان‌ها و کشتن نیروهای مسلح به اسم ملت، امام‌خمینی با هشدار دادن نسبت به این توطئه‌ها و دعوت از نیروهای نظامی به رفتار برادرانه با [[مردم]]، به آنان گوشزد کرد ملت با ارتش مخالفتی ندارد؛ بلکه با شخص محمدرضا پهلوی مخالف است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۴۶۰ و ۴۶۴.</ref> سرانجام نیز پس از اوج‌گیری انقلاب، [[فرار محمدرضا پهلوی|فرار پهلوی از ایران]]، تصرف پادگان‌ها به دست مردم و ناتوانی ارتش در مدیریت اوضاع، ستاد ارتش شاهنشاهی تشکیل جلسه داد و با صدور اعلامیه‌ای، بی‌طرفی ارتش در مناقشات سیاسی موجود را اعلام و به یگان‌های ارتش دستور داد تا به پادگان‌ها بازگردند.{{ببینید|بیست و دو بهمن}}
در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی و به دلیل وجود توطئه‌هایی برای حمله به پادگان‌ها و کشتن نیروهای مسلح به اسم ملت، امام‌خمینی با هشدار دادن نسبت به این توطئه‌ها و دعوت از نیروهای نظامی به رفتار برادرانه با [[مردم]]، به آنان گوشزد کرد ملت با ارتش مخالفتی ندارد؛ بلکه با شخص محمدرضا پهلوی مخالف است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۴۶۰ و ۴۶۴.</ref> سرانجام نیز پس از اوج‌گیری انقلاب، [[فرار محمدرضا پهلوی|فرار پهلوی از ایران]]، تصرف پادگان‌ها به دست مردم و ناتوانی ارتش در مدیریت اوضاع، ستاد ارتش شاهنشاهی تشکیل جلسه داد و با صدور اعلامیه‌ای، بی‌طرفی ارتش در مناقشات سیاسی موجود را اعلام و به یگان‌های ارتش دستور داد تا به پادگان‌ها بازگردند.{{ببینید|بیست و دو بهمن}}
== قوای مسلح در جمهوری اسلامی ==
== قوای مسلح در جمهوری اسلامی ==
[[پرونده:نیروهای مسلح.jpg|بندانگشتی]]
پس از انتشار اعلامیه بی‌طرفی ارتش در [[۲۲ بهمن]] ۱۳۵۷، [[امام‌خمینی]] با صدور پیامی، ضمن دعوت همگان به حفظ آرامش و [[امنیت]] در عین آمادگی برای مقابله احتمالی، خطاب به امرای ارتش، اعلام کرد در صورت جلوگیری از تجاوز ارتش و پیوستن آنان به ملت و دولت قانونی، با آنان مانند برادران ملت رفتار خواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۱۲۴.</ref> ایشان همچنین نیروهای نظامی و انتظامی را در پناه [[اسلام]] دانست و تأکید کرد هیچ‌کس حق تعرض به آنان را ندارد و تعرض به آنان تعرض به دولت اسلامی به‌شمار می‌رود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۱۴۴–۱۴۵.</ref> و تمامی اقشار ملت ایران، باید در تقویت روحی قوای نظامی و انتظامی بکوشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۲۶۳.</ref>
پس از انتشار اعلامیه بی‌طرفی ارتش در [[۲۲ بهمن]] ۱۳۵۷، [[امام‌خمینی]] با صدور پیامی، ضمن دعوت همگان به حفظ آرامش و [[امنیت]] در عین آمادگی برای مقابله احتمالی، خطاب به امرای ارتش، اعلام کرد در صورت جلوگیری از تجاوز ارتش و پیوستن آنان به ملت و دولت قانونی، با آنان مانند برادران ملت رفتار خواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۱۲۴.</ref> ایشان همچنین نیروهای نظامی و انتظامی را در پناه [[اسلام]] دانست و تأکید کرد هیچ‌کس حق تعرض به آنان را ندارد و تعرض به آنان تعرض به دولت اسلامی به‌شمار می‌رود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۱۴۴–۱۴۵.</ref> و تمامی اقشار ملت ایران، باید در تقویت روحی قوای نظامی و انتظامی بکوشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۲۶۳.</ref>


با [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، تمام فرماندهان اصلی ارتش استعفا کرده یا در صدد فرار از کشور برآمدند که بسیاری از آنان دستگیر یا کشته شدند. پادگان‌ها هم به تصرف مردم درآمد.<ref>لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۳۷۲–۳۷۳.</ref> [[پاکسازی]] نهادهای مسلح گذشته یکی از مهم‌ترین اولویت‌های دولت موقت بود که در آغاز به دلیل شرایط انقلابی، محدود به افسران ارشد بود؛<ref>لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۳۷۴.</ref> اما دومین پاکسازی که در اواخر تابستان ۱۳۵۸، آغاز شد ماهیتی کاملاً متفاوت داشت و موجب تغییرات اساسی در درون ارتش شد. مهم‌ترین معیار برای این تغییرات، باور داشتن به [[استقلال]]، تمامیت ارضی ایران، [[انقلاب اسلامی]] و امام‌خمینی بود.<ref>لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۳۹۷.</ref>{{ببینید|پاکسازی}}
با [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، تمام فرماندهان اصلی ارتش استعفا کرده یا در صدد فرار از کشور برآمدند که بسیاری از آنان دستگیر یا کشته شدند. پادگان‌ها هم به تصرف مردم درآمد.<ref>لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۳۷۲–۳۷۳.</ref> [[پاکسازی]] نهادهای مسلح گذشته یکی از مهم‌ترین اولویت‌های دولت موقت بود که در آغاز به دلیل شرایط انقلابی، محدود به افسران ارشد بود؛<ref>لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۳۷۴.</ref> اما دومین پاکسازی که در اواخر تابستان ۱۳۵۸، آغاز شد ماهیتی کاملاً متفاوت داشت و موجب تغییرات اساسی در درون ارتش شد. مهم‌ترین معیار برای این تغییرات، باور داشتن به [[استقلال]]، تمامیت ارضی ایران، [[انقلاب اسلامی]] و امام‌خمینی بود.<ref>لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۳۹۷.</ref>{{ببینید|پاکسازی}}
 
