سیدمحمد موسوی خوئینی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''سیدمحمد موسوی خوئینی''' روحانی مبارز، سرپرست دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، نماینده امام‌خمینی در صدا و سیما و سرپرست حجاج و دادستان کل کشور. ==زندگینامه و تحصیلات== سیدمحمد موسوی خوئینی در ۳۱ فروردین ۱۳۲۰ در قزوین متولد شد. پدر او...» ایجاد کرد) |
جز (removed Category:مقاله های نیازمند ارزیابی; added Category:مقاله‌های دارای شناسه using HotCat) |
||
| (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت سیاسی مذهبی | |||
== | | عنوان = سیدمحمد موسوی خوئینی | ||
سیدمحمد موسوی خوئینی | | تصویر = سیدمحمد موسوی خوئینی.jpg | ||
== | | اندازه تصویر = | ||
موسوی خوئینی | | توضیح تصویر = | ||
|سرشناسی = | |||
|نام کامل = سیدمحمد موسوی خوئینی | |||
|لقب = آیت‌الله | |||
|نسب = | |||
|زادروز = ۳۱ فروردین ۱۳۲۰ش. | |||
|شهر تولد = قزوین | |||
|کشور تولد = ایران | |||
|تاریخ درگذشت = | |||
|شهر درگذشت = | |||
|کشور درگذشت = | |||
|آرامگاه = | |||
|نام همسر = | |||
|فرزندان = | |||
|خویشاوند سرشناس= | |||
|دین = [[اسلام]] | |||
|مذهب = [[شیعه]] | |||
|پیشه = [[روحانیت|روحانی]] | |||
|مناصب = نماینده [[امام‌خمینی]] در [[صدا و سیما]] • سرپرست حجاج • [[دادستان کل کشور]] | |||
|پس از = | |||
|پیش از = | |||
|اساتید = [[مرتضی حائری یزدی]] • [[سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی]] • [[محمدعلی اراکی]] • [[سیدمحمد محقق داماد]] • [[حسینعلی منتظری]] • [[مصطفی اعتمادی]] | |||
|شاگردان = | |||
|تالیفات = الحج فی الکتاب و السنه | |||
|وبگاه رسمی = | |||
|امضا = | |||
}} | |||
'''سیدمحمد موسوی خوئینی''' روحانی مبارز، سرپرست [[دانشجویان مسلمان پیرو خط امام]]، نماینده [[امام‌خمینی]] در صدا و سیما و سرپرست حجاج و دادستان کل کشور. | |||
سیدمحمد موسوی‌خوئینی در سال ۱۳۲۰ در قزوین متولد شد و پس از تحصیلات ابتدائی، تحصیلات حوزوی خود را در مدرسه التفاتیه قزوین شروع کرد و در سال ۱۳۳۹ وارد [[حوزه علمیه قم]] شد و پس از اتمام سطوح در مقطع خارج از محضر اساتید متعددی بهره برد. | |||
او پس از آغاز [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت امام‌خمینی]] و به خصوص پس از تبعید ایشان از روحانیون فعال در عرصه مبارزه بوده است. او اواخر دهه چهل به نجف رفت و به مدت یک سال از حوزه علمیه آنجا استفاده کرد و در این مدت در درس [[امام‌خمینی]] نیز حضور می‌یافت. | |||
موسوی خوئینی که با [[سیداحمد خمینی]] رفاقت خاصی داشت، در تکثیر و انتشار اعلامیه امام‌خمینی همکاری می‌کرد. او در سال ۱۳۵۱ با دعوت [[سیدمهدی امام‌جمارانی|سیدمهدی امام جمارانی]] به تهران عزیمت کرد و در مسجد مهدیه جوزستان به اقامه جماعت و [[تفسیر|تفسیر قرآن]] پرداخت. | |||
در سال | موسوی خوئینی در سال ۱۳۵۵ دستگیر و به پانزده سال زندان محکوم شد ولی ایجاد فضای باز سیاسی در سال ۱۳۵۶ زمینه آزادی او را فراهم کرد. او جزء اعضای [[جامعه روحانیت مبارز تهران]] بود و پس از [[هجرت امام‌خمینی به پاریس|هجرت امام‌خمینی به فرانسه]] به دعوت سیداحمد خمینی به آنجا رفت و به همراه امام‌خمینی به ایران برگشت. | ||
پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]] با حکم امام‌خمینی به [[رادیو]] و [[تلویزیون]] رفت و در [[تسخیر لانه جاسوسی امریکا|تسخیر سفارت آمریکا توسط دانشجویان]]، رابط آنها با امام‌خمینی بود. امام‌خمینی او را در سال ۱۳۶۱ به سرپرستی حجاج ایرانی منصوب کرد و سال ۱۳۶۴ به دادستانی کل کشور منصوب شد. او در سال ۱۳۶۶ با جدائی از [[جامعه روحانیت مبارز تهران|جامعه روحانیت]]، به همراه جمعی دیگر [[مجمع روحانیون مبارز تهران]] را تأسیس کردند. | |||
==زندگینامه و تحصیلات== | |||
سیدمحمد موسوی خوئینی در ۳۱ فروردین ۱۳۲۰ در [[قزوین]] متولد شد. پدر او سیدحسین از کاسبان بازار قزوین و روحانی و آشنا به سیاست بود.<ref>موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۵؛ مدرسی، رازهای آیت‌الله، برگ‌هایی منتشر نشده از زندگی سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها، ۵۵.</ref> موسوی خوئینی پس از گذراندن دوره ابتدایی در سال ۱۳۳۳ وارد مدرسه علمیه «التفاتیه» قزوین شد و تا سال ۱۳۳۹ به تحصیل علوم دینی پرداخت.<ref>زریری، سیدمحمد موسوی خوئینی، ۴۲۰.</ref> او در این سال‌ها، زمان زیادی را در کنار علی‌اکبر الهیان (از پیشروان [[مکتب تفکیک]] در قزوین) گذراند و بخش‌هایی از کتاب مطوَّل و برخی از کتاب‌های حدیثی را نزد وی آموخت.<ref>موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۵؛ آقاعلیخانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین حسین آقاعلیخانی، ۴۷.</ref> وی در پایان سال ۱۳۳۹ اندکی پیش از درگذشت مرجع تقلید وقت، [[سیدحسین بروجردی]] به [[قم]] رفت و درس‌های سطح را نزد [[مصطفی اعتمادی]]، [[جعفر سبحانی]]، [[حسینعلی منتظری]] و [[سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی]] آموخت. او [[شرح منظومه]] را از [[یحیی انصاری شیرازی]] و بخشی از اسفار را نزد [[سیدمحمدحسین طباطبایی]] فرا گرفت و سپس در بحث‌های خارج [[فقه]] و اصول [[محمدعلی اراکی]]، [[سیدمحمد محقق داماد]] و [[مرتضی حائری یزدی]] حاضر شد.<ref>موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۵؛ همو، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۵ ـ ۳۱۶.</ref> | |||
