نعمت الهی

نعمت الهی، هر چیزی که از سوی خداوند به انسان عطا شود.

اهمیت و جایگاه نعمت الهی

نعمت در اصطلاح دینی و قرآنی به معنای هر چیزی است که خداوند به انسان عطا کرده و باعث خوشبختی و سعادت او در دنیا و آخرت است. مفسران و علمای اخلاق در آثار خویش به بحث از نعمت الهی، اتمام نعمت، حقیقت و اقسام آن پرداخته و نعمت را به دو قسم معنوی و مادی تقسیم کرده‌اند. امام‌خمینی نیز در آثار خویش به بحث نعمت الهی، اتمام نعمت و اقسام نعمت پرداخته است.

اقسام نعمت الهی

امام‌خمینی با استناد به آیه «إن تعدوا نعمة الله لا تحصوها»، ضمن نقل کلام شیخ بهایی مبنی بر اینکه نعمت‌های الهی دو گونه‌اند؛ دنیوی و اخروی، بر این باور است که نعمت‌های دنیوی و اخروی، بهره متوسطان است امّا مهم‌ترین نعمت الهی، یکی نعمت ذات و توحید ذاتی می‌باشد که اصل آن سلوک الی‌الله و نتیجه آن بهشت لقاءالله است. دومی نعمت معرفت اسماء الهی است؛ یعنی معرفت اسم اعظم که مقام احدیت جمع اسماء می‌باشد که نتیجه آن بهشت اسماء و صفات است و سومی نعمت معرفت اسماء افعالی است که همان مقام فیض مقدس و ولایت مطلقه می‌باشد و نتیجه آن بهشت افعالی است.

امام‌خمینی میان اسماء الهی و نعمت‌های غیرقابل شمارش رابطه برقرار کرده و معتقد است سالک پس از ریاضات، مجاهدات، دوام ذکر، عشق، حضور، خلوت و انقطاع تام، از مرتبه اطمینان و عرفان به مرتبه شهود و عیان می‌رسد و حق‌تعالی به تجلی فعلی، بر او ظهور می‌کند و کم کم نعمت‌های تجلیات اسمایی در قلب او بروز و ظهور می‌کند و خود مظهر جمیع اسماء الهی می‌گردد.

اتمام نعمت

برخی مفسران و اهل معرفت با استناد به آیه «الیوم اکملت لکم دینکم واتممت نعمتی علیکم» معتقدند مراد از اتمام نعمت، نعمت ولایت می‌باشد. امام‌خمینی نیز با استناد به آیه «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت نعمتی علیکم» اتمام نعمت و کمال دین را نعمت ولایت علوی می‌داند که همه عبادات و ملکات به منزله هیولاست و نعمت ولایت صورت نوعیه آنها می‌باشد. ایشان نعمت ولایت و خلیفه الهی را روح و جان عالم هستی می‌داند.

منابع

نویسنده: باقر صاحبی