[[پرونده:قوای مسلح4.jpg|بندانگشتی]]
در ماه‌های نخست پس از پیروزی انقلاب، که برخی گروه‌های متأثر از نیروهای چپ، با [[تظاهرات]] و فشار به دولت موقت، انحلال ارتش را درخواست می‌کردند،<ref>نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۲۴۸.</ref> [[امام‌خمینی]] به‌رغم تصور بسیاری، انحلال ارتش را رد کرد و به جای آن تبدیل ارتش به نیرویی ملی، اسلامی و وفادار را توصیه کرد.<ref>لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۴۲۲.</ref> ایشان با قدردانی و تشکر از ارتشیان، آنان را ارتش اسلام و [[قرآن]] خواند که حافظ استقلال و [[امنیت]] کشور و از خود ملت‌اند و ملت باید به آنان احترام بگذارند و تخریب‌کنندگان نیروهای مسلح و حمله‌کنندگان به آنها (چه داخلی و چه خارجی)، [[دشمن]] اسلام‌اند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۸۴ و ۵۲۶.</ref> شغل نظامی و انتظامی، به دلیل خدمتگزاریِ این نیروها به دین اسلام و حفاظت از سرزمین اسلامی، [[عبادت]] است و چنان‌چه در این مسیر کشته شوند، [[شهید]] به‌شمار خواهند رفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۲۸۷.</ref> ایشان همچنین [[۲۹ فروردین]] را روز ارتش اعلام کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۲۰.</ref>
در ماه‌های نخست پس از پیروزی انقلاب، که برخی گروه‌های متأثر از نیروهای چپ، با [[تظاهرات]] و فشار به دولت موقت، انحلال ارتش را درخواست می‌کردند،<ref>نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۲۴۸.</ref> [[امام‌خمینی]] به‌رغم تصور بسیاری، انحلال ارتش را رد کرد و به جای آن تبدیل ارتش به نیرویی ملی، اسلامی و وفادار را توصیه کرد.<ref>لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۴۲۲.</ref> ایشان با قدردانی و تشکر از ارتشیان، آنان را ارتش اسلام و [[قرآن]] خواند که حافظ استقلال و [[امنیت]] کشور و از خود ملت‌اند و ملت باید به آنان احترام بگذارند و تخریب‌کنندگان نیروهای مسلح و حمله‌کنندگان به آنها (چه داخلی و چه خارجی)، [[دشمن]] اسلام‌اند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۸۴ و ۵۲۶.</ref> شغل نظامی و انتظامی، به دلیل خدمتگزاریِ این نیروها به دین اسلام و حفاظت از سرزمین اسلامی، [[عبادت]] است و چنان‌چه در این مسیر کشته شوند، [[شهید]] به‌شمار خواهند رفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۲۸۷.</ref> ایشان همچنین [[۲۹ فروردین]] را روز ارتش اعلام کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۲۰.</ref>
 
[[پرونده:قوای مسلح 6.jpg|بندانگشتی]]
پس از هجوم [[بعث عراق|ارتش بعث عراق]] در [[۳۱ شهریور]] ۱۳۵۹ به [[ایران]]، نقش قوای مسلح در دفاع از مرزهای کشور و انقلاب اسلامی برجسته‌تر از پیش شد. امام‌خمینی نیروهای مسلح کشور را به مقابله با دشمن متجاوز دعوت کرد و از تمامی ارکان حکومت خواست از [[رزمندگان]] حمایت کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۲۲۷، ۲۷۱–۲۷۲.</ref> قوای مسلح نیز که از آغاز ناآرامی‌ها در مناطق مرزی، حمایت خود از [[نظام جمهوری اسلامی ایران|نظام جمهوری اسلامی]] را نشان داده بودند، با وجود کاستی‌ها و مشکلات ابتدای جنگ، با تمامی قوا در جبهه‌ها حاضر شدند و مانع پیش‌رویِ ارتش عراق شدند.<ref>ابوغزاله، جنگ ایران و عراق، ۵۵–۵۶.</ref> امام‌خمینی با توجه به [[ایثار]] و [[جانباز|جانبازی]] این نیروها، مقابله نیروهای مسلح با خائنان و تجزیه‌طلبان در کردستان و ترکمن‌صحرا را صاعقه‌ای بر سر توطئه‌گران و خائنان دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۴۴۶ و ۲۱/۳۵۶.</ref> و روحیه [[شهادت‌طلبی]] آنان در [[دفاع مقدس]] را غرورانگیز و فتح‌الفتوح<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۳۹۵.</ref> و شجاعت‌ها و رشادت‌های بی‌نظیر آنان را ستودنی<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۳۵۶–۳۵۷.</ref> خواند. ایشان موفقیت‌ها در جبهه‌ها و توانی که باعث شد در مقابل دشمنان و قدرت‌های تا دندان مسلح ایستادگی کنند را مدیون یاری الهی و ارتباط معنویی دانست و خواهان انتقال این تجربیات به نسل‌های بعدی شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۳۱۸ و ۲۱/۱۳۴–۱۳۵.</ref>{{ببینید|جنگ تحمیلی}}
پس از هجوم [[بعث عراق|ارتش بعث عراق]] در [[۳۱ شهریور]] ۱۳۵۹ به [[ایران]]، نقش قوای مسلح در دفاع از مرزهای کشور و انقلاب اسلامی برجسته‌تر از پیش شد. امام‌خمینی نیروهای مسلح کشور را به مقابله با دشمن متجاوز دعوت کرد و از تمامی ارکان حکومت خواست از [[رزمندگان]] حمایت کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۲۲۷، ۲۷۱–۲۷۲.</ref> قوای مسلح نیز که از آغاز ناآرامی‌ها در مناطق مرزی، حمایت خود از [[نظام جمهوری اسلامی ایران|نظام جمهوری اسلامی]] را نشان داده بودند، با وجود کاستی‌ها و مشکلات ابتدای جنگ، با تمامی قوا در جبهه‌ها حاضر شدند و مانع پیش‌رویِ ارتش عراق شدند.<ref>ابوغزاله، جنگ ایران و عراق، ۵۵–۵۶.</ref> امام‌خمینی با توجه به [[ایثار]] و [[جانباز|جانبازی]] این نیروها، مقابله نیروهای مسلح با خائنان و تجزیه‌طلبان در کردستان و ترکمن‌صحرا را صاعقه‌ای بر سر توطئه‌گران و خائنان دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۴۴۶ و ۲۱/۳۵۶.</ref> و روحیه [[شهادت‌طلبی]] آنان در [[دفاع مقدس]] را غرورانگیز و فتح‌الفتوح<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۳۹۵.</ref> و شجاعت‌ها و رشادت‌های بی‌نظیر آنان را ستودنی<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۳۵۶–۳۵۷.</ref> خواند. ایشان موفقیت‌ها در جبهه‌ها و توانی که باعث شد در مقابل دشمنان و قدرت‌های تا دندان مسلح ایستادگی کنند را مدیون یاری الهی و ارتباط معنویی دانست و خواهان انتقال این تجربیات به نسل‌های بعدی شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۳۱۸ و ۲۱/۱۳۴–۱۳۵.</ref>{{ببینید|جنگ تحمیلی}}


خط ۵۴: خط ۶۲:
:{{ببینید|حفظ نظام|کودتای نوژه}}
:{{ببینید|حفظ نظام|کودتای نوژه}}
به دلیل اهمیت و حساسیت موضوع نیروهای مسلح در حفظ کشور، امام‌خمینی نمایندگانی تعیین کرد تا با بازرسی و نظارت در هر یک از نیروهای مسلح هر هفته به ایشان گزارش دهند. ایشان همچنین توصیه کرد با تشکیل سازمان بازرسی نیروهای نظامی و انتظامی، بر تمام نهادهای مربوط به نیروهای مسلح [[نظارت]] کرده و گزارش جامع تهیه شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۴۴۳ و ۴۵۰–۴۵۲.</ref>
به دلیل اهمیت و حساسیت موضوع نیروهای مسلح در حفظ کشور، امام‌خمینی نمایندگانی تعیین کرد تا با بازرسی و نظارت در هر یک از نیروهای مسلح هر هفته به ایشان گزارش دهند. ایشان همچنین توصیه کرد با تشکیل سازمان بازرسی نیروهای نظامی و انتظامی، بر تمام نهادهای مربوط به نیروهای مسلح [[نظارت]] کرده و گزارش جامع تهیه شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۴۴۳ و ۴۵۰–۴۵۲.</ref>
 
