سیدعباس موسوی قوچانی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیدعباس موسوی قوچانی |
| تاریخ تولد | ۱۴ آبان ۱۳۲۴ |
| زادگاه | قوچان |
| محل دفن | بهشت زهرای تهران |
| تاریخ شهادت | ۶ فروردین ۱۳۶۱ |
| محل شهادت | منطقه رقابیه عملیات فتح المبین |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، سیدعلی خامنهای، مرتضی محامی |
| محل تحصیل | مشهد و نجف |
| تألیفات | شیوه امامان شیعه |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با حکومت پهلوی و همراهی با نهضت امامخمینی |
سیدعباس موسوی قوچانی، از شاگردان درس خارج فقه امامخمینی.
زادگاه و تحصیل
سیدعباس موسوی قوچانی در ۱۴ آبان ۱۳۲۴ در قوچان و در خانوادهای روحانی به دنیا آمد. پدرش میرزا علیاکبر موسوی معروف به حیدری از روحانیان قوچان بود.
سیدعباس موسوی خواندن و نوشتن را در زادگاهش فراگرفت. دوران ابتدایی و متوسطه را هم در قوچان خواند. پس از آن به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و بخشی از دروس را در قوچان خواند، ولی درباره استادان او در قوچان اطلاعاتی در دست نیست.
موسوی قوچانی سپس راهی مشهد شد و در مدارس علمیه مشهد در درسهای بزرگانی چون سیدعلی حسینی خامنهای (درس مکاسب ایشان).[۱] و شیخ مرتضی محامی (مطول، سیوطی و...) شرکت کرد.[۲]
او در مشهد با شخصیتهایی همچون شهید کامیاب، شهید هاشمینژاد، مقام معظم رهبری و عباس واعظ طبسی که در آن زمان محور فعالیتهای مبارزاتی در خراسان علیه رژیم طاغوت به شمار میرفتند، آشنا شد و به دلیل مشی فکری اثرگذار در زمره این مبارزان قرار گرفت.[۳] همچنین در همان دوران در جلسات خصوصی مخفی و با هدف سازماندهی مبارزات که با حضور برخی از روحانیان مبارز مشهد بهصورت هفتگی برگزار میشد، شرکت میکرد.[۴] در روز ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ در تهران حضور داشت و شاهد قیام مردم تهران در اعتراض به دستگیری امامخمینی بود و به سیل تظاهراتکنندگان در آن روز پیوست.[۵].
پس از مدتی برای تکمیل تحصیلات حوزوی و استفاده از درس امامخمینی که از سال ۱۳۴۴ش در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف آغاز شده بود، راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف به تکمیل تحصیلات حوزوی پرداخت.
او در نجف اشرف در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امامخمینی شرکت کرد و این حضور تا سال ۱۳۵۰ش که به کشور بازگشت استمرار داشت؛ بنابراین میتوان گفت که احتمالاً سه تا چهار سال در درسهای امامخمینی شرکت میکرده است.[۶] در همان زمان، در درس میرزا علیاکبر مشکینی که در سالهای میانی دهه ۱۳۴۰ش در نجف حضور داشت، شرکت کرد. درباره دیگر استادان او در نجف اشرف اطلاعاتی در دست نیست.
فعالیت سیاسی و اجتماعی
او در کنار تحصیل در عراق، مبارزاتش را در نجف با استفاده از رهنمودهای امامخمینی ادامه داد و بهمنظور جلوگیری از اسارت به دست نیروهای حکومت پهلوی با داشتن گذرنامه مخفیانه به ایران بازگشت.
