سیدرضا برقعی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نسب | موسی مبرقع |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۶ش |
| زادگاه | قم |
| تاریخ وفات | ۷ اردیبهشت ۱۳۷۵ش |
| محل دفن | قبرستان شیخان قم |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، میرزا ابوالفضل زاهدی، سیدصدرالدین صدر، سیدحسین بروجردی، سیدیحیی یزدی، سیداحمد یزدی و... |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم و نجف |
| تألیفات | نگارش کتب متعدد |
| سایر | عضویت در آموزش و پرورش قبل از پیروزی انقلاب اسلامی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حمایت از نهضت امام‌خمینی و مبارزه علیه حکومت پهلوی |
| اجتماعی | مشارکت در احداث دفتر نشر فرهنگ اسلامی، خدمات عام‌المنفعه مانند مشارکت در تأسیس بنیاد ارشاد و رفاه امام صادق(ع)، احداث زائرسرا در قم، تأسیس دهکده تندرستی حضرت فاطمه زهرا(س)، تأسیس کارگاه قالیبافی و مجتمع فرهنگی امام رضا(ع) |
سیدرضا برقعی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
تولد و خاندان
سیدرضا برقعی در سال ۱۳۰۶ش در خانواده‌ای روحانی در قم زاده شد. پدرش سیدعیسی برقعی معروف به آقا سیدعیسی شفابخش از روحانیان قم بود.[۱] نسب آنان به سیدموسی المبرقع از فرزندان امام محمدتقی(ع) می‌رسد که مزارش در محله چهل‌اختران قم قرار دارد.[۲]
تحصیل
سیدرضا برقعی دوران ابتدایی را در مدرسه باقری قم و دوره متوسطه را در دبیرستان حکیم نظامی آن شهر گذراند و در سال ۱۳۲۰ش به فراگیری دروس حوزوی روی آورد. او در حوزه علمیه قم مقدمات و دروس سطح را نزد استادان آنجا خواند و ازجمله از درس تفسیر قرآن میرزا ابوالفضل زاهدی و دروس عالی سطح آیت‌الله سیدصدرالدین صدر بهره برد. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و در درس خارج آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی و امام‌خمینی حضور یافت.[۳] درباره سال‌های حضور او در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس ایشان گزارشی در دست نیست، ولی به احتمال زیاد در دهه ۱۳۳۰ش و همراه با محمدجواد باهنر در آن درس شرکت می‌کرده است. او آنگاه راهی نجف اشرف شد و در حوزه علمیه آنجا به مدت پنج سال[۴] در درس آقایان سیدیحیی و سیداحمد یزدی شرکت کرد. وی پس از مدت کوتاهی به کشور بازگشت.[۵]
برقعی پس از بازگشت به کشور، به فعالیت در آموزش‌وپرورش پرداخت و به عضویت شورای عالی فرهنگ درآمد.[۶] او همچنین واسطه استخدام برخی از افراد در آموزش‌وپرورش شد، ازجمله در انتقال محمدجواد باهنر از مدرسه‌ای در ورامین به اداره طرح و برنامه وزارت آموزش‌وپرورش نقش داشت.[۷] وی سپس همراه با محمدجواد باهنر، سیدمحمد حسینی بهشتی و علی گلزاده غفوری، در سازمان تدوین و تألیف کتاب‌های درسی، تدوین کتاب‌های دینی دبستان و دبیرستان‌ها را بر عهده گرفت.[۸] و زمینه تحول اندیشه دینی را در بین قشر نوجوان و جوان به وجود آورد.[۹]
فعالیت مبارزاتی
