سیدجمال‌الدین دین‌پرور
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| زادروز | ۱۳۱۷ش |
| شهر تولد | تهران |
| کشور تولد | ایران |
| خویشاوند سرشناس | سیدمهدی دین‌پرور (پدر) |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| پیشه | روحانی |
| اطلاعات سیاسی | |
| پست‌ها | ریاست بنیاد نهج‌البلاغه |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| اساتید | امام‌خمینی • سیدحسین طباطبایی بروجردی • علی‌اکبر مشکینی • شیخ عباس تهرانی |
سیدجمال‌الدین دین‌پرور، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
زندگینامه
سیدحسین معروف به سیدجمال‌الدین دین‌پرور در سال ۱۳۱۷ ش در تهران و در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد [۱]. پدرش سیدمهدی دین‌پرور از عالمان شمیران بود و جد او سیدجعفر دین‌پرور دربندی نیز از روحانیان برجسته تهران بود که پس از سال‌ها تحصیل در عراق، در جریان انقلاب عراق به کشور بازگشته و در دربند به ارشاد مردم مشغول بود. جد اعلای او هم از عالمان نامور دربند محسوب می‌شد [۲]. مادر سیدجمال‌الدین دین‌پرور دانش‌آموخته دارالمعلمات (اولین مرکز تربیت بانوان) بود که پس از تکمیل تحصیلات، به‌عنوان معلم به تدریس در مدارس تهران می‌پرداخت و سپس مدیریت یکی از مدارس تهران را بر عهده گرفت و جد مادری سیدجمال‌الدین هم شیخ محمدرضا توفیق یزدانی از روحانیان برجسته تهران بود.
تحصیلات
سیدجمال‌الدین دین‌پرور خواندن و نوشتن، زبان عربی و زبان فرانسه را در خانه نزد مادرش آموخت. آنگاه وارد دبستان محمدی تهران شد و کلاس اول تا سوم را در آنجا گذراند. سپس همراه با پدرش راهی قم شد و دوره ابتدایی را در مدرسه باقریه آن شهر به پایان رساند. او از همان سال به فراگیری دروس حوزوی در حوزه علمیه قم پرداخت و بخشی از مقدمات را در آنجا نزد علامه علی‌اصغر کرباسچیان خواند.
سیدجمال‌الدین پس از یک سال به تهران بازگشت و در آن شهر از درس شیخ احمد مجتهدی تهرانی بهره برد. حضور او در تهران مدت زیادی به درازا نکشید و دین‌پرور بار دیگر به قم بازگشت و در حوزه علمیه آن شهر سیوطی و مطول را نزد شیخ رحمت‌الله فشارکی خواند. مغنی را هم پیش شیخ محمدرضا نحوی آموخت و آنگاه در درس باب حادی عشر شیخ مرتضی تهرانی حضور یافت. شرح لمعه را پیش محمدتقی ستوده اراکی و معالم‌الاصول را پیش محمدعلی امینیان و شیخ عبدالله نظری خواند و در رسائل از شاگردان شیخ جعفر سبحانی و در مکاسب شاگرد میرزا علی‌اکبر مشکینی بود. کفایه‌الاصول را نزد حسینعلی منتظری و سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی فراگرفت و منظومه را هم پیش محمد محمدی گیلانی، شیخ یحیی انصاری شیرازی و حسین شب‌زنده‌دار جهرمی فراگرفت. هم‌زمان از درس اخلاق شیخ عباس تهرانی و آقا حسین فاطمی بهره می‌برد.
سیدجمال‌الدین دین‌پرور سپس به فراگیری درس خارج فقه و اصول پرداخت و چهار سال در درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد. آنگاه از درس خارج فقه و اصول آیات سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی (۵ سال)، شیخ مرتضی حائری یزدی (۶ سال)، امام‌خمینی، شیخ محمدعلی اراکی، سیدکاظم شریعتمداری و سیدمحمد محقق داماد بهره‌مند شد[۳].
