البیع (قدیری)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| عنوان | البیع |
| نامهای دیگر | تقریرات درس امامخمینی |
| نویسنده | محمدحسن قدیری |
| تاریخ نگارش | دوره تدریس در نجف (دهه ۱۳۴۰ش) |
| موضوع | فقه اسلامی، بیع (تجارت)، معاطات |
| سبک | تقریرات درس خارج فقه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تعداد صفحات | ۶۴۱ (نسخه ۱۳۷۶ش) / ۴۵۲ (نسخه ۱۳۸۰ش) |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۷۶، ۱۳۸۰ش |
| شمارگان | ۳۰۰۰ (نسخه ۱۳۸۰ش) |
| نوع رسانه | چاپی |
کتاب البیع، تقریر محمدحسن قدیری از درس امامخمینی در نجف است که موضوع آن مباحث مربوط به تجارت است.
اهمیت کتاب
البیع، تقریر محمدحسن قدیری، از شاگردان امامخمینی در نجف اشرف از درس ایشان است که در یک جلد، به اختصار از اول مبحث بیع تا اواسط مبحث بیع فضولی را در بر میگیرد. نویسنده در موارد پرشماری به حاشیهنویسی بر مطالب و نظرهای استاد پرداخته و آیات قرآن کریم، روایات و نظرات فقهی سایر علما -که اغلب در قالب پاورقی آمده است- و دیدگاههای فقهی خود را در کنار نظرات امامخمینی آورده است.[۱]
نویسنده (مقرر)
محمدحسن قدیری (۱۳۱۵-۱۳۸۷ش) در اصفهان متولد شد و تحصیلات حوزوی خود را همزمان با تحصیلات دبیرستانی آغاز کرد و سپس برای ادامه تحصیلات در سال ۱۳۳۷ش به نجف اشرف رفت.[۲] او ضمن بهرهگیری از محضر اساتیدی چون سیدمرتضی خلخالی، صدرا بادکوبهای و سیداسدالله مدنی، در درس خارج فقه میرزاباقر زنجانی و سیدمحسن حکیم و سیداسماعیل خوئی شرکت کرد و از ده تن از مراجع و استادان حوزه، اجازه اجتهاد گرفت.[۳] با تبعید امامخمینی به نجف اشرف، قدیری در حلقه شاگردان ایشان قرار گرفت و دوازده سال از محضر ایشان بهره برد.[۴] او همچنین در درس امامخمینی، از آغاز بحث بیع تا میانههای موضوع بیع فضولی را تقریر کرد.[۵]
ساختار و گزارش محتوای کتاب
کتاب البیع در یک جلد به زبان عربی نوشته شده و شامل یک مقدمه و دو بخش اصلی است: بخش اول با عنوان البیع و بخش دوم با عنوان المعاطات. در پایان نیز فهرست تفصیلی مطالب آمده است.[۶]
پس از مقدمه -که به معرفی موضوع، جایگاه بحث بیع در فقه امامیه، و روش تحقیق اختصاص یافته است- در بخش اول، تعریف بیع و اقسام آن بررسی میگردد؛ از جمله بیع حقوق و منافع، بیع کلی، و بیع کسر مشاع. در ادامه، اشکالات مختلفی در تحقق بیع مطرح شده و پاسخهایی به آنها داده میشود، از جمله اشکال در بیع کلی، کسر مشاع، و شرط ملکیت و مالیت. همچنین بحثی درباره امکان قرار دادن عمل انسان آزاد بهعنوان ثمن در بیع مطرح شده و تعریف مختار از بیع ارائه شده است.[۷]
