رادیو: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''رادیو''' ابزار ارتباط جمعی شنیداری و تأثیرگذار. ==مفهوم‌شناسی== رادیو دستگاه گیرنده‌ای است که امواج صوتی را از مرکز یا استودیوی خاص دریافت و سپس پخش می‌کند؛<ref>دهخدا، فرهنگ‌لغت دهخدا، ۷/۱۰۲۸۹.</ref> چنان‌که به ایستگاه فرستنده امواج صوتی و سازم...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''رادیو''' ابزار ارتباط جمعی شنیداری و تأثیرگذار. | '''رادیو''' ابزار ارتباط جمعی شنیداری و تأثیرگذار. | ||
{{ببینید|تلویزیون}} | رادیو نخستین رسانه جمعی و جزء مهم‌ترین وسایل پخش خبر در جهان است که علاوه بر نقش سرگرمی، ابزاری در شکل‌دهی به [[افکار عمومی]] جامعه بوده است. | ||
[[امام‌خمینی]] به دلیل فراگیربودن رادیو در تمام نقاط کشور و دسترسی همه اقشار [[جامعه]] به آن، معتقد بود رادیو نقش برجسته‌ای در [[انحراف]] یا هدایت افراد دارد. ایشان رسالت رادیو را آموزش عمومی، مبارزه با فساد، [[تبلیغات]] صحیح و پرهیز از اختلاف و انحراف می‌دانست. | |||
از نظر امام‌خمینی عملکرد رادیو در [[رژیم پهلوی]] به‌طور کلی برخلاف مصالح ملت بود. ایشان با پیگیری اخبار رادیوهای [[اجانب|بیگانه]]، از سیاست آنها در ارائه تصویری ساختگی از [[اسلام]] و تهمت [[ارتجاع]] به آن انتقاد می‌کرد و پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت اسلامی]] نیز عملکرد این رادیوها را مغرضانه می‌دانست. | |||
امام‌خمینی به دلیل حساسیت بالای رادیو و [[تلویزیون]]، مسئول سازمان را مستقیماً نصب می‌کرد و همواره مسائل مربوط به این رسانه را از طریق نمایندگان خود پی می‌گرفت. | |||
== مفهوم‌شناسی == | |||
رادیو دستگاه گیرنده‌ای است که امواج صوتی را از مرکز یا استودیوی خاص دریافت و سپس پخش می‌کند؛<ref>دهخدا، فرهنگ‌لغت دهخدا، ۷/۱۰۲۸۹.</ref> چنان‌که به ایستگاه فرستنده امواج صوتی و سازمانی که از طریق این ایستگاه به پخش اخبار، [[موسیقی]] و برنامه‌های گوناگون می‌پردازد، رادیو گفته می‌شود.<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۴/۳۵۳۷.</ref> پس از [[انقلاب اسلامی ایران]]، نام سازمان رادیو ـ تلویزیون ملی ایران، به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تغییر کرد.<ref>کاوه، شصت سال رادیو در ایران، ۴۳.</ref> | |||
== پیشینه و جایگاه == | |||
دانشمند ایتالیایی، گوگلئیلمو مارکنی (Guglielmo Marconi)، پس از کسب اطلاعات مختلف در زمینه برق و حرکت امواج الکتریکی در هوا،<ref>مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۱۰۵۱؛ طباطبایی‌مجد، دائرةالمعارف مصوّر زرین، ۱/۲۹۶.</ref> در دسامبر ۱۸۹۴م/ آذر ۱۲۷۳ش توانست با ادغام همه کشفیات و پیشرفت‌های پیشین دانشمندان در این زمینه میان دو نقطه که چهار متر از هم فاصله داشت، ارتباط رادیویی برقرار کند.<ref>جاویدان، تاریخ اختراعات، ۲۶۰.</ref> وی نخستین آزمایش قاطع خود را در ۱۸۹۵م/ اردیبهشت ۱۲۷۶ش انجام داد و در سال ۱۹۰۱م/ ۱۲۸۰ش توانست میان اروپا و [[آمریکا]] ارتباط رادیویی برقرار کند<ref>مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۱۰۵۱–۱۰۵۲.</ref> رادیو با انتقال صداها به وسیله امواج رادیویی، زمینه دستیابی به دانش انتقال تصاویر و اختراع تلویزیون را فراهم ساخت.<ref>سعیدیان، دائرةالمعارف اختراعات و اکتشافات، ۴۰۹.</ref>{{ببینید|تلویزیون}} | |||
در [[ایران]] نیز نخستین دستگاه فرستنده رادیو، در چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹ به دستور [[رضاشاه پهلوی]] آغاز به‌کار کرد که زیر نظر وزارت فرهنگ قرار داشت.<ref>دهخدا، فرهنگ‌لغت دهخدا، ۷/۱۰۲۹۰.</ref> در آغاز مجموع برنامه‌های داخلی و خارجی رادیو، هشت ساعت بود که به‌تدریج در سال‌های بعد افزایش یافت<ref>محبوبی، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ۳/۷۷.</ref> و تا سال ۱۳۳۷ در بسیاری از شهرستان‌ها، مراکز فرستنده رادیویی تأسیس شد.<ref>محبوبی، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ۳/۸۰.</ref> گسترش شبکه رادیویی کشور از سال ۱۳۴۸ بر عهده وزارت پست و تلگراف و تلفن نهاده شد و در سال ۱۳۵۰ پس از ادغام رادیو و تلویزیون، این مهم در شمار مسئولیت‌های سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران درآمد.<ref>بهار، رادیو، دین و زندگی روزمره، ۱۵.</ref> | در [[ایران]] نیز نخستین دستگاه فرستنده رادیو، در چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹ به دستور [[رضاشاه پهلوی]] آغاز به‌کار کرد که زیر نظر وزارت فرهنگ قرار داشت.<ref>دهخدا، فرهنگ‌لغت دهخدا، ۷/۱۰۲۹۰.</ref> در آغاز مجموع برنامه‌های داخلی و خارجی رادیو، هشت ساعت بود که به‌تدریج در سال‌های بعد افزایش یافت<ref>محبوبی، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ۳/۷۷.</ref> و تا سال ۱۳۳۷ در بسیاری از شهرستان‌ها، مراکز فرستنده رادیویی تأسیس شد.<ref>محبوبی، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ۳/۸۰.</ref> گسترش شبکه رادیویی کشور از سال ۱۳۴۸ بر عهده وزارت پست و تلگراف و تلفن نهاده شد و در سال ۱۳۵۰ پس از ادغام رادیو و تلویزیون، این مهم در شمار مسئولیت‌های سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران درآمد.<ref>بهار، رادیو، دین و زندگی روزمره، ۱۵.</ref> | ||
رادیو به عنوان نخستین رسانه جمعی در سالیان گذشته جزو مهم‌ترین وسایل پخش خبر در جهان | رادیو به عنوان نخستین رسانه جمعی در سالیان گذشته جزو مهم‌ترین وسایل پخش خبر در جهان بوده است؛ افزون بر آن در امر آموزش نیز بسیار اثرگذار بوده و توانسته تأثیر بسیاری بر مخاطبان داشته باشد؛<ref>محبوبی، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ۳/۸۷.</ref> همچنین جنبه تبلیغاتی این رسانه در آماده‌ساختن ذهن و برانگیختن احساسات مردم و تحریک غرور ملی بسیار مهم شمرده می‌شود و در پاسداری از فرهنگ ملی می‌تواند نقش بسزایی ایفا کند.<ref>محبوبی، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ۳/۸۸.</ref> رادیو با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد خود، بر مخاطبان تأثیر فراوانی دارد؛ به گونه‌ای که این دستگاه امروزه به یکی از گسترده‌ترین و متنوع‌ترین رسانه‌های جهان با انواع مخاطبان تبدیل شده است<ref>بهار، رادیو، دین و زندگی روزمره، ۸.</ref> و در رقابت با دیگر وسایل ارتباط‌جمعی با تکیه بر ویژگی‌های خاص خود همچنان شنوندگان خود را دارد.<ref>شعردوست، رادیو، تلویزیون، سینما: نقش رادیو در توسعه، ۷۵.</ref> | ||
[[امام‌خمینی]] به دلیل فراگیربودن رادیو در تمام نقاط کشور و حتی روستاها و دسترسی همه اقشار جامعه به آن و امکان آموزش افراد به‌ویژه جوانان از این طریق،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۰۶؛ ۱۲/۴۸۳ و ۱۹/۳۹۸.</ref> اهمیت ویژه‌ای برای رادیو قائل بود و از آن به عنوان رسانه‌ای تأثیرگذار یاد می‌کرد که نقش برجسته‌ای در انحراف یا هدایت افراد بر عهده دارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۴ و ۱۸/۳۶۲، ۴۷۷.</ref> ایشان با توجه به سرعت انتقال اطلاعات در رادیو، این رسانه را ابزاری باارزش در [[تبلیغ]] و ارشاد مردم، در جهت اهداف [[اسلام]] و [[جمهوری اسلامی ایران]] می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۸۹؛ ۱۵/۵۰۷–۵۰۸ و ۱۸/۳۶۲.</ref> که در صورت سلامت، می‌تواند خدمات ارزنده‌ای داشته باشد؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۸۹.</ref> چنان‌که در برخی موارد پیش‌آمده، به نیروهای سیاسی داخلی یا خارجی، سفارش می‌کرد تا از طریق رادیو، اعلام موضع کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۱۲۲ و ۱۴/۴۶۱–۴۶۳؛ ادامه مقاله.</ref> | |||
[[ | == رسالت رادیو == | ||
