میکائیل
میکائیل، فرشته مقرب الهی که مأمور رزق و روزی بندگان از حاملان عرش الهی، رکن چهارم لوح محفوظ، مظهر اسم ربّ، موکل بر نزول باران و پل صراط در قیامت میباشد.
اهمیت و جایگاه میکائیل
میکائیل در اصطلاح دینی از فرشتگان مقرب الهی است که مأمور رزق و روزی بندگان میباشد.[۱] در قرآن کریم از فرشته میکائیل یاد شده است: «من کان عدواً لله و ملائکته و رُسُلِه و جبرئیل و میکال فان الله عدو للکافرین».[۲] بسیاری از مفسران اسلامی با استناد به روایاتی، فرشته میکائیل را فرشته رحمت، رکن چهارم لوح محفوظ، مظهر اسم رب و از حاملان عرش الهی میدانند.[۳]
امامخمینی نیز در آثار خویش به حقیقت، جایگاه و نقش فرشته میکائیل در امور هستی اشاره کرده است.[۴]
نقش میکائیل در عالم هستی
اندیشمندان و مفسران اسلامی با استناد به روایاتی، برای فرشته میکائیل وظایف و نقشهای متعددی بیان کردهاند؛ از جمله رزق و روزی موجودات، حامل عرش، در قیامت مأمور گذاشتن پل صراط بر روی دوزخ و مأمور و موکل بر نزول باران میباشد.[۵]
امامخمینی مهمترین نقش میکائیل را در عالم هستی واسطه رزق و مقدرات عالم میداند و اسم مبارک «رب» را باطن میکائیل میداند که به مظهریت ربّ موکل ارزاق و مربی دار وجود است. به باور امامخمینی حقیقت میکائیل متناسب با عوالم مختلف و دارای مقامات و بروزهایی است و سلطنت او در هر عالمی از حیث وجود، حدّ، شدّت و ضعف با عالم دیگر تفاوت دارد.[۶] از جمله وظایف و نقش دیگر این فرشته حامل عرش بودن است؛ البته به اعتقاد امامخمینی اگر عرش به معنای فیض مقدس در نظر گرفته شود، رحمن و رحیم، ربّ و مالک حامل آن هستند اما اگر از عرش ماسوی الله اراده شود حاملان آن چهار ملک مقرب است که از جمله آنها میکائیل میباشد.[۷]
پانویس
- ↑ طباطبائی، المیزان، ج۸، ص۲۶۰؛ طوسی، آغاز و انجام، ص۱۶۱؛ سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ج۲، ص۱۱۹.
- ↑ بقره: ۹۸.
- ↑ زمخشری، الکشاف، ج۴، ص۳۹۴؛ کاشانی، زبدة التفاسیر، ج۶، ص۴۶۴؛ فناری، مصباح الانس، ص۴۰۲؛ میبدی، کشف الاسرار و عدة الابرار، ج۱، ص۲۹۰؛ ملاصدرا، مفاتیح الغیب، ص۳۶۴، رستمی سیری در اسرار فرشتگان، ص۲۴۱.
- ↑ امامخمینی، ص۲۷۳-۲۷۴؛ تفسیر سوره حمد، ص۵۴-۵۵؛ شرح چهل حدیث، ص۴۶۰؛ شرح دعاء السحر، ص۸۴.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ج۸، ص۲۶۰؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۲۰، ص۴۶۹؛ مجلسی، بحار الانوار، ج۵۹، ص۲۶۰؛ کلینی، الکافی، ۳۶۹، ج۵، ص۵۴۶، جیلی، الانسان الکامل، ص۱۶۶.
- ↑ امامخمینی، آداب الصلاة، ص۲۷۳؛ شرح دعای سحر، ص۸۴-۸۵؛ صاحبی، اسرار ملکوت، ج۱، ص۷۸-۸۰.
- ↑ امامخمینی، آداب الصلاة، ص۲۷۳-۲۷۴؛ تفسیر سوره حمد، ص۵۴-۵۵.
منابع
- امامخمینی، سیدروحالله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۸۴ش.
- امامخمینی، سیدروحالله، تفسیر سوره حمد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۸۸ش.
- امامخمینی، سیدروحالله، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۸۸ش.
- امامخمینی، سیدروحالله، شرح دعای سحر، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۸۳ش.
- جیلی، عبدالکریم، الانسان الکامل فی معرفة الاواخر و الاوائل، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
- رستمی، محمد، سیری در اسرار فرشتگان، قم، پژهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۳ش.
- زمخشرف، محمودبنعمر، الکشاف عن الحقایق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۷ق.
- سیوطی، جلال، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۲۱ق.
- صاحبی، باقر، اسرار ملکوت، تهران، نشر عروج، ۱۴۰۳ش.
- طباطبائی، محمدحسین، تفسیر المیزان، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق.
- طبرسی، حسن، مجمع البیان، بیروت، دارالعلوم، ۱۳۷۹ق.
- طوسی، خواجه نصیر، آغاز و انجام، تهران انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد، ۱۳۸۸ش.
- فناری، محمدبنحمزه، مصباح الانس، تهران ، انتشارات مولی، ۱۳۷۴ش.
- کاشانی، فتح الله، زبدة التفاسیر، قم، بنیاد معارف اسلامی، ۱۳۸۱ش.
- کلینی، محمدبنیعقوب، اصول کافی، تصحیح علیاکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق.
- ملاصدرا، محمدبنابراهیم، مفاتیح الغیب، تصحیح خواجوی، تهران، مؤسسه تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۳ش.
- میبدی، ابوالفضل رشیدالدّین، کشف الاسرار و عدة الابرار، تحقیق علیاصغر حکمت، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۱ش.
نویسنده: باقر صاحبی