یحیی اراکی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | یحیی ابوطالبی اراکی |
| نسب | ملا محمدصالح ابوطالبی (پدر) |
| تاریخ تولد | ۱۲۸۴ش |
| زادگاه | اراک، ایران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، عبدالکریم حائری یزدی، محمد حجت کوهکمری، سیدعبدالهادی شیرازی، سیدمحسن حکیم، سیدابوالقاسم خویی |
| محل تحصیل | اراک، قم و نجف |
| تألیفات | تقریرات درس آیتالله حجت کوهکمری، آثار فقهی |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حمایت از نهضت امامخمینی |
یحیی اراکی، از شاگردان امامخمینی.
معرفی
یکی از افرادی که سیدحمید روحانی[۱] و عقیقی بخشایشی در کتاب فقهای نامدار شیعه و ذیل شاگردان امامخمینی[۲] بهعنوان شاگرد امامخمینی نام میبردهاند، یحیی اراکی است.
در منابع مکتوب اطلاعاتی درباره فردی با این مشخصات وجود ندارد اما در منابع رجالی و همچنین اسناد و خاطرات، نام فردی به نام یحیی ابوطالبی اراکی دیده میشود که معاصر با امامخمینی بود و در دورانی که ایشان بهعنوان مدرس در قم تدریس میکرد، در آن شهر مشغول تحصیل بود.
او همچنین در سال ۱۳۴۴ش در نجف اشرف حضور داشت و بر اساس اسناد ساواک تا سال ۱۳۴۸ش در آن شهر در حال تحصیل بود.[۳]
او همچنین از علاقهمندان امامخمینی بود و بر اساس خاطرات محمد جعفری اراکی، وقتی امامخمینی در سال ۱۳۴۲ش دستگیر و زندانی شده بود، نذر کرده بود در صورت آزادی امامخمینی، ایشان را به خانه خودش عوت کند و وقتی در سال ۱۳۴۴ش در نجف اشرف امامخمینی را در جریان نذر خود قرار داد، امامخمینی علیرغم پرهیز از حضور در خانههای افراد، به خانه ابوطالبی اراکی رفت.[۴] قید «و اساتید دیگر» توسط شریفرازی[۵] هم نشان میدهد که او استادانی به جز آیات حائری یزدی و حجت کوهکمری داشت. به نظر میرسد یحیی اراکی مذکور، یحیی ابوطالبی اراکی باشد.
زادگاه و خاندان
یحیی ابوطالبی اراکی در سال ۱۲۸۴ش در اراک و در خانوادهای روحانی به دنیا آمد. پدرش ملا محمدصالح ابوطالبی از شاگردان آخوند ملا محمدکاظم خراسانی و حسین خلیلی تهرانی در حوزه علمیه نجف بود و ملا ابوطالب و جد اعلایش ملا غفور، از شاگردان شیخ مرتضی انصاری و سیدحسین کوهکمری و سیدمحمدتقی شیرازی و صاحب حواشی مختصری بر رسایل و مکاسب شیخ انصاری بود. پ
تحصیل
ورود یحیی ابوطالبی اراکی به حوزه علمیه اراک همزمان با استقرار آیتالله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی در اراک بود و یحیی ابوطالبی اراکی ادبیات و علوم عربی را در همانجا خواند. با عزیمت آیتالله حائری یزدی به قم، او هم راهی آن شهر شد و در درسهای آیتالله مؤسس حضور یافت. وی تا پایان حیات آیتالله حائری یزدی در درسهای ایشان حاضر میشد و پس از آن وارد درس خارج فقه و اصول آیتالله سیدمحمد حجت کوهکمری شد و تا پایان حیات ایشان در سلک شاگردان و یاران ایشان بود.[۶] در همان زمان امامخمینی هم در حوزه علمیه قم به تدریس درس فلسفه اشتغال داشت و سپس تدریس درس خارج فقه و اصول را آغاز کرد. گزارشی مبنی بر حضور او در درسهای فلسفه یا خارج فقه و اصول امامخمینی در دست نیست اما ذکر نام «یحیی اراکی» در فهرست شاگردان امامخمینی، این گمان را تقویت میکند که او در سالهای ۱۳۰۰-۱۳۳۲ش که در قم حضور داشت، در درسهای امامخمینی شرکت میکرده است.
یحیی ابوطالبی اراکی پس از رحلت آیتالله حجت کوهکمری به عراق رفت و در حوزه علمیه آن شهر در درسهای آیات سیدعبدالهادی حسینی شیرازی، سیدمحسن طباطبایی حکیم و سیدابوالقاسم موسوی خویی شرکت کرد.[۷] در سال ۱۳۴۴ش در نجف اشرف حضور داشت و در همان سال امامخمینی وارد نجف اشرف شد و چنانکه گفته شد، پیرو نذری که کرده بود، امامخمینی به خانه ایشان رفت. درباره اینکه ایشان در نجف اشرف هم در درس خارج فقه امامخمینی حاضر میشده یا نه؟ گزارشی در دست نیست اما با استناد به ارادت او به امامخمینی، بهگونهای که برای آزادی ایشان نذر کرده بود، میتوان احتمال داد که در سالهای ۱۳۴۴ش تا سال ۱۳۵۰ش که ابوطالبی اراکی به ایران بازگشت، در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امامخمینی شرکت میجست.