برقعی علی‌رغم فعالیت در سازمان فوق، از روحانیانی بود که همواره مورد سوءظن مأموران ساواک قرار داشت؛ ازجمله ساواک گزارشی از سخنرانی وی در دهم اردیبهشت ۱۳۴۶ مصادف با اول محرم در مسجد اعظم قم تهیه کرد.[۱۰] او وقتی همراه با آقایان مرتضی مطهری، محمدجواد باهنر و علی گلزاده غفوری در سال ۱۳۴۹ ش در هم‌اندیشی دبیران دینی سراسر کشور در مشهد شرکت کرد، ساواک از آنان به‌عنوان روحانیان افراطی و مخالف نام برد و تأکید کرد «امکان دارد هنگام تشکیل هم‌اندیشی و انجام برنامه‌های آن، به نحوی از انحاء به نفع روحانیان افراطی مخالف سخنرانی و بهره‌برداری نمایند».[۱۱]
برقعی در سال ۱۳۵۰ش عضو شورای عالی آموزش‌وپرورش بود و ساواک در گزارشی، او را یکی از طرفداران امام‌خمینی نامید.[۱۲] او در سال ۱۳۵۲ش با کمک جمعی از دوستانش دفتر نشر فرهنگ اسلامی را بنیان نهاد و به انتشار آثار مذهبی پرداخت. یکی از مهم‌ترین اقدامات برقعی در این انتشارات، توجه به آثار کودک و نوجوان بود؛ با تلاش‌های او انتشار کتاب برای کودکان و نوجوانان، آموزش قرآن برای خردسالان، و داستان‌های علمی و سودمند برای گروه‌های سنی متعدد در دستور کار این انتشارات قرار گرفت و ده‌ها اثر در این حوزه انتشار یافت.[۱۳]
علاوه بر آن، وی روش جدیدی را برای آموزش قرآن به کودکان ابداع کرد و کتاب خودآموز قرآن مجید را در این زمینه نگاشت که چهار و نیم میلیون نسخه از آن چاپ شده و به فروش رفته است. همچنین کتاب راهنمای معلم را برای تدریس این کتاب نوشت و این دو اثر علاوه بر انتشار مکرر در ایران، بارها به زبان‌های مختلف ازجمله عربی، انگلیسی، روسی و اردو ترجمه و منتشر شد.[۱۴] کتاب اصول دین و احکام برای خانواده را با هم همکاری محمدجواد باهنر نگاشت و در نگارش کتاب سخنی چند درباره کتاب خداشناسی با محمدجواد باهنر و علی گلزاده غفوری همکاری داشت.[۱۵]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
سیدرضا برقعی که در سوم شهریور ۱۳۶۳ از امام‌خمینی اجازه تصدی در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرده بود،[۱۶] در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت‌های علمی ادامه داد و گذشته از آثار فوق، تعالیم قرآن مجید، اسلام مذهب رسمی ما، احکام دین، خداشناسی و راهنمای معلم برای تعلیم قرآن مجید را هم نوشت.[۱۷] او گذشته از نگارش آثار فوق، در امور اجتماعی هم فعال بود و مشارکت در تأسیس بنیاد ارشاد و رفاه امام صادق(ع)، احداث زائرسرا برای زوار حضرت فاطمه معصومه(س) در قم، تأسیس دهکده تندرستی حضرت فاطمه زهرا(س) در تنکابن با هدف خودکفایی در پزشکی،[۱۸] تأسیس کارگاه قالیبافی، احداث مدرسه و درمانگاه و احداث راه ارتباطی آسفالته.[۱۹] و مجتمع فرهنگی امام رضا(ع) در شمیرانات تهران ازجمله آن اقدامات است.[۲۰]
درگذشت
سیدرضا برقعی در هفتم اردیبهشت‌ماه ۱۳۷۵ش درگذشت و پیکرش در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد.[۲۱]
پانویس
- ↑ «درگذشتگان: درگذشت دانشمند معظم سیدرضا برقعی»، ص۹۹.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۸۳، ج۶، ص۱۸۸.
- ↑ «سیدرضا برقعی»، ص۱۰۰.
- ↑ «در سوگ یک خدمتگزار اسلام»، ص۶۴.