[[پرونده:قوای مسلح7.jpg|بندانگشتی]]
== پرهیز از فعالیت سیاسی ==
== پرهیز از فعالیت سیاسی ==
یکی از مواردی که [[امام‌خمینی]]، دربارهٔ نیروهای مسلح با جدیت بسیار بر آن تأکید داشت و رعایت‌نکردن آن را مساوی با نابودی کامل نیروهای مسلح و به تبع آن نابودی کشور می‌دید، ورود نیروهای نظامی و انتظامی به [[حزب و تشکل|احزاب]] و گروه‌های سیاسی، از هر نوع بود. از نظر ایشان ورود نیروهای مسلح به احزاب سیاسی، حتی از نوع مطلوب و اسلامی آن، عامل فساد نیروهای مسلح و متزلزل شدن پایه‌های آن خواهد بود؛ از این‌رو ممنوع و نامشروع است و فرماندهان نیروهای مسلح موظف‌اند با متخلفان برخورد کرده، نخست تذکر دهند و در صورت ادامه تخلف، فرد متخلف را از نیروی مسلح، بیرون کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۱۱۰ و ۲۰۳.</ref> ایشان در [[وصیت‌نامه امام‌خمینی|وصیت‌نامه]] خود نیز بر این امر حیاتی تأکید کرد و به همه نیروهای مسلح، اعم از ارتشی، سپاهی، انتظامی و بسیجی، هشدار داد مطلقاً در هیچ حزب و گروهی وارد نشوند و خود را از بازی‌های سیاسی دور نگاه دارند، که تنها در این صورت می‌توانند خود را از اختلافات درون‌گروهی مصون نگه‌داشته و [[قدرت]] خود را حفظ کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۳۲–۴۳۳.</ref> ایشان که معتقد بود ورود نیروهای نظامی به گروه‌های سیاسی، بدون شک با تباهی همراه است، علاوه بر توصیه به فرماندهان برای پیشگیری‌کردن از این امر در نیروهای تحت امر خود، [[ملت]]، [[دولت جمهوری اسلامی ایران|دولت]]، [[شورای عالی دفاع ملی|شورای دفاع]]، [[مجلس شورای اسلامی]]، رهبر و [[شورای رهبری]] را نیز موظف دانست تا با قاطعیت و از قدم اول با این امر مخالفت و جلوگیری کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۳۲–۴۳۳.</ref>
یکی از مواردی که [[امام‌خمینی]]، دربارهٔ نیروهای مسلح با جدیت بسیار بر آن تأکید داشت و رعایت‌نکردن آن را مساوی با نابودی کامل نیروهای مسلح و به تبع آن نابودی کشور می‌دید، ورود نیروهای نظامی و انتظامی به [[حزب و تشکل|احزاب]] و گروه‌های سیاسی، از هر نوع بود. از نظر ایشان ورود نیروهای مسلح به احزاب سیاسی، حتی از نوع مطلوب و اسلامی آن، عامل فساد نیروهای مسلح و متزلزل شدن پایه‌های آن خواهد بود؛ از این‌رو ممنوع و نامشروع است و فرماندهان نیروهای مسلح موظف‌اند با متخلفان برخورد کرده، نخست تذکر دهند و در صورت ادامه تخلف، فرد متخلف را از نیروی مسلح، بیرون کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۱۱۰ و ۲۰۳.</ref> ایشان در [[وصیت‌نامه امام‌خمینی|وصیت‌نامه]] خود نیز بر این امر حیاتی تأکید کرد و به همه نیروهای مسلح، اعم از ارتشی، سپاهی، انتظامی و بسیجی، هشدار داد مطلقاً در هیچ حزب و گروهی وارد نشوند و خود را از بازی‌های سیاسی دور نگاه دارند، که تنها در این صورت می‌توانند خود را از اختلافات درون‌گروهی مصون نگه‌داشته و [[قدرت]] خود را حفظ کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۳۲–۴۳۳.</ref> ایشان که معتقد بود ورود نیروهای نظامی به گروه‌های سیاسی، بدون شک با تباهی همراه است، علاوه بر توصیه به فرماندهان برای پیشگیری‌کردن از این امر در نیروهای تحت امر خود، [[ملت]]، [[دولت جمهوری اسلامی ایران|دولت]]، [[شورای عالی دفاع ملی|شورای دفاع]]، [[مجلس شورای اسلامی]]، رهبر و [[شورای رهبری]] را نیز موظف دانست تا با قاطعیت و از قدم اول با این امر مخالفت و جلوگیری کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۳۲–۴۳۳.</ref>
خط ۹۰: خط ۹۸:


[[رده:مقاله‌های تأییدشده]]
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]]
[[رده:مقاله‌های جلد هشتم دانشنامه]]
[[رده:مقاله‌های جلد هشتم دانشنامه امام‌خمینی]]
[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]]
[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]]
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]]
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]]
[[رده:مقاله‌های نیازمند تصویر]]
[[رده:مقاله‌های دارای تصویر]]
[[رده:سازمان‌های دولتی]]
[[رده:نیروهای نظامی]]
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ تیر ۱۴۰۲، ساعت ۲۱:۵۹

قوای مسلح1.jpg

قوای مسلح، نیروهای نظامی و انتظامی مدافع تمامیت ارضی کشور و انقلاب اسلامی ایران.

نیروهای مسلح مجموعه نفرها و تجهیزات جنگی یک دولت‌اند که مسئولیت نظم داخلی و استقلال و امنیت کشور را بر عهده دارند. نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران متشکل‌ از ارتش، سپاه، نیروی انتظامی و بسیج است.

امام‌خمینی نیروهای مسلح را ستون فقرات انقلاب و نور چشم ملت ارزیابی می‌کرد که در دفاع از کشور دارای جایگاه ویژه‌ای هستند. ایشان عامل شکست‌ناپذیری یک ملت را همدلی میان مردم و نیروهای مسلح می‌دانست و همواره برای آن می‌کوشید. پس از پیروزی انقلاب، امام‌خمینی ضمن مخالفت با انحلال ارتش، تبدیل ارتش به نیرویی ملی، اسلامی و وفادار را توصیه کرد. در نظر ایشان ارتشیان، ارتش اسلام و حافظ استقلال و امنیت کشورند و تخریب‌کنندگان نیروهای مسلح، در واقع دشمن اسلام‌ هستند.

امام‌خمینی ورود نیروهای نظامی و انتظامی به احزاب و گروه‌های سیاسی، از هر نوع را مساوی با نابودی کامل و فساد نیروهای مسلح و به تبع آن نابودی کشور می‌دید.

