عبدالله شهیدی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالله شهیدی |
| نسب | از نوادگان شهید ثالث (محمدتقی برغانی) |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۰ش |
| زادگاه | قزوین |
| تاریخ وفات | ۱۸ فروردین ۱۳۷۳ |
| محل دفن | مقبره علمای باغ بهشت قم |
| شهر وفات | قم |
| خویشاوندان سرشناس | سیدمحمد حجت کوهکمری (پدرهمسر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، سیدحسین بروجردی، سیدمحمد حجت کوهکمری، سیدشهابالدین مرعشی نجفی |
| محل تحصیل | قزوین و قم |
| تألیفات | تقریرات دروس امامخمینی و بروجردی، تفسیر سورههای قرآن، تحقیقات درباره احقاق الحق |
| سایر | عضو هیئت تحقیق کتاب احقاق الحق |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با حکومت پهلوی و همراهی با نهضت امامخمینی |
| اجتماعی | امام جمعه قزوین، مؤسس درمانگاه خیریه و مرمت اماکن مذهبی |
عبدالله شهیدی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امامخمینی.
زادگاه و خاندان
عبدالله شهیدی در سال ۱۳۰۰ش در قزوین به دنیا آمد. پدرش شیخ عبدالحسین امام جمعه، از عالمان نامی قزوین و مؤلف کتاب منهجالاجتهاد بود که نسبش با سه واسطه به شیخ محمدتقی برغانی معروف به شهید ثالث میرسد که در قزوین و پس از مبارزه با بهاییت، به قتل رسیدو به شهید ثالث موسوم شد و به همین علت فرزندان او هم به شهیدی معروف شدند.
تحصیل
عبدالله شهیدی دوره ابتدایی و سه سال اول متوسطه را در قزوین گذراند. سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و به مدرسه صالحیه قزوین رفت و مقدمات و بخشی از درس سطح را در آنجا و پیش پدرش و دیگر استادان آن حوزه خواند.
او در سال ۱۳۲۱ش راهی قم شد و تحصیل را در حوزه علمیه آن شهر پی گرفت. درباره استادان او در دوره سطح در حوزه علمیه قم گزارشی در دست نیست. شهیدی سپس به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و در درسهای خارج آیات سیدمحمد حجت کوهکمری و سیدحسین طباطبایی بروجردی حاضر شد. وی سپس در درسهای خارج فقه و اصول امامخمینی شرکت کرد.[۱]
درباره سالهای حضور او در درسهای امامخمینی گزارش دقیقی در دست نیست. صمدیها در فرزانگان علم و سخن قزوین از حضور او در درس خارج امامخمینی، پس از رحلت آیات سیدمحمد حجت و بروجردی سخن گفته است. به نظر میرسد منظور، رحلت آیتالله حجت است و در صورت صحت این احتمال، میتوان گفت که وی از سال ۱۳۳۱ش (سال رحلت آیتالله حجت) تا تبعید امامخمینی به خارج از کشور در سال ۱۳۴۳ش، در درسهای خارج فقه و اصول ایشان شرکت میکرده است. او همچنین درسهای امامخمینی را تقریر کرد،[۲] ولی اطلاعی از این تقریرها در دست نیست.
وی همزمان در درس خارج فقه و اصول آیتالله سیدشهابالدین مرعشی نجفی هم شرکت میجست و متجاوز از ده سال، از اصحاب ایشان[۳] و از اعضای لجنه تحقیق و پژوهش درباره کتاب احقاق الحق بود که زیر نظر آیتالله مرعشی نجفی فعالیت میکرد.[۴] او در آن زمان، پرداخت شهریه آیتالله مرعشی نجفی به طلاب علوم حوزوی را بر عهده داشت و سایر امور محوله از طرف ایشان را انجام میداد.[۵]
عبدالله شهیدی داماد آیتالله حجت بود.[۶] از روحانیان مورد اعتماد مراجع تقلید بود و از برخی از آنان ازجمله امامخمینی،[۷] بروجردی، سیدمحسن طباطبایی حکیم، سیدمحمود حسینی شاهرودی، شیخ عبدالنبی عراقی، سیدعبدالهادی شیرازی، سیدابوالقاسم موسوی خویی، سیدابوالحسن رفیعی، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، نجفی مرعشی و سیدعلی سیستانی اجازاتی در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرده بود.