==فعالیت‌های سیاسی== | |||
موسوی خوئینی نخستین جرقه آشنایی‌اش با [[امام‌خمینی]] را از طریق [[علی محمدی تاکندی]] دانسته که استاد وی و از [[شاگردان امام‌خمینی]] بود و بر اثر ستایش‌های این استاد، نخستین بار امام‌خمینی را در سال ۱۳۳۹ در [[مسجد سلماسی]]، هنگام تدریس دیدار کرد و تحت تأثیر شخصیت ایشان قرار گرفت و از زمانی که برای تحصیل به قم رفت، با ایشان بیشتر آشنا و شیفته ایشان شد.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۵؛ موسوی خوئینی، پابه‌پای آفتاب، ۵/۲۷۸.</ref> دغدغه‌های مذهبی خانوادگی و جاذبه اعلامیه‌های امام‌خمینی علیه تصویب [[لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی]]، موسوی خوئینی را بیشتر متوجه ایشان کرد؛ از این‌رو گاه به همراه استاد خود تاکندی در جلسات درس خارج اصول ایشان حاضر می‌شد.<ref>موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۸.</ref> او [[پیام‌ها و اعلامیه‌های امام‌خمینی|اعلامیه‌های امام‌خمینی]] را از راه نامه به قزوین می‌فرستاد<ref>زریری، سیدمحمد موسوی خوئینی، ۴۲۰.</ref> و پس از [[بازداشت امام‌خمینی]] در خرداد ۱۳۴۲، در تلگرامِ علمای قزوین به ایشان، امضای وی نیز بود.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۲/۸۶.</ref> | |||
در روزهای حصر امام‌خمینی در تهران، موسوی خوئینی همراه گروهی از طلاب قزوین در نامه‌ای خواستار دیدار با ایشان شد. <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۲/۸۶.</ref>و پس از تبعید ایشان نیز به همراه گروهی از طلاب قزوین، نامه‌ای اعتراض‌آمیز به [[امیرعباس هویدا]] نخست‌وزیر وقت، در [[انتقاد]] از قانون‌شکنی دولت و [[تبعید امام‌خمینی]] نوشت.<ref>شیرخانی، انقلاب اسلامی در قزوین، ۲۳ ـ ۲۴ و ۶۱.</ref> وی در اواخر دهه ۱۳۴۰ به [[نجف اشرف]] رفت و موفق شد از درس [[ولایت فقیه]] امام‌خمینی (بهمن ۱۳۴۸) استفاده کند؛ او همچنین در درس خارج اصول [[سیدابوالقاسم خویی]] حاضر می‌شد.<ref>موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۵ ـ ۲۹۶؛ موسوی خوئینی، بینات، ۱۰۳.</ref> وی پس از یک سال اقامت در نجف به ایران بازگشت و پس از مدتی به قصد اقامت دایم به عراق سفر کرد؛ ولی در [[بصره]] بازداشت و پس از اعزام به نجف، ملزم به خروج از عراق شد.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۱.</ref> | |||
در سال ۱۳۴۹ که انتشار [[کتاب شهید جاوید]] اثر [[نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی]] و تقریظ [[حسینعلی منتظری]] و [[علی‌اکبر مشکینی]] بر آن، زمینه‌ای برای نقد و اعتراض به روحانیتِ مبارز و طرفدار امام‌خمینی شد و [[سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) نیز از فعالیت بیوت برخی از مراجع تقلید سوء استفاده می‌کرد، تعدادی از طلبه‌های انقلابی با حضور در بیت مراجع، به هتاکی برخی منبری‌ها به منتظری و مشکینی و زیاده‌روی منتقدان اعتراض کردند. موسوی خوئینی ازجمله کسانی بود که در تجمع طلاب در بیت [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] سخنرانی کرد.<ref>(معادیخواه، جام شکسته خاطرات حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، ۳/۴۸ و ۵۴؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۸.</ref> وی که با [[سیداحمد خمینی]] نیز رفاقت خاصی پیدا کرده بود، با وی در انتشار اعلامیه و فعالیت‌های مبارزاتی همکاری می‌کرد.<ref>موسوی خوئینی، حضور، ۱۶۷ ـ ۱۶۸.</ref> وی در سال ۱۳۵۰ به پیشنهاد نصرت‌الله انصاری و همراه با سیدمحمد احسانی، محمدصادق آل‌اسحاق و تعدادی از علاقه‌مندان به امام‌خمینی، صندوق قرض‌الحسنه «مؤسسه تعاون اسلامی» را با هدف کمک به طلاب مبارز تأسیس کردند.<ref>موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.</ref> امام‌خمینی در یک مورد به [[سیدمرتضی پسندیده]] سفارش کرده است [[وجوه شرعی]] را در بانکی که موسوی خوئینی از اعضای آن و طبق نقل، مرد صالحی است سپرده‌گذاری کند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۲۹۰.</ref> | |||
