علی علمی اردبیلی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | علی علمی اردبیلی |
| تاریخ تولد | ۱۳۲۱ش |
| زادگاه | قم، ایران |
| تاریخ وفات | ۸ شهریور ۱۳۹۱ |
| محل دفن | حرم امام رضا(ع)، مشهد |
| شهر وفات | مشهد، ایران |
| خویشاوندان سرشناس | محمد علمی اردبیلی (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، سیدمحسن حکیم، سیدمحمود حسینی شاهرودی، حسین حلی، سیدمحمدباقر صدر، سیدابوالقاسم خویی، سیدمحمدهادی میلانی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه نجف، حوزه علمیه مشهد |
| تألیفات | دلیل الفقه، الاصول المنقحه، الفقهالجامع فی شرح المختصر النافع، شرح تبصره المتعلّمین، تعالیق علی مکاسب الإمام الخمینی، حواشی علی العروه الوثقی، المعجم التطبیقی للقواعد الأصولیه، مبانی الإمام الشهید محمدباقر الصدر، ترجمه قرآن کریم، ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، ترجمه نهجالبلاغه، فرهنگ فلسفه و اعلام وابسته و... |
علی علمی اردبیلی، از شاگردان درس خارج فقه امامخمینی.
زادگاه و خاندان
علمی در سال ۱۳۲۱ش در خانوادهای روحانی در شهر قم دیده به جهان گشود. پدرش شیخ محمد علمی اردبیلی (۱۲۸۸-۱۳۶۶ش) از عالمان برجسته مقیم مشهد بود که در قیام مسجد گوهرشاد مشهد (تیر ۱۳۱۴ش) حضوری فعال داشت[۱] و پس از سرکوبی آن قیام به عراق رفت و در نجف اشرف مقیم شد. محمدعلی علمی در اواخر دوره پهلوی اول به کشور بازگشت و در شهر قم به تکمیل تحصیل و تدریس پرداخت و علی علمی اردبیلی در آن دوران در قم به دنیا آمد. خانواده علمی اردبیلی مدتی بعد دوباره به نجف اشرف بازگشت.[۲]
تحصیل
علی علمی از چهارسالگی خواندن و نوشتن و قرائت قرآن را در نجف و نزد پدرش آموخت. سپس به تحصیل دروس حوزوی نزد پدر پرداخت و تا اواخر دوره سطح، از درس ایشان بهرهمند شد. همزمان در درس ادبیات ادیب افغانی، شیخ محمدعلی مدرس و میرزا علی قزلجهای تبریزی[۳] و سیدمحمد شاهرودی نیز حضور مییافت.[۴] مدتی هم از درس فقه و اصول قزلجهای تبریزی و درس اصول شیخ مجتبی لنکرانی بهرهمند شد. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس خارج فقه سیدمحسن طباطبایی حکیم، سیدمحمود حسینی شاهرودی، شیخ حسین حلی،[۵] امامخمینی، سیدمحمدباقر صدر.[۶] و سیدابوالقاسم موسوی خویی حضور یافت.[۷] او همزمان با حضور در درس خارج فقه و اصول، به تحصیلات کلاسیک خود نیز ادامه داد و موفق به اخذ دیپلم متوسطه از دبیرستان شرافت (مدرسه ایرانیان بغداد) شد. سپس وارد منتدی النشر یا کلیه الفقه نجف اشرف شد و به تحصیلات خود در آن مرکز علمی ادامه داد. او در سال ۱۳۴۷ش به کشور بازگشت،[۸] بنابراین میتوان احتمال داد که در فاصله سالهای ۱۳۴۴ش که تدریس خارج فقه امامخمینی در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف آغاز شد تا ۱۳۴۷ش در درس امامخمینی شرکت میکرده است.
علی علمی اردبیلی پس از بازگشت به کشور در مشهد مقدس مقیم شد و در آنجا در درس خارج اصول والد خود و درس خارج فقه آیتالله سیدمحمدهادی حسینی میلانی شرکت کرد و مورد توجه آیتالله میلانی نیز قرار گرفت. او از تقریرنویسان محفل درسی آیتالله میلانی بود و ثمره آن تقریرات فقهی درس آیتالله میلانی است که با عنوان دلیل الفقه به چاپ رسیده است. او همزمان در درس فلسفه شیخ عبدالنبی کجوری حضور مییافت و با افرادی چون سیدعزالدین زنجانی و سیدجلالالدین آشتیانی مراوده داشت و آشتیانی را پدر معنوی خود میدانست.[۹] علمی اردبیلی در کنار تحصیل، به تدریس نیز میپرداخت و پس از سالها تدریس سطوح عالیه (رسایل، مکاسب و کفایه)، در سال ۱۳۶۸ش به اصرار جمعی از طلاب به تدریس درس خارج اصول پرداخت و مبانی فقهی و اصولی استادانش بهخصوص امامخمینی و شهید سیدمحمدباقر صدر را ترویج میکرد. او از سال ۱۳۷۳ش به برپایی درس خارج فقه اهتمام ورزید و در کنار آن فلسفه، عرفان و کلام را هم تدریس میکرد. وی علاوه بر تدریس در حوزه علمیه مشهد (مدرسه آیتالله خویی)، در دانشگاه علوم اسلامی رضوی و دانشگاه فردوسی نیز به تدریس میپرداخت.
