شورای عالی انقلاب فرهنگی: تفاوت میان نسخه‌ها

== زمینه‌ها و عوامل تاریخی ==

از دهه بیستم، انجمن اسلامی دانشجویان دانشکده پزشکی به منظور مقابله با فشار تبلیغاتی ضد دینی توده‌ای‌ها و [[بهائیان]]،<ref>یزدی، جنبش دانشجویی در دو دهه، ۲۵.</ref> تشکیل شد و به‌تدریج گسترش یافت.<ref>حاضری، تأملی در علل و پیامدهای انقلاب فرهنگی، ۷۶.</ref> ارتباط [[انجمن‌های اسلامی]] در سال‌های دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ با اندیشه‌های امام‌خمینی بیشتر شد.<ref>کریمیان، جنبش دانشجوئی در ایران، ۳۰۴ و ۳۱۵.</ref> امام‌خمینی بر آن بود که در سایه آموزش و تربیت انسانی و اسلامی، [[استقلال]] و [[آزادی]] کشور بیمه خواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۸۷.</ref> ایشان در آغاز انقلاب در ۳۰/۱۱/۱۳۵۷ به‌مناسبت بازگشایی مدارس، [[پیروزی]] را در گرو [[علم]] و [[تقوا]] و شعور انقلابی و اتحاد بدون گرایش به چپ و راست شمرد و سفارش کرد درس‌های مدارس و دانشگاه‌ها از مطالبی که به سود [[استعمار]] و [[استبداد]] است، تصفیه شود و درس‌های اسلامی و انقلابی که به بیداری و استقلال و آزادی جوانان کمک می‌کند، جایگزین آن گردد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۹۳–۱۹۴.</ref>

== ضرورت انقلاب فرهنگی ==

[[امام‌خمینی]] با توجه به نقش دانشگاه در اداره کشور،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۴۲۶.</ref> ضرورت تحول علمی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۴.</ref> فرهنگی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۸۵.</ref> همبستگی [[حوزه]] و [[دانشگاه]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۵۸.</ref> و ضرورت تربیت نسلی از دانشجویان دلسوز و متعهد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۲۴۵.</ref> و آرامش در مراکز آموزشی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۲۹۲.</ref> بر این باور بود که باید تحول فرهنگی را از دانشگاه‌ها آغاز کرد. شرایط حاکم بر دانشگاه‌ها<ref>رضوی، هاشمی و انقلاب، ۳۴۴–۳۴۹؛ بازرگان، انقلاب ایران در دو حرکت، ۱۰۵–۱۰۶؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۳۰/۱/۱۳۵۹، ۶.</ref> و اختلال گروه‌های سیاسی در روند تحصیل و تدریس به این تحول شتاب داد.<ref>فارسی، فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ۵۰۰.</ref> امام‌خمینی که در ۱۲ فروردین سال ۱۳۵۸ بر ضرورت تحول در دانشگاه‌ها تأکید ورزیده بود،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۴۶۰.</ref> در ادامه نیز دانشجویان را تشویق کرد با مدارا و برهان، خیانت‌های گروه‌های معاند را آشکار سازند و دست استادان وابسته به [[آمریکا]] و [[شوروی]] را که تفکرات الحادی به دانشجویان تزریق می‌کنند، از مراکز آموزشی کوتاه کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۳۸–۱۳۹.</ref> ایشان همچنین پیشنهاد کرد برای آگاهی بیشتر دانشجویان به تعالیم دینی و پاسخ به منحرفان و کمونیست‌ها، از افراد آگاه و گوینده به‌ویژه [[سیدعلی خامنه‌ای]] استفاده کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۳۸–۱۳۹.</ref> پس از [[پیام‌های امام‌خمینی|پیام امام‌خمینی]]، خامنه‌ای هفته‌ای یک روز در مسجد دانشگاه تهران پس از اقامه [[نماز جماعت]] برای دانشجویان سخنرانی می‌کرد و به پرسش‌های آنان پاسخ می‌داد.<ref>خامنه‌ای، حدیث ولایت، ۱۳۷۷، ۴۹.</ref>

