خلیل قبلهای
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | خلیل قبلهای خویی |
| تاریخ تولد | ۱ مرداد ۱۳۰۴ش |
| زادگاه | خوی |
| تاریخ وفات | ۱ مرداد ۱۳۹۵ش |
| محل دفن | حرم عبدالعظیم حسنی |
| شهر وفات | تهران |
| خویشاوندان سرشناس | ابراهیم خویی (جد) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سیدحسین بروجردی، سیدمحمد حجت کوهکمری، سیدشهابالدین مرعشی نجفی، سیدابوالقاسم خویی، سیدمحسن حکیم، سیدعبدالهادی شیرازی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی |
| محل تحصیل | مدرسه علمیه نمازی خوی، حوزه علمیه قم، حوزه علمیه نجف |
| اجازه روایت از | سیدصادق روحانی |
| اجازه اجتهاد از | سیدشهابالدین مرعشی نجفی |
| اجازه روایت به | میرزا خلیل کمرهای |
| تألیفات | آراء علمین شریفین (آیتالله خویی و امامخمینی)، کتاب ارث، قواعد فقه، آیاتالاحکام، علم اصول در فقه و قوانین موضوعه، علی(ع) و نامههایش (دو جلد)، تقریرات دروس استادان، حقوق جزای عمومی از دیدگاه فقه امامیه، مقالات فقهی و حقوقی در زمینه حمل جنین، اسقاط جنین، کودکان نامشروع، تعزیر کودکان بزهکار و دیگر مسائل فقهی |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با رژیم پهلوی و حمایت از نهضت امامخمینی |
| اجتماعی | تدریس در حوزههای علمیه و دانشگاههای مختلف، فعالیتهای اجتماعی و علمی در زمینههای فقهی و حقوقی |
خلیل قبلهای، از شاگردان درس خارج اصول امامخمینی.
زادگاه
خلیل قبلهای خویی در اول مرداد ۱۳۰۴ش در محله قاضی شهرستان خوی به دنیا آمد. پدرش پیشه کشاورزی داشت و جدش ابراهیم خویی از روحانیان صاحب اثر بود و کتاب ریاض المسائل از او بر جای مانده است.
تحصیل
خلیل قبلهای دوران ابتدایی را در دبستان فردوسی و شاهپور خوی طی کرد. پس از بازگشایی مدرسه علمیه نمازی خوی در سال ۱۳۲۰ش (پس از تبعید رضاشاه از کشور)، به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و مقدمات را نزد دیلمقانی، از مدرسان آن مدرسه، ملا غلامعلی خادم حسینی و شیخ حبیب فراعینی خواند. شرح لمعه را هم نزد سیدعلیاصغر خویی و شیخ جابر فاضلی خواند.
در سال ۱۳۲۵ش برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی قم شد. در حوزه علمیه قم رسایل را نزد سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی و مکاسب را نزد میرزا محمد مجاهدی تبریزی و شیخ صادق فراحی خویی خواند و سپس در درس کفایه آیتالله سیدشهابالدین مرعشی نجفی حضور یافت. آنگاه در درس خارج فقه آیتالله سیدمحمد حجت کوهکمری حاضر شد و همزمان از درس خارج اصول آیتالله سیدحسین طباطبایی بروجردی استفاده میکرد.
او سپس در درس خارج اصول امامخمینی حاضر شد و بخشی از آن درس ـ بحث طلب و اراده ـ را تقریر کرد. مدتی هم در درس خارج فقه آیتالله سیدمحمد محقق داماد حاضر شد.[۱] مدتی هم در تفسیر قرآن و بخشی از درس اسفار علامه سیدمحمدحسین طباطبایی شرکت میکرد و از درس منظومه ملاهادی سبزواری میرزا اسحاق آستارایی استفاده مینمود.[۲] او همزمان به تدریس شرح لمعه، رسایل و مکاسب در حوزه علمیه قم میپرداخت. وی در ۱۳۳۳ش به نجف اشرف رفت، بنابراین میتوان گفت که در آغازین سالهای دهه ۱۳۳۰ش، از شاگردان دوره دوم درس خارج اصول امامخمینی بوده و به مدت ۲-۳ سال از درس ایشان بهره میبرده است.[۳]
قبلهای در حوزه علمیه نجف اشرف از درس خارج فقه و اصول آیتالله سیدابوالقاسم خویی و درس خارج فقه آیتالله سیدمحسن طباطبایی حکیم و آیتالله سیدعبدالهادی شیرازی بهرهمند میشد. او در سال ۱۳۳۶ش به کشور بازگشت و دوباره در قم مقیم شد و در درس خارج فقه و اصول آیات سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی و سیدکاظم شریعتمداری و خارج اصول امامخمینی حضور یافت.[۴] و از آیتالله سیدصادق روحانی اجازه اجتهاد دریافت کرد. میرزا خلیل کمرهای هم به او اجازه روایت داد که این اجازه به تأیید آیتالله سیدشهابالدین مرعشی نجفی هم رسید.[۵]
