محسن قرائتی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محسن قرائتی |
| لقب | استاد قرائتی |
| نسب | ایرانی |
| تاریخ تولد | ۸ دی ۱۳۲۴ |
| زادگاه | کاشان، ایران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سیدمحمدرضا گلپایگانی، میرزاهاشم آملی، مرتضی حائری، سیدابوالقاسم کوکبی تبریزی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه کاشان، حوزه علمیه قم، حوزه علمیه نجف، حوزه علمیه مشهد |
| تألیفات | تفسیر نور، تفسیر آیات دین و زندگی، ۳۰۰ نکته در مدیریت اسلامی، هزارویک نکته از قرآن کریم |
| سایر | بنیانگذار ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر، ستاد اقامه نماز |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | ریاست نهضت سوادآموزی |
| اجتماعی | فعالیتهای گسترده تبلیغی و فرهنگی |
محسن قرائتی (زاده ۱۳۲۴ش)، روحانی شیعه، مبلغ دینی و مفسر قرآن است. ایشان به مدت ۱۵ سال در گردآوری تفسیر نمونه همکاری داشت. قرائتی پایهگذار ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر و ستاد اقامه نماز و چندین دهه ریاست نهضت سوادآموزی را بر عهده داشته است.
برنامه تلویزیونی درسهایی از قرآن قرائتی نیز زبانزد است که از سال ۱۳۵۹ش با پیشنهاد مرتضی مطهری و پشتیبانی امامخمینی آغاز شده و همچنان ادامه دارد. آثار وی شامل حدود ۶۱ جلد کتاب در موضوعهای گوناگون، بهویژه تفسیر نور است که در سال ۱۳۷۶ش کتاب سال جمهوری اسلامی شد.
زندگینامه
محسن قرائتی ۸ دی ماه سال ۱۳۲۴ش در کاشان زاده شد. چون پدر بزرگش در خانهها قرائت قرآن برگزار میکرد، به قرائتی نامدار شدند. پدرش، علینقی نیز آموزش قرآن میداد و دستی در کارهای خیر و نوسازی مساجد و حسنیهها و تکایا داشت.[۱]
محسن با پافشاری پدر از ۱۴ سالگی به دانش دینی روی آورد و راهی حوزه علمیه کاشان شد.[۲] او از همان روزهای نخست، در کنار فراگیری دروس مقدماتی از درس تفسیر قرآن شیخ علیآقا نجفی نیز بهره میبرد.[۳]
قرائتی سال ۱۳۳۹ش راهی قم شد و در مدرسه سیدمحمدرضا گلپایگانی و مدرسه خان پیگیر دانشاندوزی شد.[۴] پس از مدتی به عراق رفت کرد و رسائل و مکاسب را در نجف آموخت. پس از بازگشت به ایران، در حوزه علمیه مشهد سطح را کامل و درسهای خارج فقه و اصول را آغاز و به سرانجام رساند. پس از این با پشتکار بیشتر و بهگونۀ ویژه به دانش تفسیر قرآن روی آورد.[۵]
همین تلاش او در دانش تفسیر، همکاری پانزده سالۀ ایشان با گروه تفسیر نمونه را در پی داشت.[۶] قرائتی با تجربهای که از نگارش تفسیر نمونه داشت، گردآوری و نگارش تفسیر نور را آغاز کرد.[۷] قرائتی در دوره مقدمات و سطح حوزه شاگردِ شاگردان امامخمینی بود. ازجمله، در دورۀ سطح حوزه: محمدتقی ستوده، غلامرضا صلواتی، مصطفی اعتمادی، میرزاعلی مشکینی، حسین راستی کاشانی، غلامرضا رضوانی، محمد مؤمن، محمد فاضل لنکرانی، حسین نوری همدانی، استادان وی بودند.
در درسهای خارج هم چند سالی نزد سیدمحمدرضا گلپایگانی، میرزاهاشم آملی، مرتضی حائری و سیدابوالقاسم کوکبی تبریزی دانشآموخته شد.[۸]
محسن قرائتی به کار تبلیغ دینی علاقهمند بود و در این راه از روشهای تازهای بهره میگرفت.[۹] تاآنجاکه برخی مراجع و عالمان حوزۀ علمیه به ایشان انگیزه داده و پشتیبانی کردند. بهگونهای که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به پیشنهاد مرتضی مطهری برنامه «درسهایی از قرآن» را در تلویزیون آغاز کرد که نزدیک به چهار دهه ادامه دارد.[۱۰] علاوه بر این برنامه، درس تفسیری در سطح فهم عموم را در رادیو آغاز کرد با عنوان «آینه وحی» که از سال ۱۳۶۹ تا کنون پخش شده است.[۱۱]
قرائتی بر این باور است که تفسیرهای قرآن باید پیاپی به روز گردد.[۱۲] او در کنار برنامههای تبلیغی و کار تفسیر، دست به قلم بوده و بیش از ۶۱ عنوان کتاب در زمینههای گوناگون به نگارش درآورده است. خاطرات (۲ جلد)، تفسیر آیات دین و زندگی (۲ جلد)، ۳۰۰ نکته در مدیریت اسلامی، تفسیر قرآن برای جوانان، راه رشد، هزارویک نکته از قرآن کریم، یکصدوپنجاه موضوع از قرآن و احادیث ازجمله آثار وی است.[۱۳]
بارزترین اثر وی تفسیر نور به زبان فارسی با متنی ساده و روان است. این تفسیر، همه قرآن را دربردارد و در دو چاپ ۱۲ جلدی منتشر شده است.[۱۴] تفسیر نور در سال ۱۳۷۶ش به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد.[۱۵]
مسؤلیتها
قرائتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کنار کارهای علمی، فرهنگی و تبلیغ دینی، در راستای توانائی خود مسئولیتهایی هم داشته است. کارهایی همچون: ریاست نهضت سوادآموزی، تأسیس ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر، تأسیس ستاد اقامه نماز، تأسیس ستاد زکات، تأسیس ستاد تفسیر، تأسیس ستاد ترویج فرهنگ قرآنی، تأسیس بنیاد فرهنگی امام زمان(عج)، تأسیس مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.[۱۶]