رسانه‌هایی همچون رادیو علاوه بر نقش سرگرمی، به ابزاری در شکل‌دهی به [[افکار عمومی]] تبدیل شده‌اند.<ref>جمعی از نویسندگان، دانش اجتماعی، ۱/۹۹.</ref> استفاده آسان اقشار مختلف جامعه از رادیو و دردسترس‌بودن پخش اخبار و تبلیغ ایدئولوژی حکومت‌ها<ref>جمعی از نویسندگان، دانش اجتماعی، ۱/۷۷.</ref> از عوامل اهمیت این رسانه نزد صاحبان قدرت است. اختصاص هزینه‌های کلان بعضی از دولت‌های بزرگ به رادیوها برای پخش برنامه‌های برون‌مرزی، شاهدی بر این مدعاست<ref>احمدی، رضا، رادیوهای بیگانه و امنیت ملی، ۱۰۰.</ref> رادیو از نظر امام‌خمینی، راهی مناسب برای ارتباط دولت و [[مردم]] بود؛ از این‌رو ایشان با توصیه به [[مسئولان]] کشور برای اطلاع‌رسانی کامل دربارهٔ خدمات انجام‌گرفته در جمهوری اسلامی و مقایسه آن با دوران [[طاغوت]]، دریافت نظرات و اشکالات مردم از نقائص کار مسئولان و رابطه دوجانبه مسئولان و مردم را موجب حمایت و همراهی بیشتر مردم می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۹۳–۴۹۷.</ref> ایشان به رسالت آموزشی، تربیتی، خبری و تبلیغاتی رادیو نگاه ویژه‌ای داشت و همواره تصریح می‌کرد با رادیو و مظاهر تمدن مخالف نیست، بلکه مخالفتش با مظاهر [[استعمار]]، [[فساد]] و [[عقب‌ماندگی]] جوامع است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۹۹.</ref> برخی از مهم‌ترین مسائل مربوط به رادیو از نظر امام‌خمینی، عبارت بود از: | |||
# تأکید بر تحول محتوایی و نقش تربیتی: امام‌خمینی یکی از رسالت‌های مهم رادیو را آموزش عمومی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۴۵؛ ۹/۱۳۷ و ۱۲/۴۸۳.</ref> و نقش تربیتی آن برای تمامی اقشار جامعه به‌ویژه [[جوانان]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۴؛ ۱۲/۳۲۶ و ۱۳/۱۵۸.</ref> می‌دانست که به مثابه یک [[دانشگاه]] عمومی در تمام سطح کشور گسترده شده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۹۹.</ref> ایشان با توجه به نقش تربیتی رادیو پس از انقلاب، تحول آن را به دستگاه سازنده اسلامی خواستار بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۴–۱۵۵.</ref> و مسئولان رادیو را به استقلال فکری، نفی [[غرب‌زدگی]]، نهراسیدن از برچسب کهنه‌پرستی و [[انتقاد]] دیگران سفارش می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۹.</ref> | |||
# مبارزه با فساد: امام‌خمینی در روزهای آغازین پیروزی انقلاب اسلامی بر اصلاح رادیو و اسلامی‌کردن محتوای برنامه‌های آن و مبارزه با [[فساد]] و فحشا در این رسانه تأکید می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۷۴.</ref> و پاکسازی تدریجی و محتاطانه این رسانه از عوامل باقی‌مانده از [[دوره پهلوی]] و کسانی که خلاف مسیر اسلام طی می‌کنند را خواستار بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۴ و ۱۲/۴۸۴.</ref> ایشان با اشاره به آثار مخرب [[موسیقی]]های نامناسب، مسئولان رادیو را به حذف این قبیل موسیقی‌ها و حتی حذف کلی آن و پرهیز از هزل و در مقابل، جدی‌بودن مسائل حتی در مسائل تفریحی توصیه می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۷، ۲۰۵ و ۴۵۴–۴۵۷.</ref> و در ادامه نیز بر لزوم پرهیز از پخش [[غنا]] و موسیقی حرام که گاه در صدا و سیما وجود داشت، تأکید کرد و خواهان آن شد در مواردی که امکان تفکیک مصادیق حرام از اصل برنامه نیست، خود برنامه کنار گذاشته شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۲۹۰.</ref> ایشان همچنین به کسانی که در این رسانه برخلاف مسیر ملت حرکت می‌کنند، هشدار می‌داد که در صورت ادامه، با مخالفت ملت روبه‌رو می‌شوند و مخاطبان خود را از دست خواهند داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۳۲۲.</ref> | |||
# رسالت تبلیغی: [[امام‌خمینی]] نقش رادیو را در [[تبلیغات]] صحیح<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۹۹، ۴۷۶ و ۹/ ۱۵۴، ۱۵۶.</ref> و نیز رساندن پیام اسلام و انقلاب اسلامی ایران به جهان<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۶۳</ref> بسیار مهم می‌شمرد و صدور پیام اسلام در رسانه‌هایی چون رادیو را راهگشا می‌دانست؛ به گونه‌ای که تأثیرش از هزاران توپ و تانک نظامی بیشتر است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۶۴.</ref> لزوم توجه به تبلیغ و معرفی درست اسلام، موجب شد ایشان در سال‌های پیش از نهضت اسلامی نیز با پیشنهاد تولید برنامه‌ای رادیویی برای تبلیغ اسلام، بهره‌گیری از نظرات علمای اسلام دراین‌باره را توصیه کند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۳۲.</ref> پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی ایران]]، ایشان با تأکید بر افزایش تبلیغات و پوشش رادیو در سراسر جهان،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۸۵.</ref> پیشنهاد می‌کرد برنامه‌های مربوط به مناطق مختلف کشور به زبان محلی همان منطقه پخش شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۹۸.</ref> این توصیه موجب شد مسئولان رادیو در تولید برنامه‌هایی به زبان محلی و ایجاد شبکه‌های استانی در سراسر کشور اقدام کنند.<ref>احمدی، ظهیر، تنوع فرهنگی و نقش رادیو، ۱۹.</ref> امام‌خمینی همچنین به برنامه‌سازان و تهیه‌کنندگان رادیو توصیه می‌کرد اهداف و آرمان‌های انقلاب را به‌درستی بشناسند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۵۳۸.</ref> تا بتوانند در برنامه‌های خارج از کشور اسلام را به‌درستی معرفی کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۹۰–۲۹۱.</ref> | |||
# اطلاع‌رسانی و پرهیز از اختلاف و انحراف: امام‌خمینی ضمن اشاره به نقش مثبت رادیو در اطلاع‌رسانی امور جامعه<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۱.</ref> و نیز با توجه به گستردگی پوشش رادیو حتی در خارج از کشور، خاطرنشان می‌کرد وجود مسائل خلاف مسیر اسلام و ملت در رادیو<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۲–۲۱۴.</ref> و انعکاس اختلاف میان [[مسئولان]] کشور در این رسانه<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۲۵۴ و ۱۹/۱۱.</ref> به‌سرعت انتشار می‌یابد و حیثیت اسلام و جمهوری اسلامی ایران را به خطر خواهد انداخت؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۲–۲۱۴.</ref> بنابراین مسئولان این رسانه را از بی‌مبالاتی در بیان مسائل برحذر می‌داشت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۱.</ref> و بر لزوم کنترل برنامه‌ها به دست افراد آگاه و آشنا به مسائل سیاسی ـ اجتماعی و اوضاع کشور تأکید می‌کرد تا مبادا مطلب یا مصاحبه‌ای در آن پخش شود که تأثیر منفی بر اوضاع جامعه بر جای بگذارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱۹.</ref> ایشان با توصیه به مفیدبودن تولید برنامه‌ها و طرح مشکلات جامعه در رادیو، از پخش برنامه‌های انحرافی انتقاد می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۹۶.</ref> و معتقد بود رادیو باید به‌خوبی نقش ارشادی و دشمن‌شناسی خود را ایفا و در عین حال، آرامش جامعه را نیز حفظ کند؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۴۸۴.</ref> افزون بر این، گاه از کم‌توجهی رادیو به تلاش‌ها و خدمات انجام‌گرفته به دست مردم و مسئولان انتقاد می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۶۰.</ref> | |||
== رادیو در رژیم پهلوی == | |||
رسانه‌ها ازجمله رادیو، در [[رژیم پهلوی]] بیشتر دارای محتوای غربی بودند و کمتر به برنامه‌های مذهبی می‌پرداختند.<ref>معاونت خدمات و مدیریت و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور، اسنادی از تاریخچه رادیو در ایران، ۱۰ و ۱۷.</ref> امام‌خمینی رادیو را در زمان پهلوی از مصادیق تبدیل مظاهر [[تمدن]] به مفاسد در ایران ارزیابی و در این امر پیوسته از نقش برجسته [[استعمار]] یاد می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۵ و ۶/۱۵.</ref> ایشان همواره از رادیو به دلیل ترویج فساد و فحشا،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۱۳؛ ۶/۳۴۵ و ۹/۱۳۷.</ref> طرح مباحث مغایر با [[مصالح]] جامعه،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۰۱.</ref> تبلیغات با هدف فساد جوانان و سلب استقلال فکری آنان<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۶–۲۰۱ و ۱۲/۳۲۶.</ref> و برنامه‌ریزی برای خارج‌کردن آنان از صحنه [[دفاع]] از کشور در برابر خیانت‌ها و تجاوزات بیگانگان<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۴۹۵</ref> انتقاد می‌کرد. | |||