سیدعباس قوچانی پس از بازگشت به کشور به تحصیل در حوزه علمیه قم ادامه داد،[۷] ولی درباره استادان او در قم گزارشی وجود ندارد. به نظر میرسد حضور او در قم کوتاه بود، چراکه وی در مرداد ۱۳۵۰ش به اتهام تکثیر و پخش بیانیههای امامخمینی در تحریم جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی به زندان افتاد و به جرم توهین نکردن به امامخمینی و لو ندادن همرزمانش، زیر شکنجههای مأموران حکومت پهلوی قرار گرفت.[۸] به گفته یکی از فعالان سیاسی و همبندان موسوی قوچانی، او را چنان زده بودند که به حالت مرگ کف سلول افتاده بود؛ حتی به او اجازه تطهیر هم نداده بودند. جرمش این بود که در فردوس، بالای منبر گفته بود: «ای مردم بنده طاغوت نباشید».[۹] موسوی قوچانی پس از آزادی هم به مبارزات سیاسی خود ادامه داد و برای تبلیغ دین و همچنین تبیین اهداف نهضت اسلامی به شهرهای مختلف سفر میکرد. ازجمله در آبان ماه ۱۳۵۱ در مهدیآباد رفسنجان در شب ولادت امام حسن مجتبی(ع) توسط نیروهای حکومت پهلوی دستگیر و به مشهد تبعید شد. پس از آن نیز به فعالیتهای سیاسی خود ادامه داد و به همین علت بارها او را از منبر رفتن ممنوع کردند. در همان زمان به چاپ و توزیع اعلامیههای امامخمینی میپرداخت.[۱۰]
سیدعباس موسوی پس از بازگشت مجدد به مشهد در درسهای کفایه، رسایل و مکاسب سیدعلی خامنهای در مشهد شرکت میکرد و در این جلسات مورد توجه قرار گرفت.[۱۱] او در ایام محرم و صفر و رمضان و مناسبتهای دیگر در مسجد امام حسن مجتبی(ع) و مسجد کرامت و مسجد شهید رادمرد مشهد به سخنرانی میپرداخت. تداوم این فعالیتها باعث شد تا در مهرماه ۱۳۵۴ به اتهام اقدام علیه امنیت کشور و همکاری با گروههای برانداز دستگیر شود.
او پس از محاکمه به دو سال زندان محکوم شد. وی در دوران زندان (در زندان وکیلآباد) با سران سازمان مجاهدین خلق از نزدیک آشنا شد و به نقد تعلیمات سیاسی، عقیدتی و تشکیلاتی آنان پرداخت و پس از اطمینان به عدم اصلاح، با آنان قطع ارتباط کرده و در برابرشان ایستاد. موسوی قوچانی پس از آن در هر فرصت مناسب به افشاگری علیه سازمان مجاهدین خلق پرداخت و به همین علت از سوی آنان به اعدام انقلابی تهدید شد. او پس از آزادی از زندان به فعالیتهای سیاسی در دو جبهه مبارزه با حکومت پهلوی و سازمان مجاهدین خلق ادامه داد و در جریان زلزله طبس در ۱۳۵۷ش از سوءاستفادههای آنان جلوگیری کرد و به افشاگری علیه آنان پرداخت. این فعالیتها باعث شد تا در مرداد ۱۳۵۷ برای چندمین بار به جرم سخنرانی پس از نماز جماعت در ماه مبارک رمضان از سوی مأموران حکومت پهلوی بازداشت شود.[۱۲]
موسوی قوچانی پس از آزادی به فعالیتهای سیاسی ادامه داد و در برگزاری تظاهرات و راهپیماییهای سیاسی فعال بود و بهویژه انتظامات راهپیماییها را به عهده میگرفت. در جریان مهاجرت امامخمینی به پاریس، همراه با جمعی از روحانیان مشهد نامهای به ایشان نوشتند و حمایت خود را از ایشان ابراز کردند.[۱۳] آنان در آن نامه با عنوان «پیشگاه بزرگ مرجع عالیقدر حضرت آیتاللهالعظمی امامخمینی»، هجرت ایشان به فرانسه را مقدمه فصلی تازه در حرکت اسلامی مردم مسلمان ایران دانستند و «در انتظار اقدامی حیاتآفرین و رهنمودی امیدزا از سوی آن حضرت» بودند.[۱۴] او در همان سالها کتاب شیوه امامان شیعه را نوشت. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کمیته انقلاب اسلامی در مشهد فعالیت میکرد.[۱۵] و مسئولیت بخش اطلاعات و تحقیقات کمیته مرکزی انقلاب اسلامی مشهد را بر عهده داشت.[۱۶] و بهویژه به مقابله با سازمان مجاهدین خلق میپرداخت.