معرفی

نیروهای مسلح به مجموعه نفرها و تجهیزات جنگی یک دولت اعم از زمینی، هوایی و دریایی گفته می‌شود که مسئولیت نظم داخلی و استقلال و امنیت کشور در برابر بیگانگان را بر عهده دارند.[۱]

در جمهوری اسلامی ایران، نیروهای مسلح متشکل‌اند از ارتش، سپاه، نیروی انتظامی و بسیج که جایگاه و شرح وظایف هر یک در قانون اساسی و قوانین دیگر آمده‌است. توجه به اهمیت قوای مسلح، به عنوان حیاتی‌ترین رکن حفظ استقلال کشور و آزادی ملت، موجب شد امام‌خمینی همواره ضمن تلاش برای اصلاح ساختار قوای مسلح به‌جامانده از رژیم پهلوی، از کوشش برای ایجاد وحدت و همدلی میان مردم و نیروهای مسلح فروگذار نکند و آن را عامل شکست‌ناپذیری یک ملت بداند.

(ببینید: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، قوای انتظامی، و بسیج مستضعفین)

پیشینه

در بیشتر دوره‌های تاریخ، همه مردان یک قبیله، نیروهای مسلح آن شمرده می‌شدند.[۲] ایجاد حکومت‌ها و تجارب بشری در ضرورت دفاع از سرزمین‌های تحت نفوذ خود، وجود نیروهای مسلح آموزش‌دیده را لازم می‌کرد. حکومت فرعونی مصر، نخستین سپاه منظم را تشکیل داد و بعدها یونانی‌ها نیز از آنان الگوبرداری کردند.[۳] در ایران پیدایش نیروی مسلح به دوره حکومت مادها (۷۲۸ ق. م) و رویارویی با هجوم آشوری‌ها بازمی‌گردد.[۴] در زمان هخامنشیان، تا پیش از پادشاهی داریوش (۵۲۲–۴۸۶ ق. م) قوای مسلح به صورت چریکی سازماندهی می‌شدند،[۵] ولی در زمان وی ارتش منظم تشکیل شد[۶] و بررسی رسته‌بندی‌ها در ارتش ایران باستان، حکایت از سازمان منظم نیروهای مسلح دارد.[۷]

در دوره پیامبر اکرم(ص) قوای مسلح مردان مسلمان بودند که به وقت نیاز، بسیج می‌شدند و به صورت یک سپاه درمی‌آمدند و با برادری، وحدت و تحت فرماندهی پیامبر (ص)، به جنگ با متجاوزان می‌پرداختند.[۸] در زمان خلیفه دوم که فتوحات مسلمانان گسترش یافت، بیشتر نیروهای مسلح، حرفه‌ای شدند و حتی این جنگجویان از زراعت نیز منع می‌گشتند. خلیفه دوم، دیوانی برای سپاهیان تشکیل داد و نیروهای مسلح از سایر مردم جدا شدند.[۹] در زمان امیرالمؤمنین علی(ع) سپاهیان شامل پنج بخش نظامی بود و شرطةالخمیس که نیروهای زبده و شجاع و دارای نشان خاصی بودند،[۱۰] یاران ویژه حضرت (ع) در جنگ‌ها و در زمان صلح، یاور ایشان در اجرای قوانین و مشغول نگهبانی از شهر بودند.[۱۱]

در دوره صفویان، ایران ارتش منسجم و یکپارچه نداشت. در این دوره، نیروهای مسلح با همکاری برادران شرلی (هیئتی که از غرب برای سامان‌دادن به وضعیت نیروهای ارتش به ایران آمده بودند)، سازماندهی شد که شامل سه دسته پیاده‌نظام، سواره‌نظام و توپچیان بود؛ ولی این قوا در پایان حکومت صفویه با حمله افغان‌ها از هم فروپاشید.[۱۲]

ارتش در دوره قاجاریه نیز، به دلیل بی‌کفایتی شاهان قجر، ضعف در سازماندهی قوای مسلح و درآمد ناکافی، سازمان منسجم و منظمی نداشت؛[۱۳] البته تلاش‌های عباس‌میرزا برای آموزش نظامیان و انسجام آنان به دست فرانسویان،[۱۴] همچنین تأسیس دارالفنون به دست میرزامحمدتقی امیرکبیر، کمی به ارتش نامنظم قاجار سامان داد.[۱۵] در دوره پهلوی، رضاشاه با ادغام دو نیروی دیوزیون قزاق و ژاندارمری، ارتش نوینی بنا نهاد[۱۶] و با همکاری دولت انگلستان، که از قدرت گرفتن شوروی نگران بود، ارتشی یک‌دست و نیرومند تشکیل داد.[۱۷] این ارتش یکپارچه که برای حفظ امنیت کشور سازماندهی شده بود، در سرکوب مردم بی‌دفاع و دین‌باور به کار گرفته شد.[۱۸] پس از اشغال ایران به دست نیروهای متفقین و فروپاشی تشکیلات ارتش در شهریور ۱۳۲۰ برنامه جامعی در خصوص اصلاح ساختار ارتش تدوین شد.[۱۹] این تغییرات، افزون بر استفاده محمدرضا پهلوی از آن در اهداف توسعه‌طلبانه خود، منجر به همکاری ارتش ایران و ارتش رژیم صهیونیستی اسرائیل برای ژاندارمی منطقه و نیز وابسته‌تر شدن ارتش ایران به آمریکا شد؛[۲۰] ولی این روند پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به‌کلی تغییر کرد و نیروهای نظامی موجود به همراه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بسیج مستضعفین که در پی پیروزی شکل گرفت در خدمت منافع اسلام و کشور و انقلاب قرار گرفتند.

جایگاه و اهمیت

قرآن کریم به مسلمانان دستور می‌دهد برای دفاع از کیان اسلام و رعب‌آفرینی در دل دشمنان خدا و دفع هجوم آنان، نیروهای مسلح خود را آماده نگه دارند؛[۲۱] همچنین کسانی را که در راه دفاع از کیان اسلامی مجاهدت به خرج دهند و جانفشانی کنند، بر دیگران برتری بخشیده‌است.[۲۲] پیامبر اکرم(ص) بهترین مردمان را آنانی معرفی کرده که با وقف جان و مال خود در راه خدا با دشمنان او جهاد می‌کنند.[۲۳]امیرالمؤمنین علی(ع) نیز نیروهای نظامی را دژهای مردم، زیور والیان و مایه ارجمندی دین و امنیت مردم شمرده[۲۴] و دربارهٔ جایگاه و وظایف سپاهیان و چگونگی حضور در صحنه نبرد رهنمودهای متعددی دارد.[۲۵]

از سوی دیگر، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران جایگاه ویژه‌ای برای نیروهای مسلح قائل شده‌است و مبحث دوم از فصل نهم آن با نه اصل به نیروهای نظامی اختصاص یافته‌است. این قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران را پاسدار استقلال و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی می‌داند و با تأکید بر اسلامی و مکتبی‌بودن این نیرو، به‌کارگیری افراد شایسته و فداکار در راه اهداف نظام اسلامی را وظیفه آن می‌شناسد. قانون اساسی همچنین با ممنوع‌دانستن عضویت اتباع خارجی یا استقرار هر گونه پایگاه خارجی در کشور، دولت را موظف می‌داند تا در زمان صلح، ضمن حفظ آمادگی رزمی ارتش، از افراد و تجهیزات آن در امور امدادی، تولیدی یا جهادی کشور بهره گیرد. این قانون با به‌رسمیت‌شناختن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و تأکید بر هماهنگی و همکاری برادرانه همه نیروهای مسلح، فراهم کردن زمینه آموزش و آمادگی نظامی برای همه افراد کشور بر طبق موازین اسلامی را وظیفه دولت می‌داند.

