محمدرضا آشتیانی

آشتیانی، محمدرضا؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. محمدرضا آشتیانی در سال ۱۳۱۹ ش در آشتیان به دنیا آمد. او خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه فراگرفت و دوران ابتدایی را در زادگاهش گذراند. سپس به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و مقدمات را در آشتیان خواند. آنگاه راهی قم شد و دروس سطح را در همان شهر نزد آقایان شیخ علی‌پناه اشتهاردی، سید محمدباقر سلطانی طباطبایی، حسین شب‌زنده‌دار، محمدتقی ستوده و آیات حسین نوری همدانی، ناصر مکارم شیرازی و محمد فاضل لنکرانی آموخت. سپس در درس‌های خارج فقه و اصول امام خمینی و شیخ مرتضی حائری یزدی حضور یافت. در زندگینامه او (درج‌شده در مجموعه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و همچنین سایت آن تشکل حوزوی) از حضور آشتیانی در درس خارج فقه و اصول امام خمینی سخن رفته است. با استناد به سیر تحصیلات حوزوی او که از سال ۱۳۳۹ ش به آن اهتمام داشت («زندگینامه حضرت حجةالاسلام‌والمسلمین محمدرضا آشتیانی» www.jameehmodarresin.org)، می‌توان احتمال داد که حضور کوتاهی در درس‌های امام خمینی داشته و محدود به سال پایانی تدریس امام خمینی در قم (۱۳۴۳ ش) بوده است. وقتی در اواخر سال ۱۳۴۴ ش ساواک قم جمعی از روحانیان ازجمله حسینعلی منتظری، عبدالرحیم ربانی شیرازی، علی‌اصغر مروارید و... را دستگیر و شیخ شهاب‌الدین اشراقی داماد و «نماینده مرجع عالی‌قدر مسلمانان جهان حضرت آیت‌الله‌العظمی آقای خمینی» را از قم تبعید کرد، همراه با جمعی از مدرسان و محصلان حوزه علمیه قم، در اعلامیه‌ای از مراجع ایران و عراق خواستند تا اولاً مراتب انزجار روحانیت ایران را به مقامات مسئول ابلاغ کنند، ثانیاً پس از استیضاح مقامات، از استادان حوزه علمیه قم رفع مزاحمت شود، ثالثاً به مقامات کشور تذکر داده شود آنهایی که به چنین اقداماتی دست می‌زنند، دانسته یا ندانسته مقدمات یک انفجار عظیم را در قم و سایر شهرستان‌ها فراهم می‌کنند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۹۸-۱۹۵؛ دوانی، ج ۵، ۱۷۸-۱۷۷). آشتیانی سپس در درس خارج فقه و اصول ناصر مکارم شیرازی حاضر شد و یک دوره درس خارج اصول (حدود ۶ سال) و درس خارج فقه (حدود ۱۵ سال) نزد ایشان فراگرفت. تفسیر را نیز نزد آیت‌الله مکارم شیرازی آموخت. وی در تدوین تفسیر نمونه شرکت داشت که تدوین و نگارش آن از سال ۱۳۵۱ به پیشنهاد آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی آغاز شد و در سال ۱۳۶۷ به پایان رسید و در ۲۷ جلد در اختیار پژوهشگران و طلاب قرار گرفت. از فعالیت‌های دیگر آشتیانی می‌توان به شرکت او در تدوین تفسیر موضوعی پیام قرآن و نیز شرکت در نگارش تفسیر نهج‌البلاغه اشاره کرد که هر دو اثر منتشر شده است. آشتیانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت‌های علمی ادامه داد. وی در هفتمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی از سوی مردم شهر قم به نمایندگی برگزیده شد. او از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است و به تدریس در آن حوزه می‌پردازد. کتاب‌های گنجینه آداب اسلامی، ترجمه نهج‌البلاغه، قرائت و درک مفاهیم متون فقهی و تفسیری (برای رشته‌های الهیات و معارف اسلامی)، قصه حضرت عیسی (ع)، قصه حضرت موسی (ع)، مئه موضوع اخلاقی فی القرآن و الحدیث: المشتمل علی ثلاث مئه آیه و سبئه حدیث، تفسیر جوان (منتخب تفسیر نمونه: جزء ۲۹ از سوره معارج تا مرسلات)، یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ برگرفته از تفسیر نمونه، پیام امام امیرالمؤمنین (ع): شرحی تازه و جامعه بر نهج‌البلاغه، قصص القرآن: مقتبس من تفسیر الامثل، قصه‌های قرآن، گزیده حقوق جزای خصوصی اسلام (رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی)، تاریخ تفسیر قرآن کریم، داستان پیامبران، آداب، عفت و پاک‌دامنی و اخلاق در قرآن («زندگینامه حضرت حجةالاسلام‌والمسلمین محمدرضا آشتیانی» www.jameehmodarresin.org). منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ «زندگینامه حضرت حجةالاسلام‌والمسلمین محمدرضا آشتیانی»، https://www.jameehmodarresin.org/azae-jameeh/azae-kononi/79-ashtiani-mohammadreza؛ صالح، سید محسن (۱۳۸۵)، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.