شهادت
او با شروع جنگ تحمیلی عازم جبهههای جنگ شد و در یکی از عملیاتها مصدوم شد. پس از بهبودی بار دیگر به جبهههای جنگ بازگشت و در ششم فروردین ۱۳۶۱ و در عملیات فتح المبین[۱۷] در منطقه رقابیه به شهادت رسید. پیکر او پس از تشییع در گلزار شهدای بهشتزهرای تهران به خاک سپرده شد.[۱۸]
کتابخانه شخصی او در سال ۱۳۹۷ ش توسط خانواده ایشان به کتابخانههای عمومی مشهد اهدا شد.[۱۹]
پانویس
- ↑ مشهد از مقاومت تا پیروزی، ص۱۵۹.
- ↑ همایش بزرگداشت آیتاللهالعظمی سیدمحمدهادی میلانی، ص۱۰۱.
- ↑ «اهداء کتابخانه شخصی شهید موسوی قوچانی به کتابخانههای عمومی استان».
- ↑ مشهد از مقاومت تا پیروزی، ص۱۶۱.
- ↑ ربانی خلخالی، شهدای روحانیت شیعه در یکصد سالۀ اخیر، ص۲۵۱.
- ↑ ربانی خلخالی، شهدای روحانیت شیعه در یکصد سالۀ اخیر، ص۴۵۰-۴۵۱.
- ↑ شاکری، اترکنامه یا تاریخ جامع قوچان، ص۲۱۷.
- ↑ ربانی خلخالی، شهدای روحانیت شیعه در یکصد سالۀ اخیر، ص۴۵۰-۴۵۱؛ بهبودی، شرح اسم، ص۴۴۸-۴۵۰.
- ↑ «برداشتی کوتاه از خاطرات حجتالاسلام غلامرضا اسدی از مبارزان دوران انقلاب».
- ↑ پسندیده، فضیلتهای ماندگار، ص۱۷-۴۰.
- ↑ مشهد از مقاومت تا پیروزی، ص۱۵۹.
- ↑ مشهد از مقاومت تا پیروزی، ص۱۵۹؛ ربانی خلخالی، شهدای روحانیت شیعه در یکصد سالۀ اخیر، ص۴۵۱-۴۵۲.
- ↑ مشهد از مقاومت تا پیروزی، ص۳۱۷.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد ساواک، ج۱۲، ص۴۶۳؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۰۱.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۰۱؛ پسندیده، فضیلتهای ماندگار، ص۷۵-۸۲.
- ↑ شاکری، اترکنامه یا تاریخ جامع قوچان، ص۲۱۷.
- ↑ شاکری، اترکنامه یا تاریخ جامع قوچان، ص۲۱۸.
- ↑ ربانی خلخالی، شهدای روحانیت شیعه در یکصد سالۀ اخیر، ص۴۵۲؛ «زندگینامه شهید سیدعباس موسوی قوچانی».
- ↑ «اهداء کتابخانه شخصی شهید موسوی قوچانی به کتابخانههای عمومی استان».
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
- «اهداء کتابخانه شخصی شهید موسوی قوچانی به کتابخانههای عمومی استان»، mashad.iranpl.ir
- «برداشتی کوتاه از خاطرات حجتالاسلام غلامرضا اسدی از مبارزان دوران انقلاب».
- بهبودی، هدایتالله (۱۳۹۰)، شرح اسم: زندگینامه سیاسی آیتالله سیدعلی حسینی خامنهای، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی
- پسندیده، محمود (۱۳۸۶)، فضیلتهای ماندگار: مفاخر شهدای حوزه علمیه خراسان: شهید حجتالاسلاموالمسلمین موسوی قوچانی، تهران، سخنگستر
- ربانی خلخالی، (۱۴۰۲ق)، شهدای روحانیت شیعه در یکصد سالۀ اخیر.
- «زندگینامه شهید سیدعباس موسوی قوچانی»، masirtalabe.ir
- سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد ساواک (۱۳۹۲)، ج۱۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی
- شاکری، رمضانعلی (۱۳۶۵)، اترکنامه یا تاریخ جامع قوچان، تهران، امیرکبیر؛ مشهد از مقاومت تا پیروزی: بررسی مبارزات علما و مردم مشهد از ۱۳۴۱-۱۳۵۷ (۱۳۹۳)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- همایش بزرگداشت آیتاللهالعظمی سیدمحمدهادی میلانی (۱۳۹۵)، ج۲ (مصاحبهها: گفتگو با شاگردان و نزدیکان آیتاللهالعظمی سیدمحمدهادی میلانی)، به کوشش سیدمحمدعلی ایازی و حسن پویا، قم، نشر سهل.