امام‌خمینی نیروهای مسلح در جمهوری اسلامی ایران را همچون رزمندگان عصر پیامبر اکرم (ص)، نیروهای اسلام خطاب می‌کرد[۲۶] و وجود آنان را از امور مهم نظام اسلامی می‌دانست و تأکید می‌کرد آنان حافظ استقلال کشور و مصالح مردم هستند.[۲۷] ایشان نیروهای مسلح را ستون فقرات انقلاب و نور چشم ملت ارزیابی می‌کرد[۲۸] و آنان را در دفاع از کشور و انقلاب اسلامی دارای جایگاه ویژه‌ای می‌دانست.[۲۹] ایشان ضمن دعا برای قوای مسلح،[۳۰] عمل آنان را مورد رضای خدا دانسته،[۳۱] معتقد بود در صورت عمل برای خداوند، ارزش عمل آنان بالاتر از نماز است.[۳۲]

قوای مسلح در رژیم پهلوی

پس از روی‌کارآمدن رضاخان پهلوی یکی از اهداف مهم او سازماندهی قوای مسلح کشور بود. نیروهای مسلح در دوره او متشکل از نیروی زمینی، دریایی و هوایی بود که همگی زیر فرمان مطلق شاه بودند.[۳۳] این نیروها با حمایت انگلستان سازماندهی شدند و با اعزام گروهی از نظامیان به اروپا، اصلاحاتی ساختاری در آن به وجود آمد و در پی آن، قانون نظام اجباری (سربازگیری) در ۱۶ خرداد ۱۳۰۴ به تصویب مجلس شورای ملی رسید؛[۳۴] ولی در زمان هجوم قوای متفقین و اشغال کشور در شهریور ۱۳۲۰ ارتش به‌ظاهر مقتدر و برآمده از اراده رضاشاه، بدون مقاومت از هم پاشید.[۳۵]

محمدرضا پهلوی نیز همانند پدرش پایه قدرت خود را بر نیروهای مسلح بنا نهاد[۳۶] و برای تحکیم قدرت خویش، به بازسازی و تقویت بنیه نیروهای نظامی رژیم پرداخت.[۳۷] وی پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، ارتش را گسترش داد. سیاست‌های تسلیحاتی او به همراه دکترین نیکسون ـ که نوعی همکاری و کمک راهبردی آمریکا و هم‌پیمانانش بود ـ باعث شد قوای مسلح ایران توسعه‌ای دوچندان بیابد. این ارتش، از طرف آمریکا مسئولیت تأمین امنیت خلیج فارس را عهده‌دار شد و از طرفی هم افزایش قیمت نفت، اسباب تحولات بسیاری ازجمله ورود مستشاران آمریکایی و خرید تجهیزات مدرن در ارتش ایران شد.[۳۸] این روند در ارتش ایران تا پایان سلسله پهلوی ادامه داشت.

قوای مسلح5.jpg

در زمان محمدرضا پهلوی، که به فرماندهان ارتش خود بی‌اعتماد بود، امریکاییان بر ارتش و قوای نظامی و انتظامی تسلط داشتند و مستشاران این کشور، همانند سایر نیروهای مسلح ایرانی از تمام امکانات و هزینه‌های نیروهای مسلح برخوردار بودند.[۳۹] به دلیل اعتماد محمدرضا پهلوی به امریکاییان، سفیر این کشور در مراکز نظامی به‌راحتی رفت و آمد می‌کرد و گاهی در مراسمِ استقبال جلوتر از وزیر دفاع ایران جایگاه داشت.[۴۰] هزینه ساز و برگ این نفوذ بی‌مانند را دلارهای نفتی تأمین می‌کرد.[۴۱] این نفوذ باعث شد امتیازات بسیاری را ازجمله حق مصونیت قضایی (کاپیتولاسیون) از ایران کسب کنند[۴۲] و این امر اعتراض شدید امام‌خمینی را به همراه داشت. ایشان کاپیتولاسیون را مظهر تحقیر مردم ایران و نیروهای مسلح کشور می‌دانست و معتقد بود تصویب این قانون، دست امریکایی‌ها را برای هر جنایتی در کشور بازمی‌گذارد.[۴۳] ایشان با وابسته خواندن ارتش پهلوی، به مستشاران آمریکا،[۴۴] نیروهای مسلح ایران را نیروهایی در خدمت طاغوت،[۴۵] توسری‌خور و تحت ستم مستشاران خارجی،[۴۶] می‌شمرد که مدیریت آن را خارجی‌ها در دست داشتند.[۴۷] از نگاه ایشان، مستشاران آمریکایی برای خود در ایران جزیره ثبات ساخته بودند.[۴۸] (ببینید: همافران، بیعت و کاپیتولاسیون)

قوای مسلح2.jpg

امام‌خمینی در عین اعتراض به عملکرد ارتش در حکومت پهلوی، از نصیحت افسران و مقامات عالی‌رتبه نظامی و سربازان نیز غافل نبود و آنان را از اطاعت بی‌چون و چرا از پهلوی و کشتار و قتل‌عام مردم پرهیز می‌داد و حاصل آن را چیزی جز بدنامی و ننگ، نمی‌دانست.[۴۹] ایشان با تأکید بر بازگشت نیروهای مسلح به آغوش ملت و انقلاب و روی‌گرداندن از حکومت طاغوت، معتقد بود اوامر طاغوت برخلاف قرآن، پیامبر و مصلحت ملت است و نیروهای مسلح باید از این دستورها سرپیچی کنند؛[۵۰] چنان‌که کشتار مردم به دست نیروهای مسلح و به دستور فرماندهان طاغوت را خلاف انسانیت معرفی می‌کرد[۵۱] و در برابر، گلباران ارتش به دست مردم پس از شکستن حکومت‌نظامی را نشانه رشد و شعور سیاسی ملت می‌دانست.[۵۲]

امام‌خمینی پیش از پیروزی انقلاب با اطمینان به همراهی ارتش با ملت و پیروزی قطعی مردم،[۵۳] در پاسخ به پرسشی دربارهٔ حفظ ارتش پس از پیروزی انقلاب، ضمن اینکه وجود ارتش را برای هر کشوری لازم و ضروری می‌دانست، بر ضرورت برخی اصلاحات و تصفیه افراد خائن از ارتش تأکید کرد.[۵۴] در محرم سال ۱۳۵۷ و در آستانه تظاهرات بزرگ تاسوعا و عاشورا، در جلسه شورای امنیت ملی که به ریاست ارتشبد غلامرضا ازهاری، نخست‌وزیر نظامی وقت و برای بررسی موضوع تشکیل شده بود، صراحتاً به احتمال تمرد و نافرمانی نیروهای ارتش در برابر فرمان تیر و بروز هرج و مرج ابراز نگرانی شد.[۵۵] امام‌خمینی با فرق‌گذاشتن میان صاحب‌منصبان قدیمی ارتش که خود در کشتار مردم، همراه و هم‌نظر با محمدرضا پهلوی بودند و جوانان ارتشی که هنوز امید زیادی به آنها می‌رفت، تأکید داشت ارتشیان قدیمی برای حفظ تاج و تخت پهلوی و حفظ خود هر کاری می‌کنند و در دولت اسلامی نیز به مجازات خواهند رسید؛ ولی نظامیان جوان باید فرصت را مغتنم بشمرند و از فرمان‌های برخلاف اسلام سرپیچی کرده، به آغوش اسلام و صفوف مردم بازگردند[۵۶] و ملت طرفدار آنان است.[۵۷] (ببینید: تاسوعا و عاشورا)

