طرح فهد
طرح فهد، پیشنهاد صلحی است بین اعراب و رژیم صهیونیستی که از جانب ملک فهد، پادشاه عربستان، در سال ۱۳۶۱ش مطرح شد. طرح فهد ضمن تأکید بر لزوم تأسیس یک کشور فلسطینی مستقل به پایتختی بیتالمقدس، بهطور ضمنی موجودیت رژیم صهیونیستی را پذیرفت. فهد در این طرح سعی کرد بر ضرورت همزیستی مسالمتآمیز با صهیونیستها تأکید کند؛ این در حالی بود که موجودیت اسرائیل به سبب اشغالگری نامشروع بود و در این طرح حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین نادیده گرفته شد. این طرح با واکنشهای متفاوتی روبهرو شد؛ از جمله راهپیمایی عظیم مردم ایران که در مخالفت با آن انجام گرفت.
امامخمینی طرح فهد را پیشنهادی ذلتبار توصیف کرد و آن را در راستای تحکیم جنایات اسرائیل دانست. از نگاه امامخمینی این طرحها موجب اختلاف بین مسلمانان میشود و نه تنها به نفع مستضعفین و ملت فلسطین نیست بلکه راه را برای جنایات اسرائیل باز میکند و بر هر مسلمانی واجب است طرحهایی از این قبیل را محکوم کند.
معرفی
ملک فهد در تابستان ۱۳۶۰ش برابر با ۱۹۸۱م یک طرح هشت مادهای جهت حل و فصل کشمکش اعراب ـ اسراییل ارائه داد.[۱] رهبران کشورهای عربی در اجلاس سران کنفرانس اسلامی در فاس مراکش، همان سال این طرح را تصویب کردند. فهد در این اجلاس سعی کرد بهطور غیر مستقیم بر ضرورت همزیستی مسالمتآمیز با صهیونیستها تأکید کند. این طرح که پس از قرارداد کمپ دیوید مطرح شد، هدفش حل مناقشات خاورمیانه با حضور آمریکا و کاستن احساسات ضد صهیونیستی بود.[۲]
طرح فهد ضمن تأکید بر لزوم تأسیس یک کشور فلسطینی مستقل به پایتختی بیتالمقدس، به ضرورت برقراری فضای امن و حق موجودیت همه کشورهای منطقه اشاره میکرد.[۳] در واقع طرح فهد گرچه از اسراییل نامی به میان نیاورد، اما موجودیت آن را بهطور ضمنی و به شرط پذیرش متقابل وجود یک دولت مستقل فلسطینی میپذیرفت؛ این در حالی بود که موجودیت اسرائیل به سبب اشغالگری در میان مسلمانان نامشروع بود.[۴]
طرح ملک فهد با واکنشهای متفاوتی روبهرو شد. از جمله مصر که اشتیاقی به حمایت از آن نشان نداد. اسراییل ضمن استقبال از «آمادگی عربستان برای شناساییش» از پذیرش آن خودداری نمود.[۵] از این جهت این طرح آثار عملی نداشت.[۶] اعلام طرح هشتمادهای فهد و شناسایی رژیم صهیونیستی بر اساس ماده هفت این طرح و انتقاد صریح و گسترده و راهپیمایی عظیم مردم ایران در مخالفت با آن ـ که سرانجام یکی از دلایل عمده شکست کنفرانس فاس در مراکش گردید ـ موجب تیرهترشدن روابط ایران و عربستان شد. در نهایت طرح فهد قابلیت لازم برای اجراییشدن را به دست نیاورد.[۷]
مفاد طرح فهد
- خروج اسرائیل از تمامی سرزمینهای عربی که در سال ۱۹۶۷ اشغال شد، از جمله بیتالمقدس شرقی.
- برچیدن ساختوسازهایی که اسرائیل از سال ۱۹۶۷ در سرزمینهای عرب بنا کرده است.
- تضمین آزادی مراسم مذهبی و رعایت آیینهای مذهبی هریک از ادیان و مذاهب در مکانهای مقدس.
- تضمین حقوق مردم فلسطین و پرداخت غرامت به کسانی که میل ندارند به فلسطین اشغالشده برگردند.
- نظارت سازمان ملل متحد بر ساحل غربی و نوار غزه برای یک دوره انتقالی که از چند ماه تجاوز نخواهد کرد.
- تعیین یک کشور مستقل فلسطینی که پایتخت آن در بیتالمقدس شرقی باشد.
- تأکید بر حق کشورهای منطقه برای زندگی در صلح و آرامش.