موسوی خوئینی در سال ۱۳۵۱ در پی دعوت [[سیدمهدی امام‌جمارانی]] به تهران سفر کرد و با کمک وی در مسجد مهدیه واقع در جوزستان (پایین ده جماران)، به برپایی [[نماز جماعت]] و [[تفسیر قرآن]] پرداخت.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۳.</ref> جلسات تفسیر قرآن او به دلیل روش و برداشت‌های ناظر به دغدغه‌های مبارزاتی، با استقبال [[دانشجویان]] و انقلابیان همراه شد.<ref>موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۶؛ موسوی خوئینی، بینات، ۱۱۷؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.</ref> برخی از ناخوشنودی [[مرتضی مطهری]] از این تفسیر خبر داده‌اند<ref>مطهری، فرقان و زمینه‌های ترور شهید مطهری، ۱۹۲.</ref> و برخی نیز برداشت‌های موسوی خوئینی از آیات را غیر اسلامی قلمداد کرده و برخی افراد منحرف را متأثر از این جلسات دانسته‌اند؛<ref>شجونی، نیم‌نگاهی به هویت آموزگاران در سایه فرقان، ۹۲.</ref> ولی وی با تاکید بر رابطه نزدیکی که با مطهری داشته، به تفصیل به ردّ این نسبت و نیز رد اتهام ارتباط افراد منحرف با این جلسات و ذکر شواهد نادرستی آن پرداخته است.<ref>روزی‌طلب، ترکیب التقاط و ترور، ۵۰ ـ ۵۶.</ref> وی تاکید دارد که استقبال مخاطبان از جلسات تفسیر، مخالفت رژیم پهلوی را نیز برانگیخته بود و رژیم سعی می‌کرد تا چنین محفل پرجاذبه‌ای را خراب کند و نخستین قدم آنان یافتن علما و روحانیانی بود که علیه این محافل سخن گویند و از مارکسیستی‌بودن تفسیر یاد کنند و تهمت اسلام [[مارکسیسم|مارکسیستی]] یکی از برچسب‌هایی بود که [[رژیم پهلوی]] به روحانیان هوادار [[امام‌خمینی]] می‌زد تا چهره آنان را در میان مذهبی‌ها خراب کنند.<ref>موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.</ref> | |||
در همان سال‌ها، موسوی خوئینی با واعظان و ائمه جماعات طرفدار امام‌خمینی در تهران که می‌کوشیدند در کنار جلسات بحث و تفسیر قرآن چراغ مبارزه را نیز روشن نگاه دارند، همراه بود.<ref>هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، ۱/۷۰۲ ـ ۷۰۳، ۷۴۱ و ۲/۱۱۱۶.</ref> وی برای سرکشی به مبارزان تبعیدشده به شهرهای مختلف سفر می‌کرد.<ref>معادیخواه، جام شکسته خاطرات حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، ۳/۹۴.</ref> علاوه بر این برای نوشتن تاریخ جامع و کامل از زندگی [[امامان(ع)]]، با [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] و گروهی دیگر همکاری می‌کرد اما این فعالیت به دلیل اوج‌گرفتن مبارزات ناتمام ماند.<ref>آقاعلیخانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین حسین آقاعلیخانی، ۶۶؛ هاشمی رفسنجانی، به سوی سرنوشت، ۵۰۳.</ref> | |||
موسوی خوئینی در آبان ۱۳۵۵،<ref>هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، ۲/۱۴۵۱ و ۱۴۵۸ ـ ۱۴۶۲.</ref> به اتهام ارتباط با [[سازمان مجاهدین خلق]]، ارتباط با [[سیداحمد خمینی]]، پخش [[اعلامیه‌های امام‌خمینی]] و مخالفت با [[نظام سلطنتی|سلطنت]] به دست ساواک بازداشت شد.<ref>آقاعلیخانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین حسین آقاعلیخانی، ۸۳ ـ ۸۴؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.</ref> او نخست به پانزده سال حبس محکوم شد؛ ولی ده ماه بعد در پی برنامه ایجاد فضای باز سیاسی از سوی رژیم پهلوی، به همراه تعدادی دیگر از زندانیان آزاد شد و ضمن ادامه مبارزه، [[مسجد]] خود را پایگاهی برای تقویت فکری جوانان مسلمان قرار داد.<ref>هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، ۲/۱۴۹۹؛ موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۶.</ref> | |||
موسوی خوئینی | هم‌زمان با شدت‌گرفتن حرکت انقلابی مردم در سال ۱۳۵۶، موسوی خوئینی به همراه جمعی از روحانیان، تشکیلاتی را با هدف رهبری نهضت در تهران با عنوان «جامعه روحانیت مبارز تهران» تأسیس کردند.<ref>کردی، جامعه روحانیت مبارز تهران از شکل‌گیری تا انشعاب، ۷۶ ـ ۷۷.</ref> این تشکل درباره حوادث مهم انقلاب موضع می‌گرفت و با صدور اطلاعیه اعلام نظر می‌کرد؛<ref>مدرسی، رازهای آیت‌الله، برگ‌هایی منتشر نشده از زندگی سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها، ۵۶.</ref> ازجمله در موضوع درگذشت مشکوک [[سیدمصطفی خمینی]] در اول آبان ۱۳۵۶ <ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۳/۲۳۳ ـ ۲۳۴.</ref> [[نوزده دی|قیام مردم قم در ۱۹ دی ۱۳۵۶]] و [[بیست و نه بهمن ۱۳۵۶|قیام مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶]]،<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۶/۱۸۸ ـ ۱۸۹؛ شیرخانی، حماسه ۱۹ دی، ۳۴۳ ـ ۳۴۵ و ۳۵۳ ـ ۳۵۴.</ref> بزرگداشت سالگرد ۱۵ خرداد در سال ۱۳۵۷،<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۱/۵۸۳ ـ ۵۸۴؛ استادی، ۱۷۵.</ref> برگزارنکردن جشن‌های نیمه شعبان در سال ۱۳۵۷،<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۶/۳۶۰ ـ ۳۶۱ و ۸/۲۴۰ ـ ۲۴۱.</ref> [[هجرت امام‌خمینی|هجرت امام‌خمینی به پاریس]]<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۳/۳۹۶ ـ ۳۹۷.</ref> و [[تظاهرات تاسوعا و عاشورا|راهپیمایی تاسوعا و عاشورا در زمستان ۱۳۵۷]]<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۱/۶۰۹ ـ ۶۱۲.</ref>{{ببینید|جامعه روحانیت مبارز تهران}} | ||