امام‌خمینی | از نظر [[امام‌خمینی]]، رادیو در دوران پهلوی، در خدمت رژیم، [[بیگانگان]] و سرمایه‌داران بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۱ و ۱۶/۱۷۷.</ref> و به ابزاری برای ستایش از اقدامات و اصلاحات دروغین [[محمدرضا پهلوی]] ا<ref>مام خمینی، صحیفه، ۲/۱۲۳ و ۴۱۶.</ref> ستایش وی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۵؛ ۵/۱۳ و ۶/۴۶، ۴۹۷.</ref> و نیز فریب مردم<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۴۹۷.</ref> تبدیل شده بود. ایشان باور داشت برنامه‌های رادیو پیش از پیروزی انقلاب، نه تنها نقش تعلیم و تربیتی نداشت،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۵.</ref> بلکه مرکزی برای نشر فحشا بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۵.</ref> و زیر فشار رژیم و به نفع رژیم اسرائیل کار می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۳۸.</ref> از نگاه ایشان برنامه‌هایی نظیر پخش [[اذان]] و [[مناجات]] در [[ماه مبارک رمضان]] از رادیو نیز با وجود پخش برنامه‌های ضد مذهبی در زمان‌های دیگر سال، ریاکارانه بود و مردم باید در برابر این فریب‌ها، هوشیار باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۱۴.</ref> | ||
امام‌خمینی | امام‌خمینی عملکرد این رسانه را در رژیم پهلوی به‌طور کلی برخلاف مصالح ملت می‌شمرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۵.</ref> و با اشاره به برنامه‌های رادیویی که برای تخریب چهره ایشان<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۰۳.</ref> و [[روحانیت]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۸۵ و ۱۶/۱۷۷.</ref> پخش می‌شد، از سکوت رادیو در برابر جنایات محمدرضا پهلوی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۹۷.</ref> و منعکس‌نشدن تمام حقایق کشور، ازجمله مبارزات مردم در آن،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۵۲.</ref> انتقاد کرد. ایشان همچنین در دوران نهضت اسلامی، برنامه‌های رادیو را دیکته‌شده از سوی [[سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) می‌دانست و با اشاره به نبود [[آزادی]] و وجود خفقان و سانسور در این رسانه،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۶۸؛ ۵/۱۷ و ۹/۸۲.</ref> تأکید کرد با وجود اعلام شعار آزادی و فضای باز سیاسی، رادیو و مطبوعات قادر به انتقاد از عامل اصلی جنایات یعنی پهلوی نیستند و تنها پس از آزادی واقعی است که معلوم می‌شود بر ایران چه گذشته است و مسئول حقیقی مصیبت‌ها چه کسی است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۶۷–۲۶۸.</ref> ایشان همچنین با حساسیت، برنامه‌هایی چون اخبار مربوط به تظاهرات‌های مردمی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۱۶۱ و ۱۶۶.</ref> [[اعتصاب|اعتصاب‌ها]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۵۲.</ref> جنایات [[محمدرضا پهلوی]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۳۳۰.</ref> و اخبار مربوط به [[فلسطین]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۳۷–۲۳۸.</ref> را از برخی رادیوها پی می‌گرفت. | ||
== رادیوهای بیگانه == | |||
رادیوهای برون‌مرزی (بیگانه) ذیل رسانه‌های بین‌المللی همچون خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و مجلات بین‌المللی قرار می‌گیرند و اصولاً توجیه‌کننده مواضع و تأمین‌کننده منافع کشورهای مستقر در آن‌اند.<ref>ساری، تهدید رسانه‌ای (رادیوهای بیگانه فارسی‌زبان)، ۷۵.</ref> | |||
از | امام‌خمینی پیش از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] و پس از آن، با دقت در عملکرد و رویه این رادیوها، مخاطبان این رسانه‌ها را به هوشیاری در برابر سیاست‌های آنان فرامی‌خواند؛ برای نمونه ایشان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، از سیاست این رادیوها در معرفی اسلام و تهمت کهنه‌پرستی و ارتجاع به اسلام<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۳۸۰.</ref> و نیز ارائه تصویری ساختگی از اسلام<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۴۸۶.</ref> انتقاد می‌کرد و معتقد بود این رسانه‌ها با حمایت از رژیم پهلوی، از انتشار همه ابعاد جنایات رژیم جلوگیری می‌کنند و مانع رسیدن صدای ملت به دنیا هستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۶.</ref> ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز عملکرد رادیوهای بیگانه علیه ایران را مغرضانه می‌دانست و به عنوان شاهدی بر این مدعا، به جنجال و هیاهوی این رادیوها در خصوص اتفاقات روز کشور<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۳۳۰.</ref> و تبلیغات منفی آنان در قضیه [[انتخابات]] و ادعای «تغییر نظام در پی تغییر افراد» اشاره می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۳۱.</ref> و معتقد بود این نوع برخوردها در روند حرکت نظام بی‌اثر است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۳۲۶ و ۱۲/۷۶.</ref> | ||
امام‌خمینی در دوران [[جنگ تحمیلی عراق علیه ایران]] هم با اشاره به تبلیغات رادیوهای بیگانه مبنی بر بی‌نظمی و آشفتگی در ایران و به دنبال آن اغوای [[صدام حسین]] برای حمله به کشور،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۰۱.</ref> از سکوت این رسانه‌ها در برابر پیشروی‌ها و پیروزی‌های ایران در جنگ، انتشار اخبار دروغ و معرفی عراق به عنوان پیروز میدان، انتقاد می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۲۶.</ref> ایشان همچنین این رسانه‌ها را به سبب بدنام جلوه‌دادن جمهوری اسلامی و مردم ایران با وجود اطلاع‌شان از ظلم و تجاوز آشکار رژیم عراق به ملت ایران،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۱۰۹.</ref> تحریک کشورهای منطقه علیه ایران<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۹۰.</ref> و استناد این رادیوها در انتشار اخبار جنگ به گفته‌های مخالفان و معارضان و دشمنان ایران، دارای سوء نیت نسبت به اسلام و انقلاب اسلامی می‌دانست و بر هوشیاری ملت و بهانه ندادن به دست آنان تأکید کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۷۸–۴۷۹ و ۱۷/۳۱۵.</ref> | |||
از نظر امام‌خمینی، هدف از تلاش رادیوهای بیگانه در متزلزل و بی‌ثبات جلوه‌دادن نظام اسلامی به واسطه ترورها<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۱۸۵.</ref> و متهم کردن ایران به تروریسم به وسیله ابزارهای تبلیغاتی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۰۹.</ref> از میان‌بردن اتحاد مردم ایران بود؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱۳.</ref> چنان‌که یکی از دروغ‌های بزرگ این رادیوها که رادیوی برخی کشورهای اسلامی را هم شامل می‌شد، اتهام رابطه دوستی [[ایران]] با [[اسرائیل]] بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۷، ۹۱ و ۱۰۹.</ref> ایشان سوء استفاده رادیوهای بیگانه و تحریف اخبار و وقایع داخل ایران<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۴۰۰.</ref> و انتشار مطالبی که فاسدبودن آنها واضح است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۰۹و ۱۷/۳۸۰.</ref> و نیز توهین و تحقیر ملت ایران<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۶۸–۴۶۹.</ref> و مخالفت دایمی آنها را بعید ندانست و دشمنی این رادیوها را نشانه درستی راه و موجب عزم و آمادگی مردم ارزیابی می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۶۳–۳۶۴.</ref> | |||
با این حال، امام‌خمینی برای دفاع از حقوق ملت اخبار برخی از رادیوهای بیگانه را گوش می‌داد و نقد و بررسی می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۲۶، ۵۰۲ و ۵۰۸؛ مصطفوی، خاطره، چاپ‌شده در برداشتهایی از سیره امام‌خمینی، ۴/۲۸۰.</ref> و رادیوی کوچک خود را همه جا با خود به همراه داشت<ref>مصطفوی، خاطره، چاپ‌شده در برداشتهایی از سیره امام‌خمینی، ۴/۲۸۰.</ref> | |||
