محمد مسائلی

محمد مسائلی

اطلاعات فردی
نام کامل	محمد مسائلی
لقب	مسائلی اردبیلی
نسب	فرزند شیخ عبدالحمید
تاریخ تولد	۱۲۹۸ش
زادگاه	اردبیل
تاریخ وفات	۱۳۷۲ش(۱۴۱۴ق)
محل دفن	قبرستان غریبان اردبیل
اطلاعات علمی
استادان	امام‌خمینی، سیدحسین بروجردی، سیدمحمد حجت کوه‌کمری
محل تحصیل	حوزه علمیه اردبیل، حوزه علمیه قم
تألیفات	تفسیر سوره یس، تفسیر سوره واقعه، بیان ابدیت و اعجاز قرآن
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسی	از مبارزان نهضت امام‌خمینی، رهبر انقلاب در اردبیل
اجتماعی	امام جماعت مساجد اردبیل، مؤسس حوزه علمیه اردبیل

محمد مسائلی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.

زادگاه

محمد مسائلی معروف به مسائلی اردبیلی فرزند شیخ عبدالحمید در سال ۱۲۹۸ش در اردبیل به دنیا آمد.

تحصیل

او مقدمات و بخشی از دروس سطح حوزوی را در حوزه علمیه اردبیل خواند. درباره استادان او در آن درس‌ها گزارشی در دست نیست. وی سپس برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی قم شد و در حوزه علمیه آنجا دروس سطح را تکمیل کرد.

درباره استادان دوره سطح او هم اطلاعاتی وجود ندارد و فقط در یکی از منابع از شیخ غلامحسین غروی به‌عنوان یکی از استادان او نام برده شده است. در منابع از علامه سیدمحمدحسین طباطبایی هم به‌عنوان یکی از استادان نام برده‌اند و محمد مسائلی دروس فلسفی. و تفسیر قرآن را نزد ایشان خواند. او آنگاه به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس‌های آیات سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدحسین طباطبایی بروجردی و امام‌خمینی بهره‌مند شد.

مسائلی در سال ۱۳۳۵ش به اردبیل بازگشت، بنابراین درباره حضور او در درس‌های خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که از اواخر دهه ۱۳۲۰ش تا سال ۱۳۳ش در درس‌های ایشان در مساجد محمدیه و سلماسی قم شرکت می‌کرده است.

فعالیت سیاسی و اجتماعی

محمد مسائلی پس از بازگشت به اردبیل به تفسیر و تبلیغ و وعظ و ارشاد در مسجد سرتیپ‌آباد پرداخت. سپس با دعوت برخی از بزرگان مسجد اوچ دکان، به آن مسجد رفت و جلسات خود را در آنجا دایر کرد.

او در سال ۱۳۴۱ش و در جریان تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و شرکت زنان در انتخابات، همراه با جمعی از علمای اردبیل با ارسال نامه‌ای به آیت‌الله گلپایگانی، از اعلامیه آن مرجع و دیگر مراجع در مخالفت با آن حمایت کردند. او پس از اطلاع از دستگیری امام‌خمینی در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، همراه با جمعی از روحانیان اردبیل در تلگراف‌خانه اردبیل متحصن شدند. پس از برگزاری انتخابات دوره بیست و یکم مجلس شورای ملی که با تقلبات گسترده‌ای همراه بود، همراه با دیگر روحانیان آذربایجان، تشکیل مجلس شورای ملی و سنا را غیرقانونی اعلام کردند و صلاحیت آن مجالس را در اداره شئون مردم زیر سؤال بردند. این فعالیت‌ها باعث شد تا ساواک در شهریور ۱۳۴۴، از او به‌عنوان یکی از مخالفان نام ببرد.

مسائلی پس از مهاجرت سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی به تهران، همراه با شیخ علی‌اکبر مروج در رأس روحانیت اردبیل قرار گرفت و نقش پررنگ‌تری در تحولات آنجا یافت. او در سال ۱۳۴۸ش همراه با سیدیونس اردبیلی و مروج، درصدد تأسیس حوزه علمیه‌ای در اردبیل برآمدند. آنان تصمیم گرفتند تا خود به تدریس در آن مدرسه بپردازند و اداره آنجا را بر عهده بگیرند. ساواک که از جریان تأسیس این حوزه اطلاع پیدا کرده بود، خواستار شرکت مأمورانی در جلسات درس آنجا شده بود.