== شکل‌گیری ستاد انقلاب فرهنگی ==

[[امام‌خمینی]] پس از تعطیلی دانشگاه‌ها در ۲۳ خرداد ۱۳۵۹، برای سامان‌دادن به حرکت انقلابی دانشجویان، ضرورت انقلاب فرهنگی را امری اسلامی و ملی شمرد و دربارهٔ نگرانی دانشجویان مردم و دانشجویان متعهد از فعالیت اخلالگران سخن گفت و تأخیر در سامان‌دادن به دانشگاها را فاجعه خواند و دستور داد برای سامان‌دادن به دانشگاه‌ها ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل دهند. در این فرمان، [[محمدجواد باهنر]]، [[مهدی ربانی املشی]]، [[حسن حبیبی]]، [[عبدالکریم سروش]]، [[شمس آل‌احمد]]، [[جلال‌الدین فارسی]] و [[علی شریعتمداری]] مأمور شدند با تشکیل ستاد و دعوت از صاحب‌نظران، استادان و دانشجویان مسلمان و متعهد، به امور دانشگاه‌ها سامان دهند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۴۳۱–۴۳۲.</ref> تعیین خط مشی فرهنگی آینده دانشگاه‌ها با تکیه بر مبانی فرهنگ اسلامی، انتخاب و آماده‌سازی استادان شایسته و رسیدگی به انقلاب آموزشی در دیگر مراکز آموزشی، ازجمله دبیرستان‌ها بر عهده این ستاد قرار گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۴۳۱–۴۳۲.</ref> عبدالکریم سروش نیز به عنوان سخنگوی ستاد انتخاب شد.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۸/۳/۱۳۵۹، ۱۰.</ref> امام‌خمینی در ۱۶ تیر ۱۳۵۹ در جمع اعضای ستاد بر ضرورت سالم‌سازی دانشگاه‌ها و تحقیق دربارهٔ سابقه معلمان و استادان سخن گفت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲.</ref> و در ۲۹ اسفند ۱۳۵۹ به مناسبت سال نو، مردم و مسئولان را به الفت، [[وحدت]] و همدلی توصیه کرد و از ستاد انقلاب فرهنگی خواست با کوشش و افزایش گروه‌های متعهد و متخصص کار را به نتیجه رسانند و همه توان خود را برای بازشدن دانشگاه‌ها به کار گیرند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۲۱۹.</ref>

== جهاد دانشگاهی ==

[[جهاد دانشگاهی]] از زیرمجموعه‌های [[ستاد انقلاب فرهنگی]] بود که با عضویت دو نفر دانشجو به [[گزینش]] جهاد دانشگاهی در ستاد انقلاب فرهنگی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۸۳.</ref> نقش مستقیمی بر عهده داشت. در سال ۱۳۶۳ جهاد دانشگاهی به «ستاد اجرایی انقلاب فرهنگی» تغییر نام داد؛ ولی پس از جداشدن وزارت فرهنگ و آموزش عالی از دانشگاه در سال ۱۳۶۴ دوباره جهاد دانشگاهی خوانده شد و در ۲۲/۸/۱۳۶۹ به عنوان واسطه دانشگاه و بخش صنعتی و خدماتی کشور معرفی شد و بیرون از دانشگاه به فعالیت‌های خود ادامه داد.<ref>مروار، جهاد دانشگاهی، ۴۷؛ صفرنژاد، تاریخ گذشته و امروز، ۱.</ref>

== پیوند به بیرون ==

[[رده:مقاله‌های تأییدشده]]

[[رده:مقاله‌های جلد ششم دانشنامه امام‌خمینی]]

[[رده:مقاله‌های دارای تصویر]]

[[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]]