== رادیو در جمهوری اسلامی ایران == | |||
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رادیو یکی از مهم‌ترین رسانه‌هایی بود که نقش ویژه‌ای در جهت‌دهی به افکار عمومی ایفا می‌کرد<ref>خجسته، درآمدی بر جامعه‌شناسی رادیو، ۱۶.</ref> از نخستین مکان‌هایی که در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ به تسخیر انقلابیان درآمد، ساختمان رادیو بود<ref>هاشمی، دیدگاه‌های امام‌خمینی دربارهٔ برنامه‌های رادیو و تلویزیون، ۱۹۶.</ref> و نخستین پیام انقلاب با صدای فضل‌الله محلاتی پخش شد.<ref>دفتر نمایندگی حضرت امام، معراج شهادت، ۸۱.</ref> [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] و [[مرتضی مطهری]] به نمایندگی از امام‌خمینی برای بررسی اوضاع به رادیو رفتند و نخستین سخنران پس از انقلاب در رادیو، هاشمی رفسنجانی بود.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، ۱۹۷.</ref> {{ببینید|فضل‌الله محلاتی}} | |||
{{ببینید|سیدمحمد موسوی خوئینی|صادق قطب‌زاده}} | امام‌خمینی به علت حساسیت بالای رادیو و تلویزیون<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۰۳ و ۱۸/۳۶۴.</ref> مسئول این سازمان را مستقیماً نصب می‌کرد و توجه ویژه‌ای به آن داشت؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۷ و ۱۷/۵۰۵.</ref> ایشان همواره نمایندگانی در رادیو داشت که در مسائل مربوط به این رسانه، به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، نظرات امام‌خمینی را ابلاغ می‌کردند و در صورت مواجه شدن با موارد خلاف، ضمن رساندن پیام ایشان، به موارد رسیدگی می‌کردند<ref>هاشمی، دیدگاه‌های امام‌خمینی دربارهٔ برنامه‌های رادیو و تلویزیون، ۱۳ و ۴۴.</ref> ایشان به هدف تنظیم بهتر برنامه‌های رادیو و تلویزیون، در حکمی سیدمحمد موسوی خوئینی را برای همکاری با صادق قطب‌زاده (نخستین رئیس صدا و سیما) معرفی کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۷.</ref> و برای اصلاح برنامه‌ها و نظارت بیشتر بر عملکرد رادیو و تلویزیون، دستور تشکیل شورای پنج‌نفره به نام شورای سیاست‌گذاری را صادر کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۹–۱۶۰.</ref> {{ببینید|سیدمحمد موسوی خوئینی|صادق قطب‌زاده}} | ||
امام‌خمینی گاه | امام‌خمینی گاه دربارهٔ اسلامی، مفید و جذاب‌بودن برنامه‌های رادیو، به‌طور مستقیم به رئیس سازمان صدا و سیما توصیه‌هایی می‌کرد و نیز اگر در ساعت‌های مختلف شبانه‌روز، برنامه نامناسبی از رادیو پخش می‌شد، در فاصله زمانی بسیار کوتاه، به رئیس سازمان صدا و سیما یا دیگر مسئولان تذکر می‌داد.<ref>هاشمی، دیدگاه‌های امام‌خمینی دربارهٔ برنامه‌های رادیو و تلویزیون، ۱۳.</ref> تأکید بر لزوم کنارگذاشتن افرادی که در دوران پهلوی در خدمت طاغوت و در رادیو بودند و پس از انقلاب تظاهر به دیانت و [[اسلام]] می‌کردند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۹۹.</ref> اصلاح تدریجی رادیو و پاکسازی آن از نیروهایی که در جهت خلاف اسلام حرکت می‌کنند، نیز از توصیه‌های مهم امام‌خمینی به مسئولان رادیو بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۴، ۲۱۵ و ۱۲/۴۸۴.</ref>{{ببینید|تلویزیون}} | ||
رادیوی جمهوری اسلامی ایران، در زمان جنگ تحمیلی، وظیفه تقویت نیروهای رزمنده، گسترش روحیه همبستگی و پشتیبانی از نیروها را بر عهده داشت.<ref>مختاری، تاریخ تحولات اجتماعی رادیو در ایران، ۶۱–۶۳.</ref> امام‌خمینی با توجه به قرارگرفتن ایران در معرض هجوم رسانه‌های گروهی جهان و «بوق‌های تبلیغاتی جهانخواران»، ایران را فاقد تبلیغات قدرتمند می‌دانست و از دولت می‌خواست تا در رفع این کاستی کوشش کند و با توسعه شبکه‌های رادیویی، در حد توان، صدای ملت مظلوم ایران را به ملت‌های جهان برساند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۴.</ref> ایشان آگاه کردن [[افکار عمومی]] از اخبار دروغ این رسانه‌ها و ارائه پاسخ مناسب به آنها را به‌ویژه از وزارت ارشاد، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی و وزارت امور خارجه می‌خواست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۶۱–۳۶۲ و ۵۰۲.</ref> | |||
اظهار نظر امام‌خمینی دربارهٔ برنامه‌ها و عملکرد رادیو، بیانگر نظارت دقیق یا آگاهی ایشان از برنامه‌های این رسانه بود؛ چنان‌که در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی از بعضی از برنامه‌ها ازجمله موسیقی‌های تند و مبتذل انتقاد می‌کرد و موسیقی‌های حماسی و سرود و مانند آن را می‌پسندید و مایل بود ادبیات و تعبیراتی همچون «انقلاب اسلامی» را که از رادیو شنیده نمی‌شد، بشنود.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، ۱۹۶–۱۹۷.</ref> ایشان همچنین از طرح مشکلات کشور در سخنان مسئولان در رادیو که موجب تضعیف روحیه مردم می‌شد، انتقاد می‌کرد؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۳۷۲.</ref> چنان‌که آگاهی ایشان از اعلام طرح‌های مربوط به اشتغال، مسکن و راهسازی در رادیو<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۲۸.</ref> و رضایت ایشان از طرح مسائل روز در این رسانه،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۷۹.</ref> نشان‌دهنده توجه ایشان به برنامه‌های رادیو بود. ایشان به‌ویژه اخبار عمومی کشور را از طریق رادیو پیگیری می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۳۰۳.</ref> و در دوران [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ تحمیلی]]، مسائل جنگ تحمیلی را از طریق برخی رادیوهای بیگانه نیز پیگیری می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۳۱۵؛ ۱۴/۸۳ و ۱۸/۶۹.</ref> | |||
امام‌خمینی همچنین با تذکر به مسئولان، دربارهٔ پخش نکردن پی‌درپی اخبار، برنامه، تصویر و گفته‌های ایشان در رادیو،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۱۹۹، ۳۴۴–۳۴۷ و ۳۶۱–۳۶۲.</ref> دربارهٔ تغییر هرچند جزئی در سخنان ایشان در رادیو هشدار داده و آن را برخلاف مسیر ملت شمرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۶۰.</ref> به باور ایشان، برنامه‌های رسانه‌هایی چون رادیو باید در طریق اسلام و ملت و نه توطئه‌آمیز باشد که این امر به معنای سانسور نیست، بلکه به معنای آزادی در چارچوب [[حکومت اسلامی|نظام اسلامی]] است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۲۴.</ref> | |||
== پانویس == | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
==منابع== | |||
== منابع == | |||
{{منابع|۲}} | {{منابع|۲}} | ||
*احمدی، رضا، رادیوهای بیگانه و امنیت ملی، مجله حضور، شماره ۲۵، ۱۳۷۷ش. | * احمدی، رضا، رادیوهای بیگانه و امنیت ملی، مجله حضور، شماره ۲۵، ۱۳۷۷ش. | ||
*احمدی، ظهیر، تنوع فرهنگی و نقش رادیو، مجله علوم اجتماعی، شماره ۸، ۱۳۸۷ش. | * احمدی، ظهیر، تنوع فرهنگی و نقش رادیو، مجله علوم اجتماعی، شماره ۸، ۱۳۸۷ش. | ||
*امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | ||
*انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش. | * انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش. | ||
*بهار، مهری، رادیو، دین و زندگی روزمره، تهران، دفتر پژوهش‌های رادیو، چاپ اول، ۱۳۹۰ش. | * بهار، مهری، رادیو، دین و زندگی روزمره، تهران، دفتر پژوهش‌های رادیو، چاپ اول، ۱۳۹۰ش. | ||
*جاویدان، محسن، تاریخ اختراعات، تهران، حاج‌محمدحسن اقبال و شرکاء، ۱۳۴۲ش. | * جاویدان، محسن، تاریخ اختراعات، تهران، حاج‌محمدحسن اقبال و شرکاء، ۱۳۴۲ش. | ||
*جمعی از نویسندگان، دانش اجتماعی، قم، مرکز تحقیقات اسلامی ـ حوزه نمایندگی ولایت فقیه در سپاه ـ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۸ش. | * جمعی از نویسندگان، دانش اجتماعی، قم، مرکز تحقیقات اسلامی ـ حوزه نمایندگی ولایت فقیه در سپاه ـ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۸ش. | ||