فعالیت سیاسی و اجتماعی قبل از پیروزی انقلاب
وی سپس به زادگاهش بازگشت و به تدریس دروس حوزوی پرداخت. همزمان به اقامه نماز جماعت در مسجد شهید ثالث و آستانه امامزاده سلطان محمد میپرداخت و سرپرستی جامعه محمدی، از مهمترین تشکلهای مذهبی قزوین را بر عهده داشت.[۸]
عبدالله شهیدی ازجمله روحانیانی بود که از نخستین روزهای آغاز نهضت اسلامی، به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت.
او در سال ۱۳۴۱ش و در جریان انتخاب نمایندهای از حوزه علمیه قم برای مذاکره با دولت درباره پارهای مسائل انتخاب شد و نظر مخالف مراجع عظام تقلید را به دولت امیر اسدالله علم ابلاغ کرد و در این زمینه سه بار با نمایندگان دولت دیدار کرد و به ادعای سیفی، مورد تجلیل امامخمینی هم قرار گرفت. در تیر ۱۳۴۲ و پس از مهاجرت علمای سراسر کشور به تهران در اعتراض به دستگیری و حبس امامخمینی، به تهران رفت و در اجتماع روحانیان مبارز سراسر کشور شرکت کرد.
او در سال ۱۳۴۶ش پس رحلت پدرش شیخ عبدالحسین امام جمعه، امام جمعه قزوین، و تأیید آیات نجفی مرعشی و سیدابوالحسن رفیعی قزوینی، به زادگاهش بازگشت. یکی از انگیزههای او در پذیرش این دعوت، جلوگیری از انتصاب یکی از روحانیان وابسته به حکومت پهلوی به سمت امامت جمعه قزوین بود.[۹]
شهیدی پس از بازگشت به قزوین، به عضویت هیئت علمیه آن شهر منصوب شد و در جلسات هیئت علمیه قزوین شرکت میکرد.[۱۰] وی رابط بین علمای قم و قزوین بود.[۱۱] در آن زمان، به دیدار علمای تبعیدی در سراسر کشور میرفت و ازجمله با سیدمرتضی پسندیده در انارک یزد دیدار نمود.[۱۲]
وقتی آیتالله مرعشی نجفی در سال ۱۳۵۳ش تصمیم گرفت با خرید سینمای قم، آنجا را به کتابخانه تبدیل کند، شهیدی ازجمله افرادی بود که در این مسیر آن مرجع را مساعدت کرد.[۱۳] او پس از رحلت مشکوک سیدمصطفی خمینی، در برگزاری مجلس ترحیم برای آن مرحوم فعال بود[۱۴] و پس از سرکوبی تظاهرات مردم قم، در تعطیلی نماز جماعت علمای قزوین در اعتراض به حکومت پهلوی نقشی مؤثر داشت.[۱۵]
در اردیبهشت ۱۳۵۷ و در پی یورش مأموران حکومت پهلوی به بیوت مراجع تقلید در قم، نامههایی را همراه با علمای قزوین به مراجع تقلید ارسال کرد و اقدام حکومت پهلوی را محکوم و حمایت و پشتیبانی خود را از مبارزات آنان اعلام کرد.[۱۶] پس از دستگیری سیدعباس ابوترابی و هادی باریکبین، همراه با روحانیان مبارز قزوین، اعلامیهای را در تقبیح آن اقدام صادر کردند[۱۷] و در شکلگیری تحصن اعتراضی مردم قزوین علیه آن نقش داشت.[۱۸] تداوم این فعالیتها باعث شد حکومت پهلوی، درصدد آتش زدن خانه او بهعنوان یکی از مراکز انقلاب اسلامی در قزوین برآید که افشا شد و فرصت انجام نیافت. او بهعنوان یکی از روحانیان شاخص قزوین، در اتخاذ اغلب تصمیمهای مهم شرکت داشت.[۱۹]
فعالیتها پس از پیروزی انقلاب
عبدالله شهیدی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به اقامه نماز جمعه در قزوین منصوب شد و مدت دو سال در آن سمت بود. همچنین در رأس هیئت علمیه قزوین، به امور شهر قزوین رسیدگی میکرد. وی پس از مدتی و در پی پارهای اتفاقات در قزوین، به قم رفت و مسئولیت مدارس وابسته به آیتالله مرعشی نجفی (مرعشیه، مؤمنیه، شهابیه و مهدیه) را بر عهده گرفت و با وجود اصرارها، از بازگشت به قزوین خودداری کرد.[۲۰]
تألیفات
وی در کنار فعالیتهای فوق، به تحقیق و پژوهش هم میپرداخت که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: تحقیق و پژوهش درباره احقاق الحق اثر قاضی نورالله شوشتری، تفسیر سوره اسراء، یک دفتر در تفسیر سوره مبارکه حمد، سه دفتر در سوره مبارکه بقره، یک دفتر اصلی و دو دفتر الحاقی در سوره مبارکه اسراء و دو دفتر در تفسیر سوره مبارکه یوسف(ع)، حدود سی دفتر دستنویس نیز در موضوعات متنوع (کلام و اعتقادات، احکام، مواعظ و اخلاقیات و مناقب)، تقریرات دروس خارج فقه و اصول آیات بروجردی و امامخمینی، مجموعه یادداشتهای متفرقه در موضوعات طب قدیم، خاطرات انقلاب و وقایع نهضت.