پس از | پس از هجرت امام‌خمینی از [[عراق]] به پاریس، موسوی خوئینی به دعوت سیداحمد خمینی در آبان ۱۳۵۷ به پاریس رفت.<ref>زریری، سیدمحمد موسوی خوئینی، ۴۲۲؛ مدرسی، رازهای آیت‌الله، برگ‌هایی منتشر نشده از زندگی سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها، ۵۶.</ref> او در این سفر پیشنهاد [[سیدمحمد حسینی بهشتی]]، یعنی تأسیس حزب سیاسی ـ اسلامی را به امام‌خمینی منتقل کرد؛ اما ایشان با تأسیس حزب مخالفت کرد و خاطرنشان کرد احزاب هر کدام برای خود کار می‌کنند و با دیگران در رقابت‌اند که در نتیجه با هم اختلاف و درگیری پیدا می‌کنند.<ref>محتشمی‌پور، از ایران به ایران، ۲/۳۴۵؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۶۰.</ref> در پاریس، موسوی خوئینی و [[ابراهیم یزدی]] و [[حسن حبیبی]] اعضای هیئت سامان‌دهنده [[مصاحبه‌ها|مصاحبه‌های مطبوعاتی امام‌خمینی]] شدند و در طول ۱۱۸ روز حدود چهارصد مصاحبه ایشان با نشریات و رسانه‌های مختلف سراسر دنیا را هماهنگی و اجرا کردند.<ref>یزدی، آخرین تلاش‌ها در آخرین روزها، ۸۳</ref>{{ببینید|مصاحبه‌ها}} | ||
موسوی خوئینی به | موسوی خوئینی در همین روزها به همراه [[سیداحمد خمینی]] به ایتالیا و آلمان غربی نیز سفر کرد و در برابر پرسش رسانه‌های اروپایی، [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب ایران]] را تحلیل و تفسیر کرد. وی در پرواز تاریخی [[بازگشت امام‌خمینی]] به ایران، در کنار ایشان نشست و همراه و امین ایشان در نگهداری اموال و اسناد بود.<ref>مدرسی، رازهای آیت‌الله، برگ‌هایی منتشر نشده از زندگی سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها، ۵۶.</ref> وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از سوی امام‌خمینی در ۲۱ تیر ۱۳۵۸ برای تنظیم برنامه‌های [[رادیو]] و [[تلویزیون]] موظف شد تا همراه با [[صادق قطب‌زاده]]، امور و برنامه‌های آنجا را به گونه‌ای تنظیم کنند که موجب شکایت مردم نباشد. ایشان در این حکم تأکید کرد در این دستگاه اسلامی باید از برنامه‌های انحرافی جداً پرهیز شود.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۹/۴۷.</ref> | ||
پس از پیام امام‌خمینی در ۱۰ آبان ۱۳۵۸ به مناسبت سالروز ۱۳ آبان ۱۳۵۷ که [[دانشجویان]] و [[طلاب]]، را مخاطب قرار داد و از آنان خواست حملات خود را علیه [[امریکا]] و [[اسرائیل]] برای بازگرداندن [[محمدرضا پهلوی]] گسترش دهند،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۱۲ ـ ۴۱۳.</ref> سه تن از دانشجویان عضو انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه‌ها که بعدها به «دانشجویان مسلمان پیرو خط امام» شهرت یافتند، طرح اشغال سفارت امریکا را برای موسوی خوئینی مطرح کردند و از وی خواستند از امام‌خمینی کسب تکلیف کند که با مخالفت وی روبه‌رو شد؛ زیرا به اعتقاد او نباید در آن شرایط از امام‌خمینی هزینه می‌شد <ref>ابتکار، تسخیر، اولین روایت مکتوب از درون سفارت تسخیرشده امریکا در تهران، ۷۴.</ref> پس از [[تسخیر لانه جاسوسی امریکا|تصرف سفارت امریکا]]، وی با [[دفتر امام‌خمینی]] تماس گرفت و امام‌خمینی پس از اطمینان از هویت دانشجویان موافقت خود را با این امر اعلام کرد <ref>موسوی خوئینی، حضور، ۱۶۹.</ref> و در ادامه با حمایت از این اقدام دانشجویان، آن را انقلابی بالاتر از انقلاب اول خواند <ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۹۱ ـ ۴۹۳.</ref> و واکنشی به اقدامات امریکا برشمرد که مسئولیت آن مستقیماً متوجه دولت امریکاست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۱/۵.</ref> | |||
موسوی خوئینی در | موسوی خوئینی به سبب اعتبار خود نزد دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، به عضویت شورای مرکزی لانه جاسوسی درآمد و در بازسازی و انتشار اسناد لانه جاسوسی امریکا برای افشای نقشه‌های این کشور و اقدامات عوامل داخلی آنان نقش تعیین‌کننده داشت و رهبر معنوی دانشجویان محسوب می‌شد <ref>ابتکار، تسخیر، اولین روایت مکتوب از درون سفارت تسخیرشده امریکا در تهران، ۷۹ و ۹۶.</ref> امام‌خمینی در ۲۶/۸/۱۳۵۸ در پیامی به موسوی خوئینی، به آنان توصیه کرد تا با تخفیف به [[زنان]] و سیاه‌پوستان، در صورتی که [[جاسوسی]] آنان اثبات نشده باشد، آنان را آزاد و به وزارت امور خارجه تحویل دهند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۱/۵۴.</ref> و در پی درخواست دانشجویان مسلمان پیرو خط امام مبنی بر تحویل جاسوسان، ایشان در ۱۵/۱۲/۱۳۵۸ در حکمی خطاب به موسوی خوئینی با قدردانی از زحمات دانشجویان مسلمان، تعیین تکلیف قطعی جاسوسان را بر عهده [[مجلس شورای اسلامی]] دانست و حفاظت از جاسوسان امریکایی را به [[شورای انقلاب اسلامی|شورای انقلاب]] واگذار کرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۷۲.</ref>{{ببینید|تسخیر لانه جاسوسی امریکا}} | ||
موسوی خوئینی در دی ۱۳۵۸ نماینده امام‌خمینی در کمیسیون بازرسی تبلیغات نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری، مصوب شورای انقلاب معرفی شد.<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۴۱۶؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۶۰.</ref> وی نامزدی بیش از ۱۲۰ تن در انتخابات ریاست‌جمهوری را با هدف توطئه و هرج و مرج تفسیر کرد.<ref>کیهان، روزنامه، ۲۲/۱۰/۱۳۵۸، ۲.</ref> پس از بررسی پرونده‌های داوطلبان و نیز انصراف برخی از آنان سرانجام ده نفر مجاز به استفاده از تبلیغات [[رادیو]] و [[تلویزیون]] شدند.<ref>کیهان، روزنامه، ۲۳ و ۲۶/۱۰/۱۳۵۸، ۲.</ref> موسوی خوئینی در فروردین ۱۳۵۹ در انتخابات دوره اول مجلس شورای اسلامی از حوزه تهران شرکت کرد و با راهیابی به مجلس، نایب‌رئیس اول مجلس شد.<ref>کیهان، روزنامه، ۳۰/۴/۱۳۵۹، ۱ و ۲؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ۵۲ و ۱۵۱.</ref> او با عضویت در کمیسیون امور خارجه و کمیسیون ویژه، مسئله گروگان‌های امریکایی را پیگیری کرد.<ref>روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، آشنایی با مجلس شورای اسلامی، ۸۶؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ۲۱۵.</ref> | |||