حضور در درس خارج امام خمینی
درباره سال‌های حضور او در درس امام‌خمینی گزارش دقیقی وجود ندارد؛ ولی به نظر می‌رسد در سال‌های پایانی دهه ۱۳۳۰ و آغازین ۱۳۴۰ ش در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس ایشان شرکت می‌کرده است.
جمال‌الدین دین‌پرور درباره رویکرد انتقادی امام‌خمینی به دیگر مجتهدان می‌گوید: «شیوه امام در تدریس این بود که وقتی بحثی را شروع می‌کردند ابتدا نظر خودشان را بیان می‌کردند و ثابت می‌کردند، سپس به بررسی سایر نظرات علما می‌پرداختند و آنها را تأیید می‌کردند».
او درباره اشکال‌های مطرح‌شده در درس امام‌خمینی خاطره‌ای خواندنی دارد: «امام اجازه نمی‌دادند در درس کسی حرف یا سؤال بی‌جا بکند، زیرا معتقد بودند وقت دیگران گرفته می‌شود. یادم است یکی از مراجع امروز قم که نمی‌خواهم اسم ایشان را بیاورم با صدای رسایی که داشتند وسط درس اشکالی کردند که چندان مورد قبول نبود. امام گفتند: آقای فلانی، شما دیگر پیر شدید؛ این حرف‌ها چیست می‌زنید؟ باز یادم است یک روز هنگامی‌که امام درس را شروع کردند طلبه‌ای اشکال کرد. امام فرمودند: شما اجازه بدهید من حرفم تمام شود بعد شما اشکال کنید. دوباره طلبه مذکور پس از دقایقی اشکال کرد. این طلبه آذربایجانی بود، امام به ایشان فرمودند: صبرالله، صبرالله. ایشان ساکت شد، ولی بار سوم اشکال کرد که امام گفتند: یکی از آقایان به ایشان بگویند گوش بدهند» [۴].
آیت‌الله سیدجمال‌الدین دین‌پرور از آیات امام‌خمینی، گلپایگانی، سیدمحمدهادی حسینی میلانی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی و سیدعلی حسینی خامنه‌ای اجازاتی در امور شرعی دریافت کرد [۵].
فعالیت‌های سیاسی
سیدجمال‌الدین دین‌پرور از سال ۱۳۴۱ ش و در جریان تصویب‌نامه انجمنهای ایالتی و ولایتی، همراه با علمای مبارز شمیران در نامه‌ای به اسدالله علم، نخست‌وزیر وقت، تصویب‌نامه انجمنهای ایالتی و ولایتی را خلاف قانون اساسی دانستند و با استناد به نبود مجلسین شورای ملی و سنا، بر غیرقانونی بودن اجرای آن تأکید کردند و در ادامه تنفر اکثریت ملت ایران را از آن تصویب‌نامه ابراز نمودند. آنان در آن نامه علناً دولت را تهدید کرده بودند که اگر این قانون را الغا نکند عواقب وخیمی برای دولت و ملت به بار خواهد آورد [۶]. او در ۱۳۴۳ ش در هیئت‌مدیره جامعه محصلان تهرانی حوزه علمیه قم عضویت داشت و در آن جامعه به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه می‌داد [۷].
با انتقال امام‌خمینی به نجف اشرف همراه با جمعی از روحانیت مبارز سراسر کشور با ارسال نامه‌ای به ایشان ضمن اعتراض به تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، از حضور ایشان در نجف اشرف اظهار مسرت کرد [۸]. او به خاطر تداوم این فعالیت‌ها در بهمن ۱۳۴۳ ش توسط ساواک دستگیر و در زندان قزل‌قلعه محبوس شد [۹]. و مدتی بعد آزاد گردید. او در ۳۰ آبان ۱۳۴۴ و در سالگرد تبعید «پیشوای عالی‌قدر و مرجع تقلید شیعه، آیت‌الله‌العظمی آقای خمینی» و «مرجع بزرگ شیعه و نابغه بزرگ شرق» به خارج از کشور، همراه با جمعی از روحانیت مبارز سراسر کشور در نامه‌ای به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت، به ادامه تبعید امام‌خمینی اعتراض کردند و سپس ضمن انتقاد از سیاست‌های دولت، خواستار بازگرداندن ایشان به قم و خاتمه دادن به حبس، شکنجه، اعدام و مبارزه با دین شدند [۱۰].