خدمات عالمالمنفعه
او همچنین به فعالیتهای اجتماعی اهتمام میورزید که از آن جمله میتوان به تجدید بنا، مرمت و تعمیر اساسی آستانه امامزاده سلطان محمد و تأسیس حسینیهای در جوار آن امامزاده، تجدید بنا و احیای مسجد اجدادیشان «شهید ثالث»، احداث درمانگاه خیریه جنب مسجد شهید ثالث و خرید زمین و شروع به ساخت حسینیه قزوینیها در مشهد با همکاری تعدادی از خیران اشاره کرد.[۲۱]
درگذشت
شهیدی در ۱۸ فروردین ۱۳۷۳ش در قم درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط آیتالله محمد فاضل لنکرانی، در مقبره علمای باغ بهشت آن شهر و در جوار علی بن جعفر(ع) به خاک سپرده شد.[۲۲]
پانویس
- ↑ سیفی، «میرزا عبدالله شهیدی، تندیس خدمت»، ص۱۸۴-۱۸۶؛ صمدیها، فرزانگان علم و سخن قزوین، ص۲۰۲.
- ↑ سیفی، «میرزا عبدالله شهیدی، تندیس خدمت»، ص۱۸۸.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۱۸۱.
- ↑ سیفی، «میرزا عبدالله شهیدی، تندیس خدمت»، ص۱۸۷.
- ↑ صمدیها، فرزانگان علم و سخن قزوین، ص۲۰۳.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۱۸۱.
- ↑ صحیفه امام، ج۱، ص۴۷۸.
- ↑ سیفی، «میرزا عبدالله شهیدی، تندیس خدمت»، ص۱۸۶-۱۹۲.
- ↑ سیفی، «میرزا عبدالله شهیدی، تندیس خدمت»، ص۱۹۳-۱۹۴.
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان قزوین، کتاب ۲، ص۲.
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان قزوین، کتاب ۲، ص۱۹۳-۱۹۵.
- ↑ صمدیها، فرزانگان علم و سخن قزوین، ص۱۹۴.
- ↑ آیتاللهالعظمی سیدشهابالدین...، ج۳، ص۲۴۹.
- ↑ شیرخانی، انقلاب اسلامی در قزوین، ص۱۶۵.
- ↑ شیرخانی، انقلاب اسلامی در قزوین، ص۱۶۹.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۹۳؛ شیرخانی، انقلاب اسلامی در قزوین، ص۱۸۵-۱۸۶.
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان قزوین، ج۳، ص۳۲۳-۳۲۴.
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان قزوین، ج۳، ص۲۳۹.
- ↑ سیفی، «میرزا عبدالله شهیدی، تندیس خدمت»، ص۱۹۶-۱۹۸.
- ↑ ص۱۹۸-۲۰۰.
- ↑ صمدیها؛ فرزانگان علم و سخن قزوین، ص۲۰۲-۲۰۳؛ سیفی، «میرزا عبدالله شهیدی، تندیس خدمت»، ص۱۹۱.
- ↑ سیفی، «میرزا عبدالله شهیدی، تندیس خدمت»، ص۲۰۱؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۲، ص۳۰۹.
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان قزوین (۱۳۹۳)، ج۳، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، ج۲، قم، انصاریان.
- حضرت آیتاللهالعظمی سیدشهابالدین مرعشی نجفی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، ج۳، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- سیفی، محمدرضا (۱۳۷۸)، «میرزا عبدالله شهیدی، تندیس خدمت»، ستارگان حرم، ج۶، گروهی از نویسندگان ماهنامه کوثر، قم: زائر.
- شریفرازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۲، تهران، اسلامیه.
- شیرخانی، علی (۱۳۸۸)، انقلاب اسلامی در قزوین، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- صمدیها، (۱۳۷۹)، فرزانگان علم و سخن قزوین، قزوین، بحرالعلوم؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۵۱، آیتالله سیدعباس ابوترابی (۱۳۹۲)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.