قوای مسلح3.jpg

در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی و به دلیل وجود توطئه‌هایی برای حمله به پادگان‌ها و کشتن نیروهای مسلح به اسم ملت، امام‌خمینی با هشدار دادن نسبت به این توطئه‌ها و دعوت از نیروهای نظامی به رفتار برادرانه با مردم، به آنان گوشزد کرد ملت با ارتش مخالفتی ندارد؛ بلکه با شخص محمدرضا پهلوی مخالف است.[۵۸] سرانجام نیز پس از اوج‌گیری انقلاب، فرار پهلوی از ایران، تصرف پادگان‌ها به دست مردم و ناتوانی ارتش در مدیریت اوضاع، ستاد ارتش شاهنشاهی تشکیل جلسه داد و با صدور اعلامیه‌ای، بی‌طرفی ارتش در مناقشات سیاسی موجود را اعلام و به یگان‌های ارتش دستور داد تا به پادگان‌ها بازگردند. (ببینید: بیست و دو بهمن)

قوای مسلح در جمهوری اسلامی

نیروهای مسلح.jpg

پس از انتشار اعلامیه بی‌طرفی ارتش در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، امام‌خمینی با صدور پیامی، ضمن دعوت همگان به حفظ آرامش و امنیت در عین آمادگی برای مقابله احتمالی، خطاب به امرای ارتش، اعلام کرد در صورت جلوگیری از تجاوز ارتش و پیوستن آنان به ملت و دولت قانونی، با آنان مانند برادران ملت رفتار خواهد شد.[۵۹] ایشان همچنین نیروهای نظامی و انتظامی را در پناه اسلام دانست و تأکید کرد هیچ‌کس حق تعرض به آنان را ندارد و تعرض به آنان تعرض به دولت اسلامی به‌شمار می‌رود[۶۰] و تمامی اقشار ملت ایران، باید در تقویت روحی قوای نظامی و انتظامی بکوشند.[۶۱]

با پیروزی انقلاب اسلامی، تمام فرماندهان اصلی ارتش استعفا کرده یا در صدد فرار از کشور برآمدند که بسیاری از آنان دستگیر یا کشته شدند. پادگان‌ها هم به تصرف مردم درآمد.[۶۲] پاکسازی نهادهای مسلح گذشته یکی از مهم‌ترین اولویت‌های دولت موقت بود که در آغاز به دلیل شرایط انقلابی، محدود به افسران ارشد بود؛[۶۳] اما دومین پاکسازی که در اواخر تابستان ۱۳۵۸، آغاز شد ماهیتی کاملاً متفاوت داشت و موجب تغییرات اساسی در درون ارتش شد. مهم‌ترین معیار برای این تغییرات، باور داشتن به استقلال، تمامیت ارضی ایران، انقلاب اسلامی و امام‌خمینی بود.[۶۴] (ببینید: پاکسازی)

قوای مسلح4.jpg

در ماه‌های نخست پس از پیروزی انقلاب، که برخی گروه‌های متأثر از نیروهای چپ، با تظاهرات و فشار به دولت موقت، انحلال ارتش را درخواست می‌کردند،[۶۵] امام‌خمینی به‌رغم تصور بسیاری، انحلال ارتش را رد کرد و به جای آن تبدیل ارتش به نیرویی ملی، اسلامی و وفادار را توصیه کرد.[۶۶] ایشان با قدردانی و تشکر از ارتشیان، آنان را ارتش اسلام و قرآن خواند که حافظ استقلال و امنیت کشور و از خود ملت‌اند و ملت باید به آنان احترام بگذارند و تخریب‌کنندگان نیروهای مسلح و حمله‌کنندگان به آنها (چه داخلی و چه خارجی)، دشمن اسلام‌اند.[۶۷] شغل نظامی و انتظامی، به دلیل خدمتگزاریِ این نیروها به دین اسلام و حفاظت از سرزمین اسلامی، عبادت است و چنان‌چه در این مسیر کشته شوند، شهید به‌شمار خواهند رفت.[۶۸] ایشان همچنین ۲۹ فروردین را روز ارتش اعلام کرد.[۶۹]

قوای مسلح 6.jpg

پس از هجوم ارتش بعث عراق در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ به ایران، نقش قوای مسلح در دفاع از مرزهای کشور و انقلاب اسلامی برجسته‌تر از پیش شد. امام‌خمینی نیروهای مسلح کشور را به مقابله با دشمن متجاوز دعوت کرد و از تمامی ارکان حکومت خواست از رزمندگان حمایت کنند.[۷۰] قوای مسلح نیز که از آغاز ناآرامی‌ها در مناطق مرزی، حمایت خود از نظام جمهوری اسلامی را نشان داده بودند، با وجود کاستی‌ها و مشکلات ابتدای جنگ، با تمامی قوا در جبهه‌ها حاضر شدند و مانع پیش‌رویِ ارتش عراق شدند.[۷۱] امام‌خمینی با توجه به ایثار و جانبازی این نیروها، مقابله نیروهای مسلح با خائنان و تجزیه‌طلبان در کردستان و ترکمن‌صحرا را صاعقه‌ای بر سر توطئه‌گران و خائنان دانست[۷۲] و روحیه شهادت‌طلبی آنان در دفاع مقدس را غرورانگیز و فتح‌الفتوح[۷۳] و شجاعت‌ها و رشادت‌های بی‌نظیر آنان را ستودنی[۷۴] خواند. ایشان موفقیت‌ها در جبهه‌ها و توانی که باعث شد در مقابل دشمنان و قدرت‌های تا دندان مسلح ایستادگی کنند را مدیون یاری الهی و ارتباط معنویی دانست و خواهان انتقال این تجربیات به نسل‌های بعدی شد.[۷۵] (ببینید: جنگ تحمیلی)

امام‌خمینی که با توجه به ترکیب نیروهای مسلح در جمهوری اسلامی (ارتش، سپاه و بسیج)، آنان را نیرویی الهی[۷۶] و اتحادشان را نعمت و مرحمت از طرف خداوند برای کشور[۷۷] می‌شمرد، گفتارها و اعمال تفرقه‌افکنانه را از سوی مخالفان و منافقان می‌دانست که نباید به آن توجه کرد. ایشان با توصیه به نیروهای مسلح برای حفظ اتحاد با یکدیگر و تلاش برای حفظ اسلام و کشور،[۷۸] از نقش مؤثر این نیروها در جنگ تحمیلی، ستایش کرده و معتقد بود تثبیت جمهوری اسلامی مدیون زحمات نیروهای مسلح است.[۷۹]

وظایف نیروهای مسلح

تشکیل نیروی مسلح در طول تاریخ، همواره به دو دلیل اصلیِ حفاظت از کشور و کشورگشایی یا یکی از آن دو بوده‌است.[۸۰] قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، وظایف نیروهای مسلح را در دو مفهوم وظایف کلی و وظایف معطوف به آرمان‌های انقلاب اسلامی تعیین کرده‌است؛ حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور (اصل، ۱۴۳)، وظیفه اصلی و اولیه هر نیروی مسلحی است که در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز بر آن تأکید شده‌است. افزون بر این، قانون، نیروی مسلح جمهوری اسلامی را موظف می‌داند در به‌کارگیری افراد مؤمن، مردمی و مکتبی، که به اهداف انقلاب اسلامی مؤمن و در راه تحقق آن فداکار باشند (اصل ۱۴۴)، کوشش کرده و همکاری و هماهنگی برادرانه میان نیروهای مختلف را برای حراست از دستاوردهای انقلاب اسلامی تأمین کند (اصل، ۱۵۰).