قرائتی و امامخمینی
محسن قرائتی سرشت سیاسی و مبارزه ندارد. برای همین همانند دیگر انقلابیون و مبارزان کنشگری سیاسی و مبارزاتی جدی هم نداشت. بیشتر رویکرد کار فرهنگی با جوانان را داشت. بااینحال دور از انقلاب و انقلابیون هم نبود. خود ایشان در این باره گفته است:
«من از اول، معلم قرآن بودم و با اسلوب جدیدی که داشتم، نسل نو را با قرآن آشنا میکردم. در زمانی که امامخمینی(قدس سره) فریاد الهی ـ سیاسی خود را علیه طاغوت بلند کردند، من دروس مرحله اول حوزه را میخواندم و شرایط سنی لازم برای شرکت در بعضی از برنامهها را نداشتم؛ ولی به دیدار برخی علمای زندانی و تبعیدی در محل زندان و تبعید میرفتم و در زمینه حمایتهای جانبی، اطلاعرسانی و تشویق مردم به مسائل انقلاب بیتأثیر نبودم. در همان زمان، عوامل رژیم و ساواک، برای دستگیری من چند مرتبه شبانه به خانه پدرم در کاشان و منزل خودم در قم حملهور گشتند، ولی موفق نشدند. چند ماهی هم زندگی مخفی داشتم تا انقلاب اسلامی ایران با امدادهای الهی و رهبری حضرت امامخمینی(قدس سره) و پشتیبانی ملت مؤمن و غیور و شجاع به پیروزی رسید و دوران جدیدی از فعالیّتهای فرهنگی با احساس مسئولیّت بیشتری آغاز شد».[۱۷]
از سوی دیگر، قرائتی فراخوان رادیو و تلویزیون دوران پهلوی را برای اجرای برنامههای دینی رد کرد و گفت «نخواستم بازوی دستگاه طاغوت باشم».[۱۸]؛ اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی همان برنامهها را با پیشنهاد مرتضی مطهری و پشتیبانی امامخمینی در صدا و سیما آغاز کرد.[۱۹]
برنامههای قرائتی در صدا و سیما بهگونهای موفق و برای مردم گیرایی داشت که امامخمینی اجازۀ تعطیلی آن را ندادند و به ایشان مهر ورزیده و همهجانبه پشتیبانی و کمک کردند.[۲۰] سال ۱۳۶۱، امامخمینی افزون بر سفارش بر انجام و پخش برنامههای قرائتی از صدا و سیما، ایشان را به سرپرست سازمان نهضت سوادآموزی گمارد.[۲۱]
پانویس
- ↑ جعفرآقایی، زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی محسن قرائتی، ص۱۷ـ۱۸؛ «زندگینامه خودنوشت حجتالاسلام قرائتی»، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۲۵.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۲۵.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۲۷.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۲۷.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۲۶.
- ↑ جعفرآقایی، زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی حجتالاسلام والمسلمین محسن قرائتی، ص۴۳ـ۵۹.
- ↑ جعفرآقایی، زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی محسن قرائتی، ص۱۷ـ۲۰؛ «زندگینامه خودنوشت حجتالاسلام قرائتی»، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۲۸ـ۲۹.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۲۶.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۲۶.
- ↑ «قرائتی: امر تبلیغ نیازمند مهندسی است»، خبرگزاری حوزه.
- ↑ جعفرآقایی، زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی محسن قرائتی، ص۲۴۹.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۲۷.
- ↑ قرائتی، «قرآن به قرائت قرائتی» مجله رایحه، شماره ۱۵۰، ص۵۰.
- ↑ جعفرآقایی، زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی حجتالاسلام والمسلمین محسن قرائتی، ص۱۷ـ۲۰ و ۲۴۹.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۳۰ـ۳۱.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۳۰.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۳۳.
- ↑ بهشتی، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، ص۳۳.
- ↑ امامخمینی، صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۴۸.
منابع
- امامخمینی، صحیفه امام، موسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، تهران، ۱۳۸۷ش.
- بهشتی، سیدجواد، خاطرات (۱و۲) از زبان حجتالاسلام محسن قرائتی، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ۱۳۹۹۳ش.
- جعفرآقایی، محمدرضا، زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی حجتالاسلام والمسلمین محسن قرائتی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۹ش.
- شیرخانی، علی، حماسه ۱۷ خرداد ۱۳۵۴ مدرسه فیضیه، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- قرائتی، محسن، «قرآن به قرائت قرائتی» مجله تخصصی رایحه، شماره ۱۵۰، خبرگزاری بینالمللی قرآن، ایکنا، ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ش.
- مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، تهران، اول، ۱۳۸۰ش.
- «قرائتی: امر تبلیغ نیازمند مهندسی است»، خبرگزاری حوزه.
- «زندگینامه خودنوشت حجتالاسلام قرائتی»، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
محمد رجائی نژاد