امام‌خمینی | امام‌خمینی در ۱۴/۵/۱۳۶۱ موسوی خوئینی را به سمت [[سرپرست حجاج]] و نماینده خود در امور [[حج]] منصوب و به او توصیه کرد تا با بینش خاص سیاسی که دارد از ابعاد مختلف به امور حج رسیدگی کند؛ همچنین در دوره مسئولیت وی در حج که تا پذیرش مسئولیت دادستانی کل کشور در سال ۱۳۶۴ ادامه داشت<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۳۱۸ و ۳۲۱.</ref> از حاجیان خواست از خطوطی که وی برای آنان ترسیم می‌کند، اطاعت کنند و روی برنگردانند<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۰۰ ـ ۴۰۱، ۵۱۴ و ۱۹/۳۰؛ قاضی عسگر، امرای حج جمهوری اسلامی ایران، مجله میقات حج، ۷۷ ـ ۷۸.</ref> ایشان همچنین در ۱۹/۴/۱۳۶۴ موسوی خوئینی را پس از استعفای [[یوسف صانعی]] به دادستانی کل کشور منصوب کرد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۳۱۳.</ref> و در جمع مسئولان قضایی کشور، وی را مردی عالم و بسیار متعهد و فعال معرفی کرد که کارهای مهم را به‌خوبی انجام می‌دهد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۳۰۹ و ۳۱۱.</ref> | ||
موسوی خوئینی و | امام‌خمینی بر اساس گزارش موسوی خوئینی از وضع افراد بلاتکلیف در زندان‌ها که آن را تلخ و تکان دهنده خواند، دستور داد وی و برخی دیگر از مسئولان قضایی به وضع این دست زندانیان رسیدگی کرده و هر چه سریع‌تر به این وضع ناهنجار خاتمه دهند؛<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۲۱.</ref> چنان‌که در دوره مسئولیت وی در دادستانی کل، با وصف او به عنوان فرد موثق، متدین و مورد علاقه خود، وظایف دیگری نیز به وی محول کرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۵، ۲۰/۱۴۶، ۱۴۷ ـ ۱۴۸، ۲۱/۳۷۴.</ref> وی در مراسم تحویل متن اصلاح‌شده [[وصیت‌نامه امام‌خمینی]] در ۱۹/۹/۱۳۶۶ و مهر و موم آن به عنوان دادستان کل کشور در محل [[مجلس شورای اسلامی]] نیز حضور داشت<ref>امام خمینی، صحیفه، همان، ۲۱/۳۹۲.</ref> و در ۱۷/۱۱/۱۳۶۶ از سوی امام‌خمینی به عضویت در [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] انتخاب شد؛<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۰/۴۶۳ ـ ۴۶۴.</ref> چنان‌که امام‌خمینی در ۴/۲/۱۳۶۸ وی را به عضویت در [[شورای بازنگری قانون اساسی]] منصوب کرد امام <ref>خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۶۴.</ref> و در ۱۰/۲/۱۳۶۸ در نامه‌ای به او، وی را فردی مورد علاقه خود و موثق و متدین دانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۷۴.</ref> | ||
{{ببینید|مجمع روحانیون مبارز تهران}} | موسوی خوئینی و جمعی از اعضای [[جامعه روحانیت مبارز تهران|جامعه روحانیت مبارز]] در اسفند ۱۳۶۶ با نظر مساعد امام‌خمینی، تشکل «[[مجمع روحانیون مبارز تهران]]» را تأسیس کردند. آنان پیش از اعلام موجودیت در ۲۹/۱۲/۱۳۶۶ موافقت شفاهی امام‌خمینی را گرفتند<ref>(سلیمی بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۵۱ ـ ۵۳؛ روحانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی، ۱/۴۳۲.</ref> و سپس در ۲۵/۱/۱۳۶۷ گزارش چگونگی انشعاب این تشکل از جامعه روحانیت مبارز تهران و تشکیل آن را بازگو کردند که مورد تأیید امام‌خمینی قرار گرفت.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۶ ـ ۲۸.</ref>{{ببینید|مجمع روحانیون مبارز تهران}} | ||
موسوی خوئینی که علاقه خاصی به امام‌خمینی | موسوی خوئینی که علاقه خاصی به امام‌خمینی داشته است، ضمن ترسیم اندیشه متحجرانه حاکم در آن روزگار از حرکت سنجیده و آرام امام‌خمینی در این برهه زمانی یاد و از موقعیت‌شناسی و حرکت هوشمندانه و منطقی ایشان ستایش کرده است. وی ضمن بازگویی نقش اساسی امام‌خمینی در مهاجرت [[سیدحسین بروجردی]] به [[حوزه علمیه قم]]، این حرکت را در جهت دوراندیشی ایشان در مبارزه مؤثر از طریق مرجعی مقتدر برای برخورد با ظلم‌های رژیم حاکم ارزیابی کرده است<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۶ ـ ۳۱۸.</ref> و همراه با ستایش از موضع‌گیری‌های ایشان در پی مسائلی مانند، [[انجمن‌های ایالتی و ولایتی]]، [[حمله به مدرسه فیضیه]] و [[قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲|حادثه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ قم]]، بازداشت ایشان را نشان جایگاه رهبری ایشان می‌داند <ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۹ ـ ۳۲۲.</ref> و معتقد است امام‌خمینی در اوج [[عرفان]] به سیاست پرداخت. وی از نامه‌های زیاد امام‌خمینی به علمای دیگر شهرها و کشورها، پیش از حادثه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ که آنها را در طول شب می‌نوشت، حکایت کرده که به نظر او اگر همه این نامه‌ها باقی می‌ماند، گنجینه باارزشی بود.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۴۴ ـ ۳۴۵.</ref> | ||