امام‌خمینی افزون بر وظیفه ذاتی نیروهای مسلح در دفاع از مرزهای هوایی، دریایی و زمینیِ ایران،[۸۱] پاسداری از اسلام را نیز برای تمامی نیروهای مسلح وظیفه می‌دانست؛[۸۲] وظیفه‌ای که با اتحاد، توجه به معنویت و یاد خداوند، دوری از غرور و سرکشی و حفظ تحول روحی بزرگی که کسب کرده‌اند، دست‌یافتنی است.[۸۳]

از سوی دیگر، ضرورت حفظ انضباط و رعایت سلسله‌مراتب در ارتش برای حفظ نظام، موجب شد امام‌خمینی در ۱۱ خرداد ۱۳۵۸ در دیدار گروهی از کارکنان نیروی هوایی و دریایی، میان آزادی و حفظ نظم تفاوت قائل شده و با یادآوری ضرورت پرهیز از هرج و مرج و نادیده‌گرفتن قواعد و قوانین موجود، بی‌اعتنایی به این موارد را سوء استفاده از آزادی بنامد.[۸۴] ایشان چند روز بعد در ۱۹ خرداد، در دیدار گروهی از کارکنان نیروی زمینی و دریایی ارتش هم به لزوم همکاری همه نیروهای نظامی و انتظامی و نیز حمایت مردم در حفظ نظم و امنیت کشور ازجمله در مرزها، تأکید کرد و به رعایت سلسله مراتب نظامی، در عین حفظ اطاعت و احترام دوسویه از سوی فرماندهان و نیروها سفارش کرد.[۸۵] ایشان با هشدار دربارهٔ خطر از هم‌پاشیدگی از درون، ایجاد بی‌نظمی را از سوی دشمنان، با هدف از میان‌بردن اتحاد و برادری شمرد و تأکید کرد برادری ازجمله در میان نیروهای مسلح باید بر پایه نظم و انضباط و رعایت سلسله مراتب در اطاعت شکل گیرد.[۸۶] پس از کودتای نافرجام نوژه که زمینه دیگری برای تضعیف ارتش بود امام‌خمینی در دیدار با فرماندهان نیروهای ارتش، پرهیز از تضعیف ارتش را نخست وظیفه خود نظامیان دانست که با حفظ نظم و رعایت سلسله‌مراتب ممکن خواهد بود.[۸۷] از نظر ایشان این امر اختصاص به نیروهای ارتش نداشت و همه نیروهای نظامی و انتظامی ازجمله نیروهای سپاه پاسداران را دربر می‌گرفت.[۸۸]

(ببینید: حفظ نظام و کودتای نوژه)

به دلیل اهمیت و حساسیت موضوع نیروهای مسلح در حفظ کشور، امام‌خمینی نمایندگانی تعیین کرد تا با بازرسی و نظارت در هر یک از نیروهای مسلح هر هفته به ایشان گزارش دهند. ایشان همچنین توصیه کرد با تشکیل سازمان بازرسی نیروهای نظامی و انتظامی، بر تمام نهادهای مربوط به نیروهای مسلح نظارت کرده و گزارش جامع تهیه شود.[۸۹]

قوای مسلح7.jpg

پرهیز از فعالیت سیاسی

یکی از مواردی که امام‌خمینی، دربارهٔ نیروهای مسلح با جدیت بسیار بر آن تأکید داشت و رعایت‌نکردن آن را مساوی با نابودی کامل نیروهای مسلح و به تبع آن نابودی کشور می‌دید، ورود نیروهای نظامی و انتظامی به احزاب و گروه‌های سیاسی، از هر نوع بود. از نظر ایشان ورود نیروهای مسلح به احزاب سیاسی، حتی از نوع مطلوب و اسلامی آن، عامل فساد نیروهای مسلح و متزلزل شدن پایه‌های آن خواهد بود؛ از این‌رو ممنوع و نامشروع است و فرماندهان نیروهای مسلح موظف‌اند با متخلفان برخورد کرده، نخست تذکر دهند و در صورت ادامه تخلف، فرد متخلف را از نیروی مسلح، بیرون کنند.[۹۰] ایشان در وصیت‌نامه خود نیز بر این امر حیاتی تأکید کرد و به همه نیروهای مسلح، اعم از ارتشی، سپاهی، انتظامی و بسیجی، هشدار داد مطلقاً در هیچ حزب و گروهی وارد نشوند و خود را از بازی‌های سیاسی دور نگاه دارند، که تنها در این صورت می‌توانند خود را از اختلافات درون‌گروهی مصون نگه‌داشته و قدرت خود را حفظ کنند.[۹۱] ایشان که معتقد بود ورود نیروهای نظامی به گروه‌های سیاسی، بدون شک با تباهی همراه است، علاوه بر توصیه به فرماندهان برای پیشگیری‌کردن از این امر در نیروهای تحت امر خود، ملت، دولت، شورای دفاع، مجلس شورای اسلامی، رهبر و شورای رهبری را نیز موظف دانست تا با قاطعیت و از قدم اول با این امر مخالفت و جلوگیری کنند.[۹۲]