*خجسته، حسن، درآمدی بر جامعه‌شناسی رادیو، تهران، اداره کل تحقیق و توسعه صدا، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. | * خجسته، حسن، درآمدی بر جامعه‌شناسی رادیو، تهران، اداره کل تحقیق و توسعه صدا، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. | ||
*دفتر نمایندگی حضرت امام، معراج شهادت، بی‌جا، بی‌تا. | * دفتر نمایندگی حضرت امام، معراج شهادت، بی‌جا، بی‌تا. | ||
*دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۳ش. | * دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۳ش. | ||
*ساری، حسین، تهدید رسانه‌ای (رادیوهای بیگانه فارسی‌زبان)، تهران، دانشگاه دفاع ملی، چاپ اول، ۱۳۸۸ش. | * ساری، حسین، تهدید رسانه‌ای (رادیوهای بیگانه فارسی‌زبان)، تهران، دانشگاه دفاع ملی، چاپ اول، ۱۳۸۸ش. | ||
*سعیدیان، عبدالحسین، دائرةالمعارف اختراعات و اکتشافات، تهران، علم و زندگی، ۱۳۸۰ش. | * سعیدیان، عبدالحسین، دائرةالمعارف اختراعات و اکتشافات، تهران، علم و زندگی، ۱۳۸۰ش. | ||
*شعردوست، علی‌اصغر، رادیو، | * شعردوست، علی‌اصغر، رادیو، تلویزیون، سینما: نقش رادیو در توسعه، مجله رسانه، شماره ۴، ۱۳۶۹ش. | ||
*طباطبایی‌مجد، غلامرضا، دائرةالمعارف مصوّر زرین، تهران، زرین، چاپ سوم، ۱۳۷۶ش. | * طباطبایی‌مجد، غلامرضا، دائرةالمعارف مصوّر زرین، تهران، زرین، چاپ سوم، ۱۳۷۶ش. | ||
*کاوه، گیتی، شصت سال رادیو در ایران، تهران، اداره کل تحقیق و توسعه صدا، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | * کاوه، گیتی، شصت سال رادیو در ایران، تهران، اداره کل تحقیق و توسعه صدا، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | ||
*محبوبی اردکانی، حسین، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۵۴ش. | * محبوبی اردکانی، حسین، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۵۴ش. | ||
*مختاری اصفهانی، رضا، تاریخ تحولات اجتماعی رادیو در ایران، تهران، طرح آینده، چاپ اول، ۱۳۸۸ش. | * مختاری اصفهانی، رضا، تاریخ تحولات اجتماعی رادیو در ایران، تهران، طرح آینده، چاپ اول، ۱۳۸۸ش. | ||
*مصاحب، غلامحسین، دایرةالمعارف فارسی، تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم، ۱۳۸۳ش. | * مصاحب، غلامحسین، دایرةالمعارف فارسی، تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم، ۱۳۸۳ش. | ||
*مصطفوی، زهرا، خاطره، چاپ‌شده در برداشتهایی از سیره امام‌خمینی، تدوین غلامعلی رجایی، تهران، عروج، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. *معاونت خدمات و مدیریت و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور، اسنادی از تاریخچه رادیو در ایران، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. *هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال‌های | * مصطفوی، زهرا، خاطره، چاپ‌شده در برداشتهایی از سیره امام‌خمینی، تدوین غلامعلی رجایی، تهران، عروج، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. *معاونت خدمات و مدیریت و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور، اسنادی از تاریخچه رادیو در ایران، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. *هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، به کوشش عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۳ش. | ||
*هاشمی، محمد، دیدگاه‌های امام‌خمینی | * هاشمی، محمد، دیدگاه‌های امام‌خمینی دربارهٔ برنامه‌های رادیو و تلویزیون، گفتگو، چاپ‌شده در روزنامه کیهان، ۱۶/۳/۱۳۶۹ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[رده:مقاله‌های | == پیوند به بیرون == | ||
* سیده‌معصومه فقیه، [https://books.khomeini.ir/books/10005/519/ رادیو]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۵، ص۵۱۹–۵۲۴. | |||
[[رده:سازمان‌های دولتی]] | |||
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | |||
[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]] | [[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد پنجم دانشنامه امام‌خمینی]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:هنر و رسانه]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ مرداد ۱۴۰۲، ساعت ۰۹:۳۹
رادیو ابزار ارتباط جمعی شنیداری و تأثیرگذار.
رادیو نخستین رسانه جمعی و جزء مهم‌ترین وسایل پخش خبر در جهان است که علاوه بر نقش سرگرمی، ابزاری در شکل‌دهی به افکار عمومی جامعه بوده است.
امام‌خمینی به دلیل فراگیربودن رادیو در تمام نقاط کشور و دسترسی همه اقشار جامعه به آن، معتقد بود رادیو نقش برجسته‌ای در انحراف یا هدایت افراد دارد. ایشان رسالت رادیو را آموزش عمومی، مبارزه با فساد، تبلیغات صحیح و پرهیز از اختلاف و انحراف می‌دانست.
از نظر امام‌خمینی عملکرد رادیو در رژیم پهلوی به‌طور کلی برخلاف مصالح ملت بود. ایشان با پیگیری اخبار رادیوهای بیگانه، از سیاست آنها در ارائه تصویری ساختگی از اسلام و تهمت ارتجاع به آن انتقاد می‌کرد و پس از پیروزی نهضت اسلامی نیز عملکرد این رادیوها را مغرضانه می‌دانست.
امام‌خمینی به دلیل حساسیت بالای رادیو و تلویزیون، مسئول سازمان را مستقیماً نصب می‌کرد و همواره مسائل مربوط به این رسانه را از طریق نمایندگان خود پی می‌گرفت.
مفهوم‌شناسی
رادیو دستگاه گیرنده‌ای است که امواج صوتی را از مرکز یا استودیوی خاص دریافت و سپس پخش می‌کند؛[۱] چنان‌که به ایستگاه فرستنده امواج صوتی و سازمانی که از طریق این ایستگاه به پخش اخبار، موسیقی و برنامه‌های گوناگون می‌پردازد، رادیو گفته می‌شود.[۲] پس از انقلاب اسلامی ایران، نام سازمان رادیو ـ تلویزیون ملی ایران، به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تغییر کرد.[۳]
پیشینه و جایگاه
دانشمند ایتالیایی، گوگلئیلمو مارکنی (Guglielmo Marconi)، پس از کسب اطلاعات مختلف در زمینه برق و حرکت امواج الکتریکی در هوا،[۴] در دسامبر ۱۸۹۴م/ آذر ۱۲۷۳ش توانست با ادغام همه کشفیات و پیشرفت‌های پیشین دانشمندان در این زمینه میان دو نقطه که چهار متر از هم فاصله داشت، ارتباط رادیویی برقرار کند.[۵] وی نخستین آزمایش قاطع خود را در ۱۸۹۵م/ اردیبهشت ۱۲۷۶ش انجام داد و در سال ۱۹۰۱م/ ۱۲۸۰ش توانست میان اروپا و آمریکا ارتباط رادیویی برقرار کند[۶] رادیو با انتقال صداها به وسیله امواج رادیویی، زمینه دستیابی به دانش انتقال تصاویر و اختراع تلویزیون را فراهم ساخت.[۷] (ببینید: تلویزیون)
در ایران نیز نخستین دستگاه فرستنده رادیو، در چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹ به دستور رضاشاه پهلوی آغاز به‌کار کرد که زیر نظر وزارت فرهنگ قرار داشت.[۸] در آغاز مجموع برنامه‌های داخلی و خارجی رادیو، هشت ساعت بود که به‌تدریج در سال‌های بعد افزایش یافت[۹] و تا سال ۱۳۳۷ در بسیاری از شهرستان‌ها، مراکز فرستنده رادیویی تأسیس شد.[۱۰] گسترش شبکه رادیویی کشور از سال ۱۳۴۸ بر عهده وزارت پست و تلگراف و تلفن نهاده شد و در سال ۱۳۵۰ پس از ادغام رادیو و تلویزیون، این مهم در شمار مسئولیت‌های سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران درآمد.[۱۱]
رادیو به عنوان نخستین رسانه جمعی در سالیان گذشته جزو مهم‌ترین وسایل پخش خبر در جهان بوده است؛ افزون بر آن در امر آموزش نیز بسیار اثرگذار بوده و توانسته تأثیر بسیاری بر مخاطبان داشته باشد؛[۱۲] همچنین جنبه تبلیغاتی این رسانه در آماده‌ساختن ذهن و برانگیختن احساسات مردم و تحریک غرور ملی بسیار مهم شمرده می‌شود و در پاسداری از فرهنگ ملی می‌تواند نقش بسزایی ایفا کند.[۱۳] رادیو با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد خود، بر مخاطبان تأثیر فراوانی دارد؛ به گونه‌ای که این دستگاه امروزه به یکی از گسترده‌ترین و متنوع‌ترین رسانه‌های جهان با انواع مخاطبان تبدیل شده است[۱۴] و در رقابت با دیگر وسایل ارتباط‌جمعی با تکیه بر ویژگی‌های خاص خود همچنان شنوندگان خود را دارد.[۱۵]