قسمت عمده کتاب، بخش دوم است که با عنوان المعاطات به صورت مستقل به بررسی بیع معاطاتی اختصاص دارد. این بخش مفصلترین قسمت اثر است و شامل تمام مباحث بعدی، از جمله تحلیلهای قرآنی و روایی، اصول فقهی، ضمان، و شروط عقد. ابتدا ادله صحت و لزوم معاطات از منظر عقلا، آیات قرآن و روایات بررسی میشود. سپس اشکالات متعدد بر اطلاقات آیات مطرح شده و پاسخهای اصولی و فقهی به آنها داده میشود. در ادامه، استصحاب در مقام معاطات به صورت دقیق بررسی میشود، از جمله استصحاب کلی، شخصی، تعلیقی، و استصحاب عدم تأثیر فسخ. در این بخش همچنین تنبیهات فقهی مهمی در باب معاطات آمده است، مانند قصد اباحه، لزوم اعطاء از طرفین، تمییز بایع و مشتری، و امکان جریان معاطات در معاملات دیگر مانند نکاح. سپس بحث ضمان در معاطات و معاملات فاسد مطرح میشود که شامل ضمان ید، ضمان منافع و اعمال، ضمان مثل و قیمت، بدل حیلوله در صورت تعذر رد عین، و تعیین زمان تقویم است. این مباحث با استناد به روایات معتبر و اقوال فقهای بزرگ تحلیل شدهاند. در پایان، شروط متعاقدین مانند قصد، اختیار، و تعیّن طرفین بررسی میشود و ادله بطلان بیع مکرَه مورد تحلیل قرار میگیرد.[۸]
در پایان کتاب، فهرست تفصیلی مطالب آمده است.[۹]
کتاب نسبت به درس امامخمینی در مبحث بیع در نجف ناتمام است. مقرر در مواردی نظر خود را به صورت حاشیه بر نظر استاد در پاورقی نوشته است. [۱۰]
وضعیت نشر
کتاب البیع، یک بار در سال ۱۳۶۶ش توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بار دوم در سال ۱۳۷۶ش به همت مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی در ۶۴۱ صفحه منتشر شده است.[۱۱] همچنین مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی این کتاب را در سال ۱۳۸۰ش با ۴۵۲ صفحه و در ۳۰۰۰ نسخه منتشر کرده است.[۱۲]
پانویس
- ↑ تقوی، تقریرات اصولی و فقهی، دانشنامه امامخمینی، ج۳، ص۴۶۲-۴۶۶.
- ↑ میرزاده، آیتالله محمدحسن قدیری، ش ۲۶–۲۷، ص۱۲۴.
- ↑ میرزاده، آیتالله محمدحسن قدیری، ش ۲۶–۲۷، ص۱۲۴، ۱۳۳ و ۱۴۰.
- ↑ قدیری، پابهپای آفتاب، ج۵، ص۱۴۱؛ میرزاده، آیتالله محمدحسن قدیری، ش ۲۶–۲۷، ص۱۲۵.
- ↑ بنگرید به: قدیری، البیع.
- ↑ بنگرید به: قدیری، البیع.
- ↑ بنگرید به: قدیری، البیع، ص۱-۲۵.
- ↑ بنگرید به: قدیری، البیع، ص۲۵-۶۱۷.
- ↑ بنگرید به: قدیری، البیع، ص۶۱۷-۶۴۱.
- ↑ تقوی، معرفی کتاب البیع، پایگاه اینترنتی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، دفتر قم.
- ↑ تقوی، تقریرات اصولی و فقهی، دانشنامه امامخمینی، ج۳، ص۴۶۲-۴۶۶.
- ↑ البیع، شبکه جامع کتاب، گیسوم.
منابع
- البیع، شبکه جامع کتاب، گیسوم، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۴۰۴.
- تقوی، محمدکاظم، تقریرات اصولی و فقهی، دانشنامه امامخمینی، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۴۰۰.
- تقوی، محمدکاظم، معرفی کتاب البیع، پایگاه اینترنتی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، دفتر قم، تاریخ بازدید: ۴ آبان ۱۴۰۴.
- قدیری، محمدحسن، البیع، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۷۶.
- قدیری، محمدحسن، مصاحبه، چاپشده در پابهپای آفتاب، تدوین امیررضا ستوده، تهران، پنجره، ۱۳۸۰.
- میرزاده اسفراینی، محمد، آیتالله محمدحسن قدیری، چاپشده در ستارگان حرم، شماره ۲۶-۲۷، قم، زائر، ۱۳۸۹.