موسوی خوئینی تلاش برای رفع اختلاف و حفظ [[وحدت]] میان اقشار جامعه را از کارهای همیشگی و دغدغه‌های اصلی امام‌خمینی دانسته و از موضع‌گیری‌های متواضعانه ایشان در برابر مخالفان، برای حفظ وحدت، حکایت | موسوی خوئینی تلاش برای رفع اختلاف و حفظ [[وحدت]] میان اقشار [[جامعه]] را از کارهای همیشگی و دغدغه‌های اصلی امام‌خمینی دانسته و از موضع‌گیری‌های متواضعانه ایشان در برابر مخالفان، برای حفظ وحدت، حکایت کرده است.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۲۴ ـ ۳۲۵.</ref> وی سخنرانی تاریخی امام‌خمینی در ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ش/ ۱۰ محرم ۱۳۸۳ق را که خود یکی از محافظان ایشان بوده به تفصیل گزارش کرده است<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۳۵ ـ ۳۳۹.</ref> و حرکت سیاسی ایشان را مستقل از گروه‌های سیاسی و متکی بر توکل به خدا و توده مردم دانسته و دوری‌کردن ایشان از پیوند با گروه‌های سیاسی را نشانه دوراندیشی ایشان شمرده است.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۴۰ ـ ۳۴۱.</ref> | ||
موسوی خوئینی امام‌خمینی را شخصیتی خودساخته و خالی از غرض‌های دنیوی و بی‌ملاحظه در بیان حقیقت | موسوی خوئینی امام‌خمینی را شخصیتی خودساخته و خالی از غرض‌های دنیوی و بی‌ملاحظه در بیان حقیقت شمرده است <ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۴۴ ـ ۳۴۵.</ref> و مهم‌ترین سرمایه ایشان را قطع نظر از استحکام مبانی علمی، اتقان شیوه استدلالی و عمق اندیشه و بعد معنوی ایشان می‌داند.<ref>موسوی خوئینی، حوزه، ۷۵ ـ ۷۶؛ موسوی خوئینی، پابه‌پای آفتاب، ۵/۲۸۱.</ref> وی معتقد است دیدگاه‌های جدید فقهی امام‌خمینی، مانند مسئله [[موسیقی]]، [[شطرنج]] و [[تنظیم خانواده]] چیزی نیست که ایشان در اواخر عمر خود به آنها رسیده باشد، بلکه از پیش داشته است؛ ولی شرایط را برای اظهار آن مناسب نمی‌دانسته است.<ref>موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۸.</ref> | ||
==آثار و تألیفات== | ==آثار و تألیفات== | ||
از سیدمحمد موسوی خوئینی، افزون بر تأسیس روزنامه سلام و مدیرمسئولی آن، مقالات، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های چندی در تبیین انقلاب اسلامی، اسلام ناب، خط امام و حکومت اسلامی، تنظیم مقدمه «کنگره عبادی ـ سیاسی حج» (مجموعه سخنان و پیام‌های امام‌خمینی) و نیز کتاب الحج فی الکتاب و السنه با همکاری محمدصادق آل اسحاق منتشر | از سیدمحمد موسوی خوئینی، افزون بر تأسیس روزنامه سلام و مدیرمسئولی آن، مقالات، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های چندی در تبیین انقلاب اسلامی، اسلام ناب، خط امام و حکومت اسلامی، تنظیم مقدمه «کنگره عبادی ـ سیاسی حج» (مجموعه سخنان و پیام‌های امام‌خمینی) و نیز کتاب الحج فی الکتاب و السنه با همکاری محمدصادق آل اسحاق منتشر شده است. وی دارای سه فرزند دختر و سه پسر است و یکی از آنان، سیدحسین موسوی خوئینی در [[حوزه علمیه قم]] اشتغال به تحصیل و تحقیق دارد. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*آقاعلیخانی، حسین، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین حسین آقاعلیخانی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۰ش. | *آقاعلیخانی، حسین، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین حسین آقاعلیخانی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۰ش. | ||
*ابتکار، معصومه، تسخیر، اولین روایت مکتوب از درون سفارت تسخیرشده امریکا در تهران، تهران، اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. *استادی، رضا، خاطرات حاج‌شیخ‌رضا استادی، تدوین عبدالرحیم اباذری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۷ش. *امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | *ابتکار، معصومه، تسخیر، اولین روایت مکتوب از درون سفارت تسخیرشده امریکا در تهران، تهران، اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | ||
*استادی، رضا، خاطرات حاج‌شیخ‌رضا استادی، تدوین عبدالرحیم اباذری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۷ش. | |||
*امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | |||
*روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، آشنایی با مجلس شورای اسلامی، به ضمیمه کارنامه سال اول مجلس، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۱ش. | *روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، آشنایی با مجلس شورای اسلامی، به ضمیمه کارنامه سال اول مجلس، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۱ش. | ||
*روحانی، حسن، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۸ش. | *روحانی، حسن، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۸ش. | ||
| خط ۷۲: | خط ۱۰۸: | ||