فعالیت سیاسی و اجتماعی
ابوطالبی اراکی یکی از روحانیانی بود که به حمایت از امامخمینی میپرداخت. او در خرداد ۱۳۴۲ و در پی انتشار برخی تهمتهای ناروا به امامخمینی (احتمالاً اتهام بیاساس دریافت پول از جمال عبدالناصر رئیسجمهور وقت مصر) همراه با روحانیان اراکی نامهای به آیتالله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی نوشتند و با اشاره به تلاشهایی که «اخیراً بهمنظور آلوده نمودن دامان منزه مقام شامخ روحانیت و مردم مسلمانی که در حوادث اخیر نظری جز حفظ شئون دینی و استخلاص گرفتارشدگان از آیات عظام و حجج اسلام و آیاتی که مطالب دینی و خواستههای ملت مسلمان را از دولت تقاضا نموده بودند، نداشتند، اعلامیه و ابلاغیههایی به نام حوزه علمیه قم منتشر نموده و مطالب ناروایی را به آقایان و مخصوصاً به حضرت آیتالله العظمی آقای خمینی مدظله نسبت داده و تهمتهای کثیف و ناروائی را به مقام شامخ روحانیت و حضرت معظم له روا داشته و میخواهند انظار عالیه را نسبت به ایشان بدبین نمایند. لذا حوزه علمیه اراک اظهار نفرت و انزجار شدید خود را نسبت به اتهامات و اکاذیب مزبور اظهار میدارد و نویسندگان آنها را خارج از ربقه اسلام و مفسدهجو بهجامعه معرفی مینماید و از محضر محترم عالی و سایر آیات عظام تقاضا مینماید نظریات خود را در این خصوص و تنزیه مقام شامخ حضرت آیتالله العظمی آقای خمینی دامظله به عموم اعلام فرموده و اذهان عامه را به حقایق مطالب مزبوره متوجه فرمایند».[۸] سپس همراه با روحانیان اراکی در نامهای دیگر به آیتالله گلپایگانی، شدیداً تأثر و تأسف خود را از دستگیری امامخمینی و دیگر روحانیان اعلام کردند و از آن مرجع خواستند نهایت سعی و کوشش خودشان را برای آزادی آنان مبذول دارند.[۹]
ابوطالبی اراکی در سال ۱۳۴۴ش در نجف بود و در مراسم استقبال از امامخمینی شرکت داشت و در همانجا با امامخمینی دیدار کرد و از ایشان برای حضور در خانهشان دعوت نمود.[۱۰] او در سال ۱۳۴۸ش به کشور بازگشت بود و در مراجعت به عراق، نامهایی از مراجع تقلید به عراق میبرد که ساواک گزارشی از آن تهیه کرده بود.[۱۱]
ابوطالبی در جریان اخراج ایرانیان از عراق به کشور بازگشت و پس از بیست سال تحصیل در نجف اشرف، در اراک مقیم شد[۱۲] و به فعالیتهای علمی و مذهبی در اراک ادامه داد. در مهر ۱۳۵۷ و پس از مهاجرت امامخمینی به فرانسه، همراه با جمعی از روحانیان اراک تلگرامی را به والری ژیسکاردستن رئیسجمهور فرانسه ارسال کردند و با اشاره به جایگاه امامخمینی در عالم تشیع، خواستار مهماننوازی شایسته از ایشان شدند.[۱۳]
او درسهای برخی از استادان خود مخصوصاً درسهای آیتالله حجت کوهکمری را تقریر کرده و تألیفاتی در فقه دارد.[۱۴]
پانویس
- ↑ روحانی، تحلیلی بر نهضت امامخمینی، ج۱، ص۴۶.
- ↑ عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه، ص۵۳۵.
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان مرکزی، ج۱، ص۱۹۶-۱۹۷.
- ↑ «آیتالله جعفری مطرح کرد: واکنش امام به فوت فرزندش/ ماجرای تذکر آیتالله سیستانی به بنیصدر»،.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۳، ص۵۶.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۷.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۷.
- ↑ حضرت آیتاللهالعظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک، ج۱، ص۵۳.
- ↑ حضرت آیتاللهالعظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک، ج۱، ص۵۸.
- ↑ «آیتالله جعفری مطرح کرد: واکنش امام به فوت فرزندش / ماجرای تذکر آیتالله سیستانی به بنیصدر».
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان مرکزی، ج۱، ص۱۹۶-۱۹۷.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۳، ص۵۷.
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان مرکزی، ج۲، ص۲۵۰.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۳، ص۵۷.
منابع
- «آیتالله جعفری مطرح کرد: واکنش امام به فوت فرزندش / ماجرای تذکر آیتالله سیستانی به بنیصدر»، www.mashreghnews.ir
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان مرکزی (۱۳۹۲)، ج۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- حضرت آیتاللهالعظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۵)، ج۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۵۸)، تحلیلی بر نهضت امامخمینی، ج۱، قم، دارالعلم ـ دارالفکر.
- شریفرازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۳، تهران، انتشارات اسلامیه.
- عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم (۱۳۷۲)، فقهای نامدار شیعه، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.