تألیفات
تألیفات علمی عبارت است از: دلیل الفقه (در چهار مجلد)، الاصول المنقحه (در هفت مجلد)، الفقهالجامع فی شرح المختصر النافع (در ده مجلد)، شرح تبصره المتعلّمین علامه حلّی، تعالیق علی مکاسب الإمام الخمینی، حواشی علی العروه الوثقی (در حدود هشت مجلد)، حواشی علی رسایل الشیخ الأنصاری، المعجم التطبیقی للقواعد الأصولیه فی فقه الأمامیه (در پنج مجلد)، تعالیق علی کنز العرفان، رساله فی القرعه، مبانی الإمام الشهید محمدباقر الصدر و آرائه الممتعه، رساله فی تیمّمالمیت، بررسی تأثیر حکم بر اجتهاد، یک دوره فقه استدلالی با رعایت شرایط زمان و تطورات فقهی، تعلیقه بر کفایهالاصول، مقدمهای بر اقتصاد، نگرشی بر خطوط کلی مارکسیسم، اخلاق یا طب روحانی، أسوه، ایمان چیست و مؤمن کیست؟، محقق نائینی مرد جهاد؛ علم و فضیلت، سیره معصومان، مستضعف چیست کیست؟، شناخت و جهانبینی اسلامی، تلخیص نهایه الإرب نویری، دیوان شعر، تلخیص راز خوشبختی پروفسور آلن، تحقیق در علویات السبع، الأسأله و الأجوبه، مقدمه و تعلیق بر سیاحت غرب، منطق برای همه، شناخت از دید فلسفه و علم، دلیلالفکر فی شرح باب الحادی عشر (در دو مجلد)، تعالیق علی کشف المراد، اصول دین مؤید به عقل و وجدان، ریشههای ایدئولوژی، اصول عقاید، وهابی چه میگوید؟، مسائل کلامی جدید، حواشی علی الشوارق علامه لاهیجی، ترجمه قرآن کریم، ترجمه و شرح و تحلیل صحیفه سجادیه، ترجمه نهجالبلاغه، الهدایه الی اسرار البدایه، شرح نهایه الحکمه، فرهنگ فلسفه و اعلام وابسته (در ده مجلد)، تعلیقه بر الجوهرالنضید، تعالیق علی منطق الإشارات إبنسینا، دیالکتیک و ماتریالیسم دیالکتیک، ترجمه تألیف القاصر اثر فقیه کبیر سیدیونس اردبیلی(ره)، شرح منظومه سبزواری و تقریرات درسی برخی استادان.
درگذشت
علمی در اواخر مرداد ۱۳۹۱ پس از به جا آوردن مراسم احیای شبهای قدر، براثر سکته مغزی در یکی از بیمارستانهای مشهد بستری شد و سرانجام در روز چهارشنبه هشتم شهریور همان سال از دنیا رفت. پیکرش پس از اقامه نماز توسط شیخ مهدی مروارید، در صحن جمهوری حرم امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.[۱۰]
پانویس
- ↑ واحد، واقعه مسجد گوهرشاد، ص۲۵۹-۲۶۲.
- ↑ مجموعه مقالات همایش بزرگداشت آیتالله مشکینی، ص۳۲۸؛ فغفوری، «گفتگو با علی علمی اردبیلی»، ص۲۷.
- ↑ فغفوری، «گفتگو با علی علمی اردبیلی»، ص۲۳؛ مجموعه مقالات همایش بزرگداشت آیتالله مشکینی، ص۳۲۸؛ نوروزی، «وارث علم پدر: به مناسبت ارتحال عالم ربانی آیتالله میرزا علی علمی اردبیلی»، ص۱۱؛ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله علی علمی اردبیلی»، ص۱۶۹.
- ↑ «درگذشتگان: آیتالله علی علمی اردبیلی»، ص۱۶۹؛ نوروزی، «وارث علم پدر: به مناسبت ارتحال عالم ربانی آیتالله میرزا علی علمی اردبیلی»، ص۱۱.
- ↑ فغفوری، «گفتگو با علی علمی اردبیلی»، ص۲۴.
- ↑ «گفتگو با علی علمی اردبیلی»، ص۲۴؛ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله علی علمی اردبیلی»، ۱۶۷؛ نوروزی، «وارث علم پدر: به مناسبت ارتحال عالم ربانی آیتالله میرزا علی علمی اردبیلی»، ص۱۱.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله علی علمی اردبیلی»، ص۱۶۷.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله علی علمی اردبیلی»، ص۲۳-۲۴.
- ↑ نوروزی، «وارث علم پدر: به مناسبت ارتحال عالم ربانی آیتالله میرزا علی علمی اردبیلی»، ص۱۱.
- ↑ نوروزی، «وارث علم پدر: به مناسبت ارتحال عالم ربانی آیتالله میرزا علی علمی اردبیلی»، ص۱۱؛ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله علی علمی اردبیلی»، ص۱۷۰.
منابع
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۱)، «درگذشتگان: آیتالله علی علمی اردبیلی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال بیستوسوم، شماره سوم و چهارم (شمارههای مسلسل ۱۳۵ و ۱۳۶)، مرداد ـ آبان.
- فغفوری، محمد (۱۳۸۲)، «گفتگو با علی علمی اردبیلی»، نشریه حکمت رضوی، شماره ۴ و ۵، تابستان و پاییز.
- نوروزی، محمد (۱۳۹۱)، «وارث علم پدر: به مناسبت ارتحال عالم ربانی آیتالله میرزا علی علمی اردبیلی»، روزنامه مشهد آرا، شماره ۹۳۳، ۱۲ شهریور.
- مجموعه مقالات همایش بزرگداشت آیتالله مشکینی (۱۳۹۲)، ج۲، قم، سازمان چاپ و نشر.
- واحد، سینا (۱۳۶۴)، واقعه مسجد گوهرشاد، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.