*موسوی خوئینی، سیدمحمد، طرحی دیگر در تفسیر قرآن کریم، مصاحبه، مجله بینات، شماره۲۲ ـ ۲۳، ۱۳۷۸ش. | *موسوی خوئینی، سیدمحمد، طرحی دیگر در تفسیر قرآن کریم، مصاحبه، مجله بینات، شماره۲۲ ـ ۲۳، ۱۳۷۸ش. | ||
*موسوی خوئینی، سیدمحمد، مصاحبه چاپ‌شده در مجموعه آثار همایش امام‌خمینی و قلمرو دین (کرامت انسان)، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۸۶ش. | *موسوی خوئینی، سیدمحمد، مصاحبه چاپ‌شده در مجموعه آثار همایش امام‌خمینی و قلمرو دین (کرامت انسان)، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۸۶ش. | ||
*موسوی خوئینی، سیدمحمد، مصاحبه، چاپ‌شده در پابه‌پای آفتاب، تدوین امیررضا ستوده، تهران، پنجره، چاپ اول، ۱۳۸۰ش. *موسوی خوئینی، سیدمحمد، مصاحبه، مجله حضور، شماره ۱۰، ۱۳۷۴ش. | *موسوی خوئینی، سیدمحمد، مصاحبه، چاپ‌شده در پابه‌پای آفتاب، تدوین امیررضا ستوده، تهران، پنجره، چاپ اول، ۱۳۸۰ش. | ||
*موسوی خوئینی، سیدمحمد، مصاحبه، مجله حضور، شماره ۱۰، ۱۳۷۴ش. | |||
*موسوی خوئینی، سیدمحمد، مصاحبه، مجله حوزه (ویژه سالگرد رحلت امام‌خمینی)، شماره ۳۷ ـ ۳۸، قم، ۱۳۶۹ش. | *موسوی خوئینی، سیدمحمد، مصاحبه، مجله حوزه (ویژه سالگرد رحلت امام‌خمینی)، شماره ۳۷ ـ ۳۸، قم، ۱۳۶۹ش. | ||
*مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۶ش. *هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۵۹، انقلاب در بحران، به اهتمام عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۴ش. | *مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۶ش. | ||
*هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۵۹، انقلاب در بحران، به اهتمام عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۴ش. | |||
*هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۳، به سوی سرنوشت، به کوشش محسن هاشمی، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. | *هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۳، به سوی سرنوشت، به کوشش محسن هاشمی، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. | ||
*هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷ ـ ۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، به کوشش عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۳ش. | *هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷ ـ ۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، به کوشش عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۳ش. | ||
| خط ۸۱: | خط ۱۱۹: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
*پروین‌سادات قوامی، [https://books.khomeini.ir/books/10009/609/ موسوی | *پروین‌سادات قوامی، [https://books.khomeini.ir/books/10009/609/ موسوی خوئینی، سیدمحمد]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۹، ص۶۰۹-۶۱۷. | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد نهم دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های جلد نهم دانشنامه امام‌خمینی]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای تصویر]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:اعضای قوه قضائیه]] | |||
[[رده:نمایندگان امام‌خمینی در سازمان‌ها]] | |||
[[رده:مبارزان علیه رژیم پهلوی]] | |||
{{نمایندگان امام‌خمینی}} | |||
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ مرداد ۱۴۰۲، ساعت ۲۲:۳۵
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | سیدمحمد موسوی خوئینی |
| لقب | آیت‌الله |
| زادروز | ۳۱ فروردین ۱۳۲۰ش. |
| شهر تولد | قزوین |
| کشور تولد | ایران |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| پیشه | روحانی |
| اطلاعات سیاسی | |
| پست‌ها | نماینده امام‌خمینی در صدا و سیما • سرپرست حجاج • دادستان کل کشور |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| اساتید | مرتضی حائری یزدی • سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی • محمدعلی اراکی • سیدمحمد محقق داماد • حسینعلی منتظری • مصطفی اعتمادی |
| تالیفات | الحج فی الکتاب و السنه |
سیدمحمد موسوی خوئینی روحانی مبارز، سرپرست دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، نماینده امام‌خمینی در صدا و سیما و سرپرست حجاج و دادستان کل کشور.
سیدمحمد موسوی‌خوئینی در سال ۱۳۲۰ در قزوین متولد شد و پس از تحصیلات ابتدائی، تحصیلات حوزوی خود را در مدرسه التفاتیه قزوین شروع کرد و در سال ۱۳۳۹ وارد حوزه علمیه قم شد و پس از اتمام سطوح در مقطع خارج از محضر اساتید متعددی بهره برد.
او پس از آغاز نهضت امام‌خمینی و به خصوص پس از تبعید ایشان از روحانیون فعال در عرصه مبارزه بوده است. او اواخر دهه چهل به نجف رفت و به مدت یک سال از حوزه علمیه آنجا استفاده کرد و در این مدت در درس امام‌خمینی نیز حضور می‌یافت.
موسوی خوئینی که با سیداحمد خمینی رفاقت خاصی داشت، در تکثیر و انتشار اعلامیه امام‌خمینی همکاری می‌کرد. او در سال ۱۳۵۱ با دعوت سیدمهدی امام جمارانی به تهران عزیمت کرد و در مسجد مهدیه جوزستان به اقامه جماعت و تفسیر قرآن پرداخت.