جمال‌الدین دین‌پرور در سال ۱۳۴۷ ش امام جماعت مسجد دربند بود. وی در همان زمان با شیخ شهاب‌الدین اشراقی که در تهران در تبعید بود، مراوده داشت [۱۱]. دین‌پرور در سال ۱۳۵۷ ش همراه با روحانیان تهران، اعلامیه‌هایی در محکومیت اقدامات حکومت پهلوی و در حمایت از امام‌خمینی منتشر می‌کرد و نگاهی به آن اعلامیه‌ها نشان می‌دهد که امضای او پای اغلب آن اعلامیه‌ها دیده می‌شود [۱۲].
فعالیت‌های پس از انقلاب
دین‌پرور پس از پیروزی انقلاب اسلامی همراه با شیخ مصطفی ملکی شمیرانی، کمیته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های انقلاب اسلامی را در تجریش تشکیل داد و به سازمان‌دهی امور منطقه پرداخت.
بنیاد نهج‌البلاغه
یکی از مهم‌ترین اقدامات دین‌پرور، تأسیس بنیاد نهج‌البلاغه در تهران بود. او پس از آشنایی با علامه شیخ عبدالحسین امینی، مؤلف اثر گرانسنگ الغدیر، درصدد تأسیس مرکزی برای پژوهش درباره نهج‌البلاغه درآمد و به همین منظور بنیاد نهج‌البلاغه را در تهران بنیان نهاد [۱۳]. و به فعالیت در حوزه نهج‌البلاغه‌پژوهی دست زد. یکی از مهم‌ترین اقدامات این بنیاد، برگزاری کنگره‌ها و همایش‌های علمی درباره نهج‌البلاغه بود. اولین کنگره هزاره نهج‌البلاغه در سال ۱۳۶۹ ش با پیام امام‌خمینی در تهران (مدرسه عالی شهید مطهری) آغاز شد [۱۴].
فعالیت‌های دیگر این بنیاد عبارت است از: برگزاری کنگره داخلی و بینالمللی نهج‌البلاغه، برگزاری کنگره نهج‌البلاغه در کشورهای سوریه، لبنان و هند، تحقیق و تصحیح متن نهج‌البلاغه و مقابله آن با قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی آن، ترجمه نهج‌البلاغه به فارسی، تلاش در تصویب رشته تحصیلی نهج‌البلاغه در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری، راه‌اندازی مرکز آموزش تخصصی نهج‌البلاغه، تأسیس مدرسه مکاتباتی نهج‌البلاغه، ترجمه کلمات قصار نهج‌البلاغه به ۱۴ زبان زنده دنیا، اقدام به ثبت جهانی عهدنامه مالک اشتر به‌عنوان سند رسمی در یونسکو، انتشار فصلنامه علمی ـ پژوهشی نهج‌البلاغه، ایجاد پایگاه نهج‌البلاغه در سوریه، لبنان، هند، ژاپن و جذب استاد برای آنها، تأسیس دانشکده نهج‌البلاغه، تأسیس پژوهشکده نهج‌البلاغه، تأسیس کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین (ع) در تهران [۱۵].