امام‌خمینی به دلیل فراگیربودن رادیو در تمام نقاط کشور و حتی روستاها و دسترسی همه اقشار جامعه به آن و امکان آموزش افراد به‌ویژه جوانان از این طریق،[۱۶] اهمیت ویژه‌ای برای رادیو قائل بود و از آن به عنوان رسانه‌ای تأثیرگذار یاد می‌کرد که نقش برجسته‌ای در انحراف یا هدایت افراد بر عهده دارد.[۱۷] ایشان با توجه به سرعت انتقال اطلاعات در رادیو، این رسانه را ابزاری باارزش در تبلیغ و ارشاد مردم، در جهت اهداف اسلام و جمهوری اسلامی ایران می‌دانست[۱۸] که در صورت سلامت، می‌تواند خدمات ارزنده‌ای داشته باشد؛[۱۹] چنان‌که در برخی موارد پیش‌آمده، به نیروهای سیاسی داخلی یا خارجی، سفارش می‌کرد تا از طریق رادیو، اعلام موضع کنند.[۲۰]
رسالت رادیو
رسانه‌هایی همچون رادیو علاوه بر نقش سرگرمی، به ابزاری در شکل‌دهی به افکار عمومی تبدیل شده‌اند.[۲۱] استفاده آسان اقشار مختلف جامعه از رادیو و دردسترس‌بودن پخش اخبار و تبلیغ ایدئولوژی حکومت‌ها[۲۲] از عوامل اهمیت این رسانه نزد صاحبان قدرت است. اختصاص هزینه‌های کلان بعضی از دولت‌های بزرگ به رادیوها برای پخش برنامه‌های برون‌مرزی، شاهدی بر این مدعاست[۲۳] رادیو از نظر امام‌خمینی، راهی مناسب برای ارتباط دولت و مردم بود؛ از این‌رو ایشان با توصیه به مسئولان کشور برای اطلاع‌رسانی کامل دربارهٔ خدمات انجام‌گرفته در جمهوری اسلامی و مقایسه آن با دوران طاغوت، دریافت نظرات و اشکالات مردم از نقائص کار مسئولان و رابطه دوجانبه مسئولان و مردم را موجب حمایت و همراهی بیشتر مردم می‌دانست.[۲۴] ایشان به رسالت آموزشی، تربیتی، خبری و تبلیغاتی رادیو نگاه ویژه‌ای داشت و همواره تصریح می‌کرد با رادیو و مظاهر تمدن مخالف نیست، بلکه مخالفتش با مظاهر استعمار، فساد و عقب‌ماندگی جوامع است.[۲۵] برخی از مهم‌ترین مسائل مربوط به رادیو از نظر امام‌خمینی، عبارت بود از:
- تأکید بر تحول محتوایی و نقش تربیتی: امام‌خمینی یکی از رسالت‌های مهم رادیو را آموزش عمومی[۲۶] و نقش تربیتی آن برای تمامی اقشار جامعه به‌ویژه جوانان[۲۷] می‌دانست که به مثابه یک دانشگاه عمومی در تمام سطح کشور گسترده شده است.[۲۸] ایشان با توجه به نقش تربیتی رادیو پس از انقلاب، تحول آن را به دستگاه سازنده اسلامی خواستار بود[۲۹] و مسئولان رادیو را به استقلال فکری، نفی غرب‌زدگی، نهراسیدن از برچسب کهنه‌پرستی و انتقاد دیگران سفارش می‌کرد.[۳۰]
- مبارزه با فساد: امام‌خمینی در روزهای آغازین پیروزی انقلاب اسلامی بر اصلاح رادیو و اسلامی‌کردن محتوای برنامه‌های آن و مبارزه با فساد و فحشا در این رسانه تأکید می‌کرد[۳۱] و پاکسازی تدریجی و محتاطانه این رسانه از عوامل باقی‌مانده از دوره پهلوی و کسانی که خلاف مسیر اسلام طی می‌کنند را خواستار بود.[۳۲] ایشان با اشاره به آثار مخرب موسیقی‌های نامناسب، مسئولان رادیو را به حذف این قبیل موسیقی‌ها و حتی حذف کلی آن و پرهیز از هزل و در مقابل، جدی‌بودن مسائل حتی در مسائل تفریحی توصیه می‌کرد[۳۳] و در ادامه نیز بر لزوم پرهیز از پخش غنا و موسیقی حرام که گاه در صدا و سیما وجود داشت، تأکید کرد و خواهان آن شد در مواردی که امکان تفکیک مصادیق حرام از اصل برنامه نیست، خود برنامه کنار گذاشته شود.[۳۴] ایشان همچنین به کسانی که در این رسانه برخلاف مسیر ملت حرکت می‌کنند، هشدار می‌داد که در صورت ادامه، با مخالفت ملت روبه‌رو می‌شوند و مخاطبان خود را از دست خواهند داد.[۳۵]
- رسالت تبلیغی: امام‌خمینی نقش رادیو را در تبلیغات صحیح[۳۶] و نیز رساندن پیام اسلام و انقلاب اسلامی ایران به جهان[۳۷] بسیار مهم می‌شمرد و صدور پیام اسلام در رسانه‌هایی چون رادیو را راهگشا می‌دانست؛ به گونه‌ای که تأثیرش از هزاران توپ و تانک نظامی بیشتر است[۳۸] لزوم توجه به تبلیغ و معرفی درست اسلام، موجب شد ایشان در سال‌های پیش از نهضت اسلامی نیز با پیشنهاد تولید برنامه‌ای رادیویی برای تبلیغ اسلام، بهره‌گیری از نظرات علمای اسلام دراین‌باره را توصیه کند[۳۹] پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ایشان با تأکید بر افزایش تبلیغات و پوشش رادیو در سراسر جهان،[۴۰] پیشنهاد می‌کرد برنامه‌های مربوط به مناطق مختلف کشور به زبان محلی همان منطقه پخش شود.[۴۱] این توصیه موجب شد مسئولان رادیو در تولید برنامه‌هایی به زبان محلی و ایجاد شبکه‌های استانی در سراسر کشور اقدام کنند.[۴۲] امام‌خمینی همچنین به برنامه‌سازان و تهیه‌کنندگان رادیو توصیه می‌کرد اهداف و آرمان‌های انقلاب را به‌درستی بشناسند[۴۳] تا بتوانند در برنامه‌های خارج از کشور اسلام را به‌درستی معرفی کنند.[۴۴]
- اطلاع‌رسانی و پرهیز از اختلاف و انحراف: امام‌خمینی ضمن اشاره به نقش مثبت رادیو در اطلاع‌رسانی امور جامعه[۴۵] و نیز با توجه به گستردگی پوشش رادیو حتی در خارج از کشور، خاطرنشان می‌کرد وجود مسائل خلاف مسیر اسلام و ملت در رادیو[۴۶] و انعکاس اختلاف میان مسئولان کشور در این رسانه[۴۷] به‌سرعت انتشار می‌یابد و حیثیت اسلام و جمهوری اسلامی ایران را به خطر خواهد انداخت؛[۴۸] بنابراین مسئولان این رسانه را از بی‌مبالاتی در بیان مسائل برحذر می‌داشت[۴۹] و بر لزوم کنترل برنامه‌ها به دست افراد آگاه و آشنا به مسائل سیاسی ـ اجتماعی و اوضاع کشور تأکید می‌کرد تا مبادا مطلب یا مصاحبه‌ای در آن پخش شود که تأثیر منفی بر اوضاع جامعه بر جای بگذارد.[۵۰] ایشان با توصیه به مفیدبودن تولید برنامه‌ها و طرح مشکلات جامعه در رادیو، از پخش برنامه‌های انحرافی انتقاد می‌کرد[۵۱] و معتقد بود رادیو باید به‌خوبی نقش ارشادی و دشمن‌شناسی خود را ایفا و در عین حال، آرامش جامعه را نیز حفظ کند؛[۵۲] افزون بر این، گاه از کم‌توجهی رادیو به تلاش‌ها و خدمات انجام‌گرفته به دست مردم و مسئولان انتقاد می‌کرد.[۵۳]
رادیو در رژیم پهلوی
رسانه‌ها ازجمله رادیو، در رژیم پهلوی بیشتر دارای محتوای غربی بودند و کمتر به برنامه‌های مذهبی می‌پرداختند.[۵۴] امام‌خمینی رادیو را در زمان پهلوی از مصادیق تبدیل مظاهر تمدن به مفاسد در ایران ارزیابی و در این امر پیوسته از نقش برجسته استعمار یاد می‌کرد[۵۵] ایشان همواره از رادیو به دلیل ترویج فساد و فحشا،[۵۶] طرح مباحث مغایر با مصالح جامعه،[۵۷] تبلیغات با هدف فساد جوانان و سلب استقلال فکری آنان[۵۸] و برنامه‌ریزی برای خارج‌کردن آنان از صحنه دفاع از کشور در برابر خیانت‌ها و تجاوزات بیگانگان[۵۹] انتقاد می‌کرد.
از نظر امام‌خمینی، رادیو در دوران پهلوی، در خدمت رژیم، بیگانگان و سرمایه‌داران بود[۶۰] و به ابزاری برای ستایش از اقدامات و اصلاحات دروغین محمدرضا پهلوی ا[۶۱] ستایش وی[۶۲] و نیز فریب مردم[۶۳] تبدیل شده بود. ایشان باور داشت برنامه‌های رادیو پیش از پیروزی انقلاب، نه تنها نقش تعلیم و تربیتی نداشت،[۶۴] بلکه مرکزی برای نشر فحشا بود[۶۵] و زیر فشار رژیم و به نفع رژیم اسرائیل کار می‌کرد.[۶۶] از نگاه ایشان برنامه‌هایی نظیر پخش اذان و مناجات در ماه مبارک رمضان از رادیو نیز با وجود پخش برنامه‌های ضد مذهبی در زمان‌های دیگر سال، ریاکارانه بود و مردم باید در برابر این فریب‌ها، هوشیار باشند.[۶۷]
امام‌خمینی عملکرد این رسانه را در رژیم پهلوی به‌طور کلی برخلاف مصالح ملت می‌شمرد[۶۸] و با اشاره به برنامه‌های رادیویی که برای تخریب چهره ایشان[۶۹] و روحانیت[۷۰] پخش می‌شد، از سکوت رادیو در برابر جنایات محمدرضا پهلوی[۷۱] و منعکس‌نشدن تمام حقایق کشور، ازجمله مبارزات مردم در آن،[۷۲] انتقاد کرد. ایشان همچنین در دوران نهضت اسلامی، برنامه‌های رادیو را دیکته‌شده از سوی سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) می‌دانست و با اشاره به نبود آزادی و وجود خفقان و سانسور در این رسانه،[۷۳] تأکید کرد با وجود اعلام شعار آزادی و فضای باز سیاسی، رادیو و مطبوعات قادر به انتقاد از عامل اصلی جنایات یعنی پهلوی نیستند و تنها پس از آزادی واقعی است که معلوم می‌شود بر ایران چه گذشته است و مسئول حقیقی مصیبت‌ها چه کسی است.[۷۴] ایشان همچنین با حساسیت، برنامه‌هایی چون اخبار مربوط به تظاهرات‌های مردمی،[۷۵] اعتصاب‌ها[۷۶] جنایات محمدرضا پهلوی[۷۷] و اخبار مربوط به فلسطین[۷۸] را از برخی رادیوها پی می‌گرفت.