وی در دوم فروردین ۱۳۴۲ و در جریان حمله مأموران حکومت پهلوی به مدرسه فیضیه، در آنجا حضور داشت و توسط مأموران مورد ضرب و شتم قرار گرفت. پس از آن هم در اغلب تجمعات سیاسی در قم حضور داشت. در ۱۳۴۶ش به تهران رفت و به تدریس و تألیف پرداخت. او ابتدا در مدرسه شیخ عبدالحسین تهران تدریس میکرد و سپس درسهایی چون رسایل، مکاسب، شرح لمعه و اصول فقه را در مدرسه مروی تهران تدریس نمود. همزمان در مسجد قبله در بازار جورابفروشان تهران نماز جماعت را اقامه میکرد.[۶] ساواک در گزارشی درباره وضعیت روحانیان تهران در سال ۱۳۴۹ش، از او بهعنوان یکی از روحانیان طراز اول تهران و از مروجان مرجعیت امامخمینی و آیتالله سیدابوالقاسم موسوی خویی نام برد.[۷]
قبلهای در ۱۳۶۳ ش در آزمون مدرسی دانشگاه تهران شرکت کرد و با نگارش رسالهای، موفق به دریافت مدرک دکتری شد و بهعنوان عضو هیئتعلمی به استخدام دانشکده علوم قضایی درآمد.[۸] همزمان با تدریس در آن دانشکده، به تدریس در مدرسه عالی شهید مطهری، دانشکده الهیات دانشگاه تهران، دانشگاه امام صادق(ع)، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، دانشگاه علوم قضایی، دانشگاه پیام نور و دانشگاه علوم و معارف اسلام هم پرداخت. سپس به عضویت هیئتامنای دانشگاه علوم قضایی درآمد.[۹]
تألیفات
از تألیفات او میتوان به آراء علمین شریفین (آیتالله خویی و امامخمینی)، کتاب ارث، قواعد فقه (بخش جزا)، آیاتالاحکام (حقوق مدنی و جزایی)، علم اصول در فقه و قوانین موضوعه، علی(ع) و نامههایش در دو جلد،[۱۰] تقریرات بحث اصول و بیع آیتالله خویی، تقریرات بحث خمس آیتالله بروجردی، تقریر بحث بیع آیتالله سیدمحمد حجت کوهکمری، حقوق جزای عمومی از دیدگاه فقه امامیه و مقالات «بررسی احکام فقه و حقوقی حمل جنین»، «بررسی احکام فقهی و حقوقی حمل جنین ناشی از زنا و وطی به شبهه»، «بررسی احکام فقهی و حقوقی اسقاط جنین»، «بررسی احکام فقهی و حقوقی کودکان نامشروع»، «بررسی احکام فقهی و حقوقی حجب و حاجب و محجوبین»، «تعزیر یا تأدیب کودکان بزهکار»، «بررسی مسائل فقهی و حقوقی انتقال»، «بررسی احکام وضعی کودکان ناشی از اهدای گامت در رابطه با توارث» و «بررسی مسائل فقهی تشریع» اشاره کرد.[۱۱]
درگذشت
او در اول مرداد ۱۳۹۵ ش در تهران درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط احمد احمدی ملایری، در حرم عبدالعظیم حسنی به خاک سپرده شد.[۱۲]
پانویس
- ↑ «گفتگو: بایستههای فقه و حقوق»، ص۵-۱۲.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: حجتالاسلام قبلهای»، ص۱۵۸.
- ↑ «گفتگو: بایستههای فقه و حقوق»، ص۷-۹.
- ↑ «گفتگو: بایستههای فقه و حقوق»، ص۷-۹.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار ویژه استانهای آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل، ج۲، ص۴۰۰.
- ↑ «گفتگو: بایستههای فقه و حقوق»، ص۵-۱۳.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۹، ص۲۴۵-۲۴۶.
- ↑ «گفتگو: بایستههای فقه و حقوق»، ص۵-۱۳.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار ویژه استانهای آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل، ج۲، ص۴۰۰.
- ↑ پروینزاد، «کتابشناسی: کتابشناسی استاد قبلهای»، ص۱۸-۱۹
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار ویژه استانهای آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل، ج۲، ص۳۹۹-۴۰۰.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: حجتالاسلام قبلهای»، ص۱۵۹.
منابع
- الوانساز خویی، محمد (۱۳۹۴). گلشن ابرار ویژه استانهای آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل، به کوشش عبدالصمد جودتی استیار، تهران، پژوهشکده باقرالعلوم.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۵). «درگذشتگان: حجتالاسلام قبلهای»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال بیستوهفتم، شماره سوم، مرداد و شهریور.
- پروینزاد، شهلا (۱۳۸۶). «کتابشناسی: کتابشناسی استاد قبلهای»، ماهنامه کیهان فرهنگی، شماره ۲۵۵ و ۲۵۶، دی و بهمن.
- «گفتگو: بایستههای فقه و حقوق» (۱۳۸۶). ماهنامه کیهان فرهنگی، شماره ۲۵۵ و ۲۵۶، دی و بهمن.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۵). کتاب ۵۹: آیتالله حاج سیدمحمدصادق لواسانی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.