پانویس

  1. ↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۴/۲۰۲۷۹.
  2. ↑ جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ۱/۱۲۳.
  3. ↑ جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ۱/۱۲۳.
  4. ↑ نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۲۳.
  5. ↑ پیرنیا، تاریخ ایران از آغاز تا انقراض قاجاریه، ۱۱۲.
  6. ↑ پیرنیا، تاریخ ایران از آغاز تا انقراض قاجاریه، ۸۴.
  7. ↑ جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ۱/۱۲۷.
  8. ↑ جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ۱/۱۲۴–۱۲۷.
  9. ↑ جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ۱/۱۲۷.
  10. ↑ مجلسی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، ۳/۳۲۳.
  11. ↑ کلینی، الکافی، ۴/۱۸۲؛ ۷/۳۷۱ و ۳۷۳؛ مغربی، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، ۱/۳۷۲–۳۷۳؛ جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ۱/۱۲۷.
  12. ↑ نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۵۱.
  13. ↑ گارثویت، تاریخ سیاسی ایران، ۳۴۲–۳۴۳.
  14. ↑ نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۶۶–۶۷.
  15. ↑ نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۷۴.
  16. ↑ علی‌بابایی، تاریخ ارتش ایران از ۵۵۸ پیش از میلاد تا ۱۳۵۷ شمسی، ۲۰۱.
  17. ↑ نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۱۰۸.
  18. ↑ نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۱۶۰–۱۶۱.
  19. ↑ علی‌بابایی، تاریخ ارتش ایران از ۵۵۸ پیش از میلاد تا ۱۳۵۷ شمسی، ۳۱۳–۳۱۵.
  20. ↑ علی‌بابایی، تاریخ ارتش ایران از ۵۵۸ پیش از میلاد تا ۱۳۵۷ شمسی، ۳۲۱–۳۲۳.
  21. ↑ انفال، ۶۰؛ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۹/۱۱۴–۱۱۶.
  22. ↑ نساء، ۹۵.
  23. ↑ نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ۱۱/۱۷؛ جعفری، حکمت اصول سیاسی اسلام، ۴۳۸.
  24. ↑ نهج البلاغه، ن ۵۳، ۴۵۹.
  25. ↑ نهج البلاغه، خ ۱۲۴، ۱۷۵–۱۷۶؛ نهج البلاغه، ن ۱۱، ۳۸۵؛ مغربی، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، ۱/۳۷۲–۳۷۳.
  26. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۲۳۰ و ۱۲/۲۹۵.
  27. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۸۴ و ۱۴/۲۹۴.
  28. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۴۶۶.
  29. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۳۹۷.
  30. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۴۲۲.
  31. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۲۹۵.
  32. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۴۵۱.
  33. ↑ سولیوان، مأموریت در ایران، ۵۲–۵۵.
  34. ↑ نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۱۰۸.
  35. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۴۲۹–۴۳۰؛ نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۱۳۲.
  36. ↑ فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ۱/۴۸۳.
  37. ↑ گارثویت، تاریخ سیاسی ایران، ۴۱۱.
  38. ↑ گارثویت، تاریخ سیاسی ایران، ۴۲۴ و ۴۳۱.
  39. ↑ سولیوان، مأموریت در ایران، ۵۳–۵۴.
  40. ↑ سولیوان، مأموریت در ایران، ۶۰.
  41. ↑ فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ۱/۲۸۸.
  42. ↑ مؤسسه مطالعات، اسناد لانه جاسوسی آمریکا، ۱/۹۰–۹۴.
  43. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۴۹۰.
  44. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۸/۹۲–۹۳.
  45. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۶۴–۶۵.
  46. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۲۴.
  47. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۵۷.
  48. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۳۵۵.
  49. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۴۴۲.
  50. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۳۱۰.
  51. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۴۴۲.
  52. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۴۵۹.
  53. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۲۴۱ و ۳۷۹.
  54. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۳۱۱ و ۳۷۳.
  55. ↑ قره‌باغی، اعترافات ژنرال، ۷۰ و ۱۱۳.
  56. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۵۶، ۲۱۳ و ۲۱/۳۵۵.
  57. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۸۲.
  58. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۴۶۰ و ۴۶۴.
  59. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۱۲۴.
  60. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۱۴۴–۱۴۵.
  61. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۲۶۳.
  62. ↑ لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۳۷۲–۳۷۳.
  63. ↑ لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۳۷۴.
  64. ↑ لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۳۹۷.
  65. ↑ نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۲۴۸.
  66. ↑ لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۴۲۲.
  67. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۸۴ و ۵۲۶.
  68. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۲۸۷.
  69. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۲۰.
  70. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۲۲۷، ۲۷۱–۲۷۲.
  71. ↑ ابوغزاله، جنگ ایران و عراق، ۵۵–۵۶.
  72. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۴۴۶ و ۲۱/۳۵۶.
  73. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۳۹۵.
  74. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۳۵۶–۳۵۷.
  75. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۳۱۸ و ۲۱/۱۳۴–۱۳۵.
  76. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۲۶.
  77. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۲۹۴.
  78. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۴۵۹.
  79. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۰/۱۴۹.
  80. ↑ علی‌بابایی، تاریخ ارتش ایران از ۵۵۸ پیش از میلاد تا ۱۳۵۷ شمسی، ۱۰.
  81. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۳۸۶.
  82. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۴۰۱.
  83. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۲۶۹؛ ۱۶/۲۶۷؛ ۱۷/۳۹۳ و ۱۹/۲۳۷.
  84. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۳۸–۳۹.
  85. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۷۲–۷۳.
  86. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۴۸۶–۴۹۲.
  87. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۵۷.
  88. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۱۰۸.
  89. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۴۴۳ و ۴۵۰–۴۵۲.
  90. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۱۱۰ و ۲۰۳.
  91. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۳۲–۴۳۳.
  92. ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۳۲–۴۳۳.

منابع

  • قرآن کریم.
  • ابوغزاله، عبدالحلیم، جنگ ایران و عراق، ترجمه نادر نوروز شاد، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
  • امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
  • پیرنیا (مشیر الدوله)، حسن و عباس اقبال آشتیانی، تاریخ ایران از آغاز تا انقراض قاجاریه، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران، کتابفروشی خیام، چاپ نهم، ۱۳۸۰ش.
  • جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه علی جواهرکلام، تهران، امیر کبیر، چاپ سوم، ۱۳۴۵ش.
  • جعفری، محمدتقی، حکمت اصول سیاسی اسلام، ترجمه و تفسیر فرمان مبارک امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) به مالک اشتر، چاپ دوم، تهران، بنیاد نهج البلاغه، چاپ اول، ۱۳۶۹ش.
  • دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
  • سولیوان، ویلیام، مأموریت در ایران، ترجمه محمود مشرقی، چاپ سوم، تهران، هفته، چاپ سوم، ۱۳۶۱ش.
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
  • علی‌بابایی، غلامرضا، تاریخ ارتش ایران از ۵۵۸ پیش از میلاد تا ۱۳۵۷ شمسی، تهران، آشیان، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
  • فردوست، حسین، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، چاپ اول، ۱۳۶۹ش.
  • قره‌باغی، عباس، اعترافات ژنرال، تهران، نی، چاپ هفتم، ۱۳۶۵ش.
  • کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
  • گارثویت، جین رالف، تاریخ سیاسی ایران، از شاهنشاهی هخامنشی تا کنون، ترجمه غلامرضا علی‌بابایی، تهران، کتاب آمه، چاپ دوم ۱۳۹۱ش.
  • لطفیان، سعیده، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
  • مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی، کوشانپور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.
  • مغربی، قاضی‌نعمان، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، تحقیق آصف فیضی، قم، مؤسسه آل‌البیت (ع)، چاپ دوم، ۱۳۸۵ق.
  • مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، اسناد لانه جاسوسی آمریکا، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
  • نوروزی فرسنگی، احمد، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، تهران، انتشاراتی زهد، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
  • نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت (ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
  • نهج البلاغه، ترجمه سیدجمال‌الدین دین‌پرور، تهران، بنیاد نهج البلاغه، چاپ اول، ۱۳۷۹.

پیوند به بیرون

برگرفته از «http://fa.wiki.khomeini.ir/w/index.php?title=قوای_مسلح&oldid=27775»