رادیوهای بیگانه
رادیوهای برون‌مرزی (بیگانه) ذیل رسانه‌های بین‌المللی همچون خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و مجلات بین‌المللی قرار می‌گیرند و اصولاً توجیه‌کننده مواضع و تأمین‌کننده منافع کشورهای مستقر در آن‌اند.[۷۹]
امام‌خمینی پیش از انقلاب اسلامی و پس از آن، با دقت در عملکرد و رویه این رادیوها، مخاطبان این رسانه‌ها را به هوشیاری در برابر سیاست‌های آنان فرامی‌خواند؛ برای نمونه ایشان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، از سیاست این رادیوها در معرفی اسلام و تهمت کهنه‌پرستی و ارتجاع به اسلام[۸۰] و نیز ارائه تصویری ساختگی از اسلام[۸۱] انتقاد می‌کرد و معتقد بود این رسانه‌ها با حمایت از رژیم پهلوی، از انتشار همه ابعاد جنایات رژیم جلوگیری می‌کنند و مانع رسیدن صدای ملت به دنیا هستند.[۸۲] ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز عملکرد رادیوهای بیگانه علیه ایران را مغرضانه می‌دانست و به عنوان شاهدی بر این مدعا، به جنجال و هیاهوی این رادیوها در خصوص اتفاقات روز کشور[۸۳] و تبلیغات منفی آنان در قضیه انتخابات و ادعای «تغییر نظام در پی تغییر افراد» اشاره می‌کرد[۸۴] و معتقد بود این نوع برخوردها در روند حرکت نظام بی‌اثر است.[۸۵]
امام‌خمینی در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران هم با اشاره به تبلیغات رادیوهای بیگانه مبنی بر بی‌نظمی و آشفتگی در ایران و به دنبال آن اغوای صدام حسین برای حمله به کشور،[۸۶] از سکوت این رسانه‌ها در برابر پیشروی‌ها و پیروزی‌های ایران در جنگ، انتشار اخبار دروغ و معرفی عراق به عنوان پیروز میدان، انتقاد می‌کرد.[۸۷] ایشان همچنین این رسانه‌ها را به سبب بدنام جلوه‌دادن جمهوری اسلامی و مردم ایران با وجود اطلاع‌شان از ظلم و تجاوز آشکار رژیم عراق به ملت ایران،[۸۸] تحریک کشورهای منطقه علیه ایران[۸۹] و استناد این رادیوها در انتشار اخبار جنگ به گفته‌های مخالفان و معارضان و دشمنان ایران، دارای سوء نیت نسبت به اسلام و انقلاب اسلامی می‌دانست و بر هوشیاری ملت و بهانه ندادن به دست آنان تأکید کرد.[۹۰]
از نظر امام‌خمینی، هدف از تلاش رادیوهای بیگانه در متزلزل و بی‌ثبات جلوه‌دادن نظام اسلامی به واسطه ترورها[۹۱] و متهم کردن ایران به تروریسم به وسیله ابزارهای تبلیغاتی،[۹۲] از میان‌بردن اتحاد مردم ایران بود؛[۹۳] چنان‌که یکی از دروغ‌های بزرگ این رادیوها که رادیوی برخی کشورهای اسلامی را هم شامل می‌شد، اتهام رابطه دوستی ایران با اسرائیل بود.[۹۴] ایشان سوء استفاده رادیوهای بیگانه و تحریف اخبار و وقایع داخل ایران[۹۵] و انتشار مطالبی که فاسدبودن آنها واضح است[۹۶] و نیز توهین و تحقیر ملت ایران[۹۷] و مخالفت دایمی آنها را بعید ندانست و دشمنی این رادیوها را نشانه درستی راه و موجب عزم و آمادگی مردم ارزیابی می‌کرد.[۹۸] با این حال، امام‌خمینی برای دفاع از حقوق ملت اخبار برخی از رادیوهای بیگانه را گوش می‌داد و نقد و بررسی می‌کرد[۹۹] و رادیوی کوچک خود را همه جا با خود به همراه داشت[۱۰۰]
رادیو در جمهوری اسلامی ایران
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رادیو یکی از مهم‌ترین رسانه‌هایی بود که نقش ویژه‌ای در جهت‌دهی به افکار عمومی ایفا می‌کرد[۱۰۱] از نخستین مکان‌هایی که در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ به تسخیر انقلابیان درآمد، ساختمان رادیو بود[۱۰۲] و نخستین پیام انقلاب با صدای فضل‌الله محلاتی پخش شد.[۱۰۳] اکبر هاشمی رفسنجانی و مرتضی مطهری به نمایندگی از امام‌خمینی برای بررسی اوضاع به رادیو رفتند و نخستین سخنران پس از انقلاب در رادیو، هاشمی رفسنجانی بود.[۱۰۴] (ببینید: فضل‌الله محلاتی)
امام‌خمینی به علت حساسیت بالای رادیو و تلویزیون[۱۰۵] مسئول این سازمان را مستقیماً نصب می‌کرد و توجه ویژه‌ای به آن داشت؛[۱۰۶] ایشان همواره نمایندگانی در رادیو داشت که در مسائل مربوط به این رسانه، به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، نظرات امام‌خمینی را ابلاغ می‌کردند و در صورت مواجه شدن با موارد خلاف، ضمن رساندن پیام ایشان، به موارد رسیدگی می‌کردند[۱۰۷] ایشان به هدف تنظیم بهتر برنامه‌های رادیو و تلویزیون، در حکمی سیدمحمد موسوی خوئینی را برای همکاری با صادق قطب‌زاده (نخستین رئیس صدا و سیما) معرفی کرد[۱۰۸] و برای اصلاح برنامه‌ها و نظارت بیشتر بر عملکرد رادیو و تلویزیون، دستور تشکیل شورای پنج‌نفره به نام شورای سیاست‌گذاری را صادر کرد.[۱۰۹] (ببینید: سیدمحمد موسوی خوئینی و صادق قطب‌زاده)
امام‌خمینی گاه دربارهٔ اسلامی، مفید و جذاب‌بودن برنامه‌های رادیو، به‌طور مستقیم به رئیس سازمان صدا و سیما توصیه‌هایی می‌کرد و نیز اگر در ساعت‌های مختلف شبانه‌روز، برنامه نامناسبی از رادیو پخش می‌شد، در فاصله زمانی بسیار کوتاه، به رئیس سازمان صدا و سیما یا دیگر مسئولان تذکر می‌داد.[۱۱۰] تأکید بر لزوم کنارگذاشتن افرادی که در دوران پهلوی در خدمت طاغوت و در رادیو بودند و پس از انقلاب تظاهر به دیانت و اسلام می‌کردند،[۱۱۱] اصلاح تدریجی رادیو و پاکسازی آن از نیروهایی که در جهت خلاف اسلام حرکت می‌کنند، نیز از توصیه‌های مهم امام‌خمینی به مسئولان رادیو بود.[۱۱۲] (ببینید: تلویزیون)
رادیوی جمهوری اسلامی ایران، در زمان جنگ تحمیلی، وظیفه تقویت نیروهای رزمنده، گسترش روحیه همبستگی و پشتیبانی از نیروها را بر عهده داشت.[۱۱۳] امام‌خمینی با توجه به قرارگرفتن ایران در معرض هجوم رسانه‌های گروهی جهان و «بوق‌های تبلیغاتی جهانخواران»، ایران را فاقد تبلیغات قدرتمند می‌دانست و از دولت می‌خواست تا در رفع این کاستی کوشش کند و با توسعه شبکه‌های رادیویی، در حد توان، صدای ملت مظلوم ایران را به ملت‌های جهان برساند.[۱۱۴] ایشان آگاه کردن افکار عمومی از اخبار دروغ این رسانه‌ها و ارائه پاسخ مناسب به آنها را به‌ویژه از وزارت ارشاد، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی و وزارت امور خارجه می‌خواست.[۱۱۵]
اظهار نظر امام‌خمینی دربارهٔ برنامه‌ها و عملکرد رادیو، بیانگر نظارت دقیق یا آگاهی ایشان از برنامه‌های این رسانه بود؛ چنان‌که در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی از بعضی از برنامه‌ها ازجمله موسیقی‌های تند و مبتذل انتقاد می‌کرد و موسیقی‌های حماسی و سرود و مانند آن را می‌پسندید و مایل بود ادبیات و تعبیراتی همچون «انقلاب اسلامی» را که از رادیو شنیده نمی‌شد، بشنود.[۱۱۶] ایشان همچنین از طرح مشکلات کشور در سخنان مسئولان در رادیو که موجب تضعیف روحیه مردم می‌شد، انتقاد می‌کرد؛[۱۱۷] چنان‌که آگاهی ایشان از اعلام طرح‌های مربوط به اشتغال، مسکن و راهسازی در رادیو[۱۱۸] و رضایت ایشان از طرح مسائل روز در این رسانه،[۱۱۹] نشان‌دهنده توجه ایشان به برنامه‌های رادیو بود. ایشان به‌ویژه اخبار عمومی کشور را از طریق رادیو پیگیری می‌کرد[۱۲۰] و در دوران جنگ تحمیلی، مسائل جنگ تحمیلی را از طریق برخی رادیوهای بیگانه نیز پیگیری می‌کرد.[۱۲۱]
امام‌خمینی همچنین با تذکر به مسئولان، دربارهٔ پخش نکردن پی‌درپی اخبار، برنامه، تصویر و گفته‌های ایشان در رادیو،[۱۲۲] دربارهٔ تغییر هرچند جزئی در سخنان ایشان در رادیو هشدار داده و آن را برخلاف مسیر ملت شمرده است.[۱۲۳] به باور ایشان، برنامه‌های رسانه‌هایی چون رادیو باید در طریق اسلام و ملت و نه توطئه‌آمیز باشد که این امر به معنای سانسور نیست، بلکه به معنای آزادی در چارچوب نظام اسلامی است.[۱۲۴]
پانویس
- ↑ دهخدا، فرهنگ‌لغت دهخدا، ۷/۱۰۲۸۹.