او سپس به تحقیق و تألیف در حوزه نهج‌البلاغه‌پژوهی ادامه داد و در سمت ریاست بنیاد نهج‌البلاغه، در عین تألیف و تحقیق، به گسترش فرهنگ علوی و کتاب نفیس نهج‌البلاغه پرداخت و تاکنون پانزده کنگره داخلی و بینالمللی برگزار و بیش از یکصد کتاب و رساله درباره نهج‌البلاغه منتشر کرده است. در تأسیس این بنیاد شخصیت‌های بزرگی مانند شهید مطهری و شهید بهشتی، نقش بسزایی داشتند. او هم اکنون ـ ۱۳۸۷ ـ ریاست این بنیاد را بر عهده دارد[۱۶].
پانویس
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۴۶، ۲۵۷.
- ↑ شریف رازی، ج۴، ۴۷۵.
- ↑ «زندگینامه...»، www.nahjolbalagheh.org
- ↑ سلسله موی دوست، ۱۰۲
- ↑ «زندگینامه...»، www.nahjolbalagheh.org
- ↑ دوانی، ج ۳، ۶۰؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۴۲
- ↑ سیر مبارزات امام‌خمینی به روایت اسناد ساواک، ج ۳، ۹۷
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۷۸ ـ ۱۷۳؛ سیر مبارزات امام در آیینه اسناد ساواک، ج ۵، ۳۷۲ ـ ۳۶۹؛ روحانی، ج ۱، ۸۷۶ ـ ۸۷۷
- ↑ حجت‌الاسلام حاج شیخ احمد کافی به...، ۳۴؛ دوانی، ج ۵، ۱۱۰
- ↑ همان، ۱۵۰-۱۵۴؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۸۵ ـ ۱۹۱
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۴۶، ۲۵۷
- ↑ دوانی، ج ۷، ۱۲۰-۱۲۲، ۱۶۳-۱۶۴، ۱۸۱-۱۸۳؛ همان، ج ۸، ۳۴۵-۳۴۶، ۳۸۲-۳۸۴، ۳۹۲-۳۹۶، ۴۷۸-۴۷۹؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۲۳۶ ـ ۲۳۷، ۲۴۲ ـ ۲۴۳، ۲۵۵ ـ ۲۵۶، ۲۶۴ ـ ۲۶۶، ۲۸۱ ـ ۲۸۳، ۳۱۲ ـ ۳۱۴، ۳۲۳ ـ ۳۲۵، ۳۸۵ ـ ۳۸۶، ۳۸۸، ۳۹۰ ـ ۳۹۱، ۳۹۶ ـ ۳۹۷، ۴۱۲ ـ ۴۱۱، ۴۱۶ ـ ۴۱۳، ۴۱۷، ۴۲۱ ـ ۴۲۲، ۴۳۵ ـ ۴۳۷، ۴۶۷ ـ ۴۷۰، ۴۸۳ ـ ۴۸۷، ۴۹۹ ـ ۵۰۰، ۵۰۹ ـ ۵۱۲، ۵۱۳ ـ ۵۱۷
- ↑ «درنگی در سند...»، ۴
- ↑ همان
- ↑ «زندگینامه...»، www. nahjolbalagheh.org
- ↑ www.nahjolbalagheh.org
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- حجت‌الاسلام حاج شیخ احمد کافی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۶)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- «درنگی در سند و محتوای نهج‌البلاغه» (۱۳۹۳)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۱۱۶، ۱۸ اردیبهشت.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۵، ۷ و ۸، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «زندگینامه آیت‌الله سیدجمال‌الدین دین‌پرور»، سایت بنیاد نهج‌البلاغه، www. nahjolbalagheh. Org.
- سلسله موی دوست: خاطرات دوران تدریس امام‌خمینی (س) به نقل از شاگردان، دوستان و منسوبین (۱۳۸۳)، به کوشش مجتبی فراهانی و با مقدمه عباسعلی عمید زنجانی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- سیر مبارزات امام‌خمینی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۶)، ج ۳ و ۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ۵، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج ۶، تهران، اسلامیه.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حجت‌الاسلام حاج شیخ غلامحسین حقانی (۱۳۸۴)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
.