مسائلی اردبیلی که در مسجد اوچ دکان اردبیل به وعظ و سخنرانی می‌پرداخت، به برگزاری جلسات تفسیر قرآن هم مبادرت می‌ورزید. جلسات تفسیر او به محفلی برای انتقاد از حکومت پهلوی تبدیل شده بود. به همین سبب جوانان، این مسجد را به‌عنوان محلی برای شنیدن سخنان مخالف شاه می‌شناختند. این انتقادات باعث حساسیت ساواک و شهربانی شد و فعالیت‌های مسائلی را در آنجا زیر نظر گرفتند. ساواک بارها او را تهدید کرد تا دست از این انتقادها بردارد، ولی وقتی تا سال ۱۳۴۸ش، این تهدیدها را بلااثر دید، او را ممنوع‌المنبر کرد. در گزارشی دراین‌باره، از وی به‌عنوان یکی از روحانیان افراطی مقیم اردبیل نام برده شد. او که در فروردین ۱۳۴۹ از سوی ساواک ممنوع الخروج شده بود.، در خرداد همان سال و پس از رحلت آیت‌الله سیدمحسن حکیم، همراه با برخی از شاگردان امام‌خمینی در معرفی شخصیت ایشان به عنوان مرجع تقلید اعلم نقش داشت.

مسائلی که از سال ۱۳۵۰ش، امام جماعت مسجد حاج میر صالح اردبیل بود، آن مسجد را به یکی کانون‌های مهم انقلاب اسلامی در اردبیل تبدیل کرد. او به ایراد سخنرانی‌های انتقادی در آن مسجد می‌پرداخت و در همه مناسبت‌های مذهبی برنامه سخنرانی برگزار می‌کرد. تداوم این سخنرانی‌ها باعث شد تا مردم به آن مسجد جذب شوند. این اقبال واکنش ساواک را در پی داشت و مسائلی در اسفند ۱۳۵۵ به ساواک احضار شد. او در سال‌های ۱۳۵۶-۱۳۵۷ش یکی از سخنرانان برجسته اردبیل بود و به‌ویژه در جلسات تفسیر قرآن خود، سعی می‌کرد با در دست گرفتن رهبری جوانان، آنان را به تظاهرات علیه حکومت پهلوی تشویق کند. در آن سال‌ها همراه با علی‌اکبر مروج، رهبران انقلاب اسلامی در اردبیل بودند و به همین علت ممنوع‌المنبر شده بودند. او در دهم فروردین ۱۳۵۷ در برگزاری مجلس چهلمین روز واقعه ۲۹ بهمن تبریز نقش داشت. در همان روز در مسجد حاج میر صالح به منبر رفت و از امام‌خمینی نام برد. وی در این سخنرانی تأکید کرد که امام‌خمینی «مخصوصاً بر من حق استادی دارد». در پی این سخنرانی، ساواک اردبیل اعلام کرد که او به سخنرانی‌های تحریک‌آمیز خود ادامه می‌دهد، ولی در پایان پیش‌بینی کرد که در صورت تبعید او از اردبیل، ممکن است اقداماتی علیه حکومت پهلوی صورت بگیرد. علی‌رغم این پیش‌بینی، او دستگیر و ابتدا به تبریز منتقل شد و سپس به تهران اعزام گردید. او پس از دو هفته حضور در تهران، به اردبیل بازگردانده شد و در بازگشت مورد استقبال مردم قرار گرفت.

در مهر ۱۳۵۷ و بر اساس گزارش ساواک، در انتشار اعلامیه‌های امام‌خمینی در اردبیل نقش داشت. او همچنین چهارم آبان ۱۳۵۷ (روز تولد شاه) را در اردبیل عزای عمومی اعلام کرد. همچنین در دهم آبان در تظاهرات مردم اردبیل حضور داشت و قطعنامه مردم آن شهر را مبنی بر مراجعت امام‌خمینی به کشور و آزادی زندانیان سیاسی قرائت کرد.

فعالیت ها پس از پیروزی انقلاب

او پس از پیروزی انقلاب اسلامی از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی کناره‌گیری کرد. تفسیر سوره یس، تفسیر سوره واقعه، «بیان ابدیت و اعجاز قرآن و مصونیت آن از تحریف آن» و تفسیر تعدادی از سوره‌های قرآن. از آثار اوست.

درگذشت

محمد مسائلی در سال ۱۴۱۴ هجری قمری (۱۳۷۲ش) دارفانی را وداع گفت و در قبرستان غریبان اردبیل به خاک سپرده شد.