- ↑ احمدیان، شیخان قم، ص۱۰۱ـ۱۰۲؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۲، ص۷۱۱ـ۷۱۲؛ ترابی، ص۴۲۸ ـ۴۳۲.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۹، ۳۱۰، کتاب ۱۵، ص۴۴۵.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب۱۵، ص۴۴۵.
- ↑ «سیدرضا برقعی»، ۱۰۰؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ص۵۹، ۳۱۰؛ احمدیان، شیخان قم، ص۱۰۱ـ۱۰۲؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۲، ص۷۱۱ـ۷۱۲.
- ↑ روشن‌نهاد، مدارس اسلامی در دوره پهلوی، ص۱۶۸.
- ↑ آیت‌الله العظمی حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک، ج۱، ص۳۸۱.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ص۴۰۲-۴۰۳.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۹، ص۳۱۰.
- ↑ «درگذشتگان: درگذشت دانشمند معظم سیدرضا برقعی»، ص۱۰۰؛ «سیدرضا برقعی»، ص۱۰۰؛ احمدیان، شیخان قم، ص۱۰۲؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۲، ص۷۱۲.
- ↑ «در سوگ یک خدمتگزار اسلام»، ص۶۵.
- ↑ «درگذشتگان: درگذشت دانشمند معظم سیدرضا برقعی»، ص۱۰۰؛ احمدیان، شیخان قم، ص۱۰۱ـ۱۰۲؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۲، ص۷۱۱ـ۷۱۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۹، ص۱۹.
- ↑ «در سوگ یک خدمتگزار اسلام»، ص۶۵.
- ↑ «درگذشتگان: درگذشت دانشمند معظم سیدرضا برقعی»، ص۱۰۰؛ احمدیان، شیخان قم، ص۱۰۱ـ۱۰۲؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۲، ص۷۱۱ـ۷۱۲.
- ↑ آقا شیخ محمد، گلزار مشاهیر، ص۱۵.
- ↑ «در سوگ یک خدمتگزار اسلام»، ص۶۵.
- ↑ «درگذشتگان: درگذشت دانشمند معظم سیدرضا برقعی»، ص۱۰۰؛ «سیدرضا برقعی»، ص۱۰۰؛ احمدیان، شیخان قم، ص۱۰۲؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۲، ص۷۱۲.
منابع
- آقا شیخ محمد، مریم و سعید نوری نشاط (۱۳۷۷)، گلزار مشاهیر: زندگینامه درگذشتگان مشاهیر ایران ۱۳۵۸-۱۳۷۶، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران و برگ زیتون.
- آیت‌الله العظمی حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۵)، ج۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- احمدیان، مینا (۱۳۸۳)، شیخان قم، زندگینامه بزرگان مدفون در شیخان کبیر (گلزار شیخان)، قم، دلیل ما.
- جواهرکلام، عبدالحسین، تربت پاکان قم، شرح‌حال مدفونین در سرزمین قم (۱۳۸۲)، ج۲، قم، ناشر: انصاریان.
- «در سوگ یک خدمتگزار اسلام» (۱۳۷۴)، فصلنامه رشد آموزش قرآن و معارف اسلامی، شماره ۲۷، زمستان.
- «درگذشتگان: درگذشت دانشمند معظم سیدرضا برقعی» (۱۳۷۵)، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۳۸، خرداد ـ تیر.
- روشن‌نهاد، ناهید (۱۳۸۴)، مدارس اسلامی در دوره پهلوی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «سیدرضا برقعی» (۱۳۹۰)، ماهنامه رشد معلم، شماره ۲۵۸، شهریور.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۳ و ۶، تهران، اسلامیه.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱۹، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۷۹)، کتاب ۱۵: شهید حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد باهنر، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۵)، کتاب ۵۹: آیت‌الله حاج سیدمحمدصادق لواسانی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.