- تضمین سازمان ملل متحد با برخی از اعضای آن برای اجرای طرح.[۸]
از نگاه امامخمینی
امامخمینی در مقابل طرح فهد، به مخالفت با آن برخاست و آن را پیشنهادی ذلتبار و ننگآور برای اسلام دانست.[۹] اعتراض امامخمینی از جایگاه و تأثیر بسیار مهمی برخوردار بود. امام در واکنش به این طرح در ششم آبان ۱۳۶۰ش طی سخنانی عنوان فرمودند بر ما و هر مسلمانی واجب است طرحهایی از قبیل طرح سادات و طرح فهد را رد کند. امام اینگونه طرحها را به نفع مستضعفین نمیدانست و آن را شدیدا محکوم کرد.[۱۰] از نظر ایشان آنهايى كه اين طرح را دادهاند، يا جاهلند و يا تحت تأثير آمريكا و صهيونيسم واقع شدهاند.[۱۱] امام طرح فهد را به مانند قرارداد کمپ دیوید از امور بسیار خطرناک میدانست که اسرائیل و جنایات او را تحکیم میکند. از دید امام این طرحها موجب اختلاف بین مسلمانان میشود و راه را برای جنایات اسرائیل باز میکند.[۱۲]
به نظر امامخمینی دولتهای مسلمان نباید با هیچیک از ابرقدرتها، دوباره سازش کنند؛ در حالیکه ملکفهد و انور سادات، رئیسجمهور وقت مصر با آمریکا که میخواهد دست مردم منطقه را از سرنوشتشان کوتاه کند، همراهی میکردند.[۱۳] ایشان تأکید داشت جمهوری اسلامی ایران خواهان شرافت و انسانیت است و هر مسلمانی موظف است در برابر ابرقدرتها ایستادگی کند و با طرحهایی از قبیل طرح سادات و فهد به مخالفت برخیزد و طرحهایی از این قبیل را محکوم کند.[۱۴] از نظر ایشان این طرح باعث شد رژیم اسرائیل ارتفاعات جولان را نیز به خاک خود ملحق کند و ملکفهد و امثال او منافع و ذخایر خود را تقدیم کنند و در ازای آن ملت خود را به ذلت بکشانند.[۱۵] همچنین از نگاه ایشان این طرح هیچ جنبه مثبتی نداشت، بلکه چیزی بود که آمریکا، صهیونیزم و بعضی از نوکران آنان مطرح کرده بودند و میخواستند آن را بر همه تحمیل کنند.[۱۶] ایشان دربارهٔ این طرح برای اسلام اعلام خطر کرد و معتقد بود باید به ملتهای مسلمان و کشورهای اسلامی تذکر داده شود که طرح یادشده به منظور بهرسمیت شناختن رژیم اسرائیل مطرح شدهاست؛ در حالیکه اسرائیل در سالهای طولانی، اقدام به غصب زمینهای مسلمانان و کشتار دستهجمعی در فلسطین و لبنان و دیگر کشورها کردهاست.[۱۷] ایشان خاطرنشان کرد طرح یادشده باعث خواهد شد اسرائیل در آینده، مکه و مدینه را نیز از چنگ آنان درآورد.[۱۸] ایشان در ادامه نیز خاطرنشان کرد که طرح فهد یکی از طرحهایی بود که اسرائیل و جنایات وی را استوار میکرد. ایشان طرفداری از آن را برای مسلمانان فاجعه و برای دولتهای اسلامی انفجار دانست و مخالفت با آن را فریضه بزرگ اسلامی شمرد و امثال فهد را مسلماننما خواند.[۱۹]
پانویس
- ↑ اخوان کاظمی، مروری بر روابط ایران و عربستان در دو دهه اخیر، ص۳۲؛ آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ص۱۶۴–۱۶۵.
- ↑ اخوان کاظمی، مروری بر روابط ایران و عربستان در دو دهه اخیر، ص۳۲؛ آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ص۱۶۴–۱۶۵.
- ↑ احمدی، «طرحهای صلح خاورمیانه: ماهیت، اهداف و فرجام»، ص۲۶.
- ↑ احمدی، «طرحهای صلح خاورمیانه: ماهیت، اهداف و فرجام»، ص۲۶؛ بهرامی مقدم، «تحول رویکرد عربستان به کشمکش اعراب – اسراییل»، ص۱۱۸؛ اخوان کاظمی، مروری بر روابط ایران و عربستان در دو دهه اخیر، ۳۲.
- ↑ سجاد بهرامی مقدم، «تحول رویکرد عربستان به کشمکش اعراب – اسراییل»، فصلنامه مطالعات منطقه ای، شماره ۴۲، ۱۳۹۰ش، ص۱۲۰.
- ↑ «عقبگرد به امید صلح»، روزنامه فرهیختگان، انتشار: ۷ مرداد ۱۳۹۸ش، بازدید: ۵ آبان ۱۴۰۴ش.
- ↑ عظیمی، عربستان سعودی، ۱۲۲.
- ↑ سجاد بهرامی مقدم، «تحول رویکرد عربستان به کشمکش اعراب – اسراییل»، فصلنامه مطالعات منطقه ای، شماره ۴۲، ۱۳۹۰ش، ص۱۲۰.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۶۴ و ص۳۷۹.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۴۰.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۷۰.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۹۳.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۳۹.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۴۰.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۴۸.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۶۹.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۷۰.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۷۱.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۹۳.
منابع
- اخوان کاظمی، بهرام، مروری بر روابط ایران و عربستان در دو دهه اخیر، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۳ش. *اطلاعات، روزنامه، ۱۰/۵/۱۳۸۴ش.
- آقایی، سیدداود، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، تهران، کتاب سیاسی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.
- احمدی، حمید، «طرحهای صلح خاورمیانه: ماهیت، اهداف و فرجام»، مطالعات خاورمیانه، شماره ۶۰، بهار ۱۳۸۹ش.
- بهرامی مقدم، سجاد، «تحول رویکرد عربستان به کشمکش اعراب – اسراییل»، فصلنامه مطالعات منطقه ای، شماره ۴۲، ۱۳۹۰ش.
- خمینی، سید روحالله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
- «عقبگرد به امید صلح»، روزنامه فرهیختگان، انتشار: ۷ مرداد ۱۳۹۸ش، بازدید: ۵ آبان ۱۴۰۴ش.
- عظیمی، رقیهالسادات، عربستان سعودی، تهران، وزارت امورخارجه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.