- ↑ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۴/۳۵۳۷.
- ↑ کاوه، شصت سال رادیو در ایران، ۴۳.
- ↑ مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۱۰۵۱؛ طباطبایی‌مجد، دائرةالمعارف مصوّر زرین، ۱/۲۹۶.
- ↑ جاویدان، تاریخ اختراعات، ۲۶۰.
- ↑ مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۱/۱۰۵۱–۱۰۵۲.
- ↑ سعیدیان، دائرةالمعارف اختراعات و اکتشافات، ۴۰۹.
- ↑ دهخدا، فرهنگ‌لغت دهخدا، ۷/۱۰۲۹۰.
- ↑ محبوبی، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ۳/۷۷.
- ↑ محبوبی، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ۳/۸۰.
- ↑ بهار، رادیو، دین و زندگی روزمره، ۱۵.
- ↑ محبوبی، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ۳/۸۷.
- ↑ محبوبی، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ۳/۸۸.
- ↑ بهار، رادیو، دین و زندگی روزمره، ۸.
- ↑ شعردوست، رادیو، تلویزیون، سینما: نقش رادیو در توسعه، ۷۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۰۶؛ ۱۲/۴۸۳ و ۱۹/۳۹۸.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۴ و ۱۸/۳۶۲، ۴۷۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۸۹؛ ۱۵/۵۰۷–۵۰۸ و ۱۸/۳۶۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۸۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۱۲۲ و ۱۴/۴۶۱–۴۶۳؛ ادامه مقاله.
- ↑ جمعی از نویسندگان، دانش اجتماعی، ۱/۹۹.
- ↑ جمعی از نویسندگان، دانش اجتماعی، ۱/۷۷.
- ↑ احمدی، رضا، رادیوهای بیگانه و امنیت ملی، ۱۰۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۹۳–۴۹۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۹۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۴۵؛ ۹/۱۳۷ و ۱۲/۴۸۳.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۴؛ ۱۲/۳۲۶ و ۱۳/۱۵۸.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۹۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۴–۱۵۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۷۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۴ و ۱۲/۴۸۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۷، ۲۰۵ و ۴۵۴–۴۵۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۲۹۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۳۲۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۹۹، ۴۷۶ و ۹/ ۱۵۴، ۱۵۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۶۳
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۶۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۳۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۸۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۹۸.
- ↑ احمدی، ظهیر، تنوع فرهنگی و نقش رادیو، ۱۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۵۳۸.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۹۰–۲۹۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۲–۲۱۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۲۵۴ و ۱۹/۱۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۲–۲۱۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۹۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۴۸۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۶۰.
- ↑ معاونت خدمات و مدیریت و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور، اسنادی از تاریخچه رادیو در ایران، ۱۰ و ۱۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۵ و ۶/۱۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۱۳؛ ۶/۳۴۵ و ۹/۱۳۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۰۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۶–۲۰۱ و ۱۲/۳۲۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۴۹۵
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۱ و ۱۶/۱۷۷.
- ↑ مام خمینی، صحیفه، ۲/۱۲۳ و ۴۱۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۵؛ ۵/۱۳ و ۶/۴۶، ۴۹۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۴۹۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۳۸.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۱۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۰۳.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۸۵ و ۱۶/۱۷۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۹۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۵۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۶۸؛ ۵/۱۷ و ۹/۸۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۶۷–۲۶۸.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۱۶۱ و ۱۶۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۵۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۳۳۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۳۷–۲۳۸.
- ↑ ساری، تهدید رسانه‌ای (رادیوهای بیگانه فارسی‌زبان)، ۷۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۳۸۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۴۸۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۵۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۳۳۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۳۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۳۲۶ و ۱۲/۷۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۰۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۲۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۱۰۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۹۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۷۸–۴۷۹ و ۱۷/۳۱۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۱۸۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۰۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱۳.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۷، ۹۱ و ۱۰۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۴۰۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۰۹و ۱۷/۳۸۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۶۸–۴۶۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۶۳–۳۶۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۲۶، ۵۰۲ و ۵۰۸؛ مصطفوی، خاطره، چاپ‌شده در برداشتهایی از سیره امام‌خمینی، ۴/۲۸۰.
- ↑ مصطفوی، خاطره، چاپ‌شده در برداشتهایی از سیره امام‌خمینی، ۴/۲۸۰.
- ↑ خجسته، درآمدی بر جامعه‌شناسی رادیو، ۱۶.
- ↑ هاشمی، دیدگاه‌های امام‌خمینی دربارهٔ برنامه‌های رادیو و تلویزیون، ۱۹۶.
- ↑ دفتر نمایندگی حضرت امام، معراج شهادت، ۸۱.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، ۱۹۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۰۳ و ۱۸/۳۶۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۷ و ۱۷/۵۰۵.
- ↑ هاشمی، دیدگاه‌های امام‌خمینی دربارهٔ برنامه‌های رادیو و تلویزیون، ۱۳ و ۴۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۵۹–۱۶۰.
- ↑ هاشمی، دیدگاه‌های امام‌خمینی دربارهٔ برنامه‌های رادیو و تلویزیون، ۱۳.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۹۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۴، ۲۱۵ و ۱۲/۴۸۴.
- ↑ مختاری، تاریخ تحولات اجتماعی رادیو در ایران، ۶۱–۶۳.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۶۱–۳۶۲ و ۵۰۲.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، ۱۹۶–۱۹۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۳۷۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۲۸.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۷۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۳۰۳.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۳۱۵؛ ۱۴/۸۳ و ۱۸/۶۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۱۹۹، ۳۴۴–۳۴۷ و ۳۶۱–۳۶۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۶۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۲۴.
منابع
- احمدی، رضا، رادیوهای بیگانه و امنیت ملی، مجله حضور، شماره ۲۵، ۱۳۷۷ش.
- احمدی، ظهیر، تنوع فرهنگی و نقش رادیو، مجله علوم اجتماعی، شماره ۸، ۱۳۸۷ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش.
- بهار، مهری، رادیو، دین و زندگی روزمره، تهران، دفتر پژوهش‌های رادیو، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.
- جاویدان، محسن، تاریخ اختراعات، تهران، حاج‌محمدحسن اقبال و شرکاء، ۱۳۴۲ش.
- جمعی از نویسندگان، دانش اجتماعی، قم، مرکز تحقیقات اسلامی ـ حوزه نمایندگی ولایت فقیه در سپاه ـ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- خجسته، حسن، درآمدی بر جامعه‌شناسی رادیو، تهران، اداره کل تحقیق و توسعه صدا، چاپ اول، ۱۳۸۱ش.
- دفتر نمایندگی حضرت امام، معراج شهادت، بی‌جا، بی‌تا.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
- ساری، حسین، تهدید رسانه‌ای (رادیوهای بیگانه فارسی‌زبان)، تهران، دانشگاه دفاع ملی، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
- سعیدیان، عبدالحسین، دائرةالمعارف اختراعات و اکتشافات، تهران، علم و زندگی، ۱۳۸۰ش.
- شعردوست، علی‌اصغر، رادیو، تلویزیون، سینما: نقش رادیو در توسعه، مجله رسانه، شماره ۴، ۱۳۶۹ش.
- طباطبایی‌مجد، غلامرضا، دائرةالمعارف مصوّر زرین، تهران، زرین، چاپ سوم، ۱۳۷۶ش.
- کاوه، گیتی، شصت سال رادیو در ایران، تهران، اداره کل تحقیق و توسعه صدا، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- محبوبی اردکانی، حسین، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۵۴ش.
- مختاری اصفهانی، رضا، تاریخ تحولات اجتماعی رادیو در ایران، تهران، طرح آینده، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
- مصاحب، غلامحسین، دایرةالمعارف فارسی، تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم، ۱۳۸۳ش.
- مصطفوی، زهرا، خاطره، چاپ‌شده در برداشتهایی از سیره امام‌خمینی، تدوین غلامعلی رجایی، تهران، عروج، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. *معاونت خدمات و مدیریت و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور، اسنادی از تاریخچه رادیو در ایران، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. *هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، به کوشش عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
- هاشمی، محمد، دیدگاه‌های امام‌خمینی دربارهٔ برنامه‌های رادیو و تلویزیون، گفتگو، چاپ‌شده در روزنامه کیهان، ۱۶/۳/۱۳۶۹ش.
پیوند به بیرون
- سیده‌معصومه فقیه، رادیو، دانشنامه امام‌خمینی، ج۵، ص۵۱۹–۵۲۴.