موسوی خوئینی در سال ۱۳۵۵ دستگیر و به پانزده سال زندان محکوم شد ولی ایجاد فضای باز سیاسی در سال ۱۳۵۶ زمینه آزادی او را فراهم کرد. او جزء اعضای جامعه روحانیت مبارز تهران بود و پس از هجرت امام‌خمینی به فرانسه به دعوت سیداحمد خمینی به آنجا رفت و به همراه امام‌خمینی به ایران برگشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی با حکم امام‌خمینی به رادیو و تلویزیون رفت و در تسخیر سفارت آمریکا توسط دانشجویان، رابط آنها با امام‌خمینی بود. امام‌خمینی او را در سال ۱۳۶۱ به سرپرستی حجاج ایرانی منصوب کرد و سال ۱۳۶۴ به دادستانی کل کشور منصوب شد. او در سال ۱۳۶۶ با جدائی از جامعه روحانیت، به همراه جمعی دیگر مجمع روحانیون مبارز تهران را تأسیس کردند.
زندگینامه و تحصیلات
سیدمحمد موسوی خوئینی در ۳۱ فروردین ۱۳۲۰ در قزوین متولد شد. پدر او سیدحسین از کاسبان بازار قزوین و روحانی و آشنا به سیاست بود.[۱] موسوی خوئینی پس از گذراندن دوره ابتدایی در سال ۱۳۳۳ وارد مدرسه علمیه «التفاتیه» قزوین شد و تا سال ۱۳۳۹ به تحصیل علوم دینی پرداخت.[۲] او در این سال‌ها، زمان زیادی را در کنار علی‌اکبر الهیان (از پیشروان مکتب تفکیک در قزوین) گذراند و بخش‌هایی از کتاب مطوَّل و برخی از کتاب‌های حدیثی را نزد وی آموخت.[۳] وی در پایان سال ۱۳۳۹ اندکی پیش از درگذشت مرجع تقلید وقت، سیدحسین بروجردی به قم رفت و درس‌های سطح را نزد مصطفی اعتمادی، جعفر سبحانی، حسینعلی منتظری و سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی آموخت. او شرح منظومه را از یحیی انصاری شیرازی و بخشی از اسفار را نزد سیدمحمدحسین طباطبایی فرا گرفت و سپس در بحث‌های خارج فقه و اصول محمدعلی اراکی، سیدمحمد محقق داماد و مرتضی حائری یزدی حاضر شد.[۴]
فعالیت‌های سیاسی
موسوی خوئینی نخستین جرقه آشنایی‌اش با امام‌خمینی را از طریق علی محمدی تاکندی دانسته که استاد وی و از شاگردان امام‌خمینی بود و بر اثر ستایش‌های این استاد، نخستین بار امام‌خمینی را در سال ۱۳۳۹ در مسجد سلماسی، هنگام تدریس دیدار کرد و تحت تأثیر شخصیت ایشان قرار گرفت و از زمانی که برای تحصیل به قم رفت، با ایشان بیشتر آشنا و شیفته ایشان شد.[۵] دغدغه‌های مذهبی خانوادگی و جاذبه اعلامیه‌های امام‌خمینی علیه تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، موسوی خوئینی را بیشتر متوجه ایشان کرد؛ از این‌رو گاه به همراه استاد خود تاکندی در جلسات درس خارج اصول ایشان حاضر می‌شد.[۶] او اعلامیه‌های امام‌خمینی را از راه نامه به قزوین می‌فرستاد[۷] و پس از بازداشت امام‌خمینی در خرداد ۱۳۴۲، در تلگرامِ علمای قزوین به ایشان، امضای وی نیز بود.[۸]
در روزهای حصر امام‌خمینی در تهران، موسوی خوئینی همراه گروهی از طلاب قزوین در نامه‌ای خواستار دیدار با ایشان شد. [۹]و پس از تبعید ایشان نیز به همراه گروهی از طلاب قزوین، نامه‌ای اعتراض‌آمیز به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت، در انتقاد از قانون‌شکنی دولت و تبعید امام‌خمینی نوشت.[۱۰] وی در اواخر دهه ۱۳۴۰ به نجف اشرف رفت و موفق شد از درس ولایت فقیه امام‌خمینی (بهمن ۱۳۴۸) استفاده کند؛ او همچنین در درس خارج اصول سیدابوالقاسم خویی حاضر می‌شد.[۱۱] وی پس از یک سال اقامت در نجف به ایران بازگشت و پس از مدتی به قصد اقامت دایم به عراق سفر کرد؛ ولی در بصره بازداشت و پس از اعزام به نجف، ملزم به خروج از عراق شد.[۱۲]
در سال ۱۳۴۹ که انتشار کتاب شهید جاوید اثر نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی و تقریظ حسینعلی منتظری و علی‌اکبر مشکینی بر آن، زمینه‌ای برای نقد و اعتراض به روحانیتِ مبارز و طرفدار امام‌خمینی شد و سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) نیز از فعالیت بیوت برخی از مراجع تقلید سوء استفاده می‌کرد، تعدادی از طلبه‌های انقلابی با حضور در بیت مراجع، به هتاکی برخی منبری‌ها به منتظری و مشکینی و زیاده‌روی منتقدان اعتراض کردند. موسوی خوئینی ازجمله کسانی بود که در تجمع طلاب در بیت سیدمحمدرضا گلپایگانی سخنرانی کرد.[۱۳] وی که با سیداحمد خمینی نیز رفاقت خاصی پیدا کرده بود، با وی در انتشار اعلامیه و فعالیت‌های مبارزاتی همکاری می‌کرد.[۱۴] وی در سال ۱۳۵۰ به پیشنهاد نصرت‌الله انصاری و همراه با سیدمحمد احسانی، محمدصادق آل‌اسحاق و تعدادی از علاقه‌مندان به امام‌خمینی، صندوق قرض‌الحسنه «مؤسسه تعاون اسلامی» را با هدف کمک به طلاب مبارز تأسیس کردند.[۱۵] امام‌خمینی در یک مورد به سیدمرتضی پسندیده سفارش کرده است وجوه شرعی را در بانکی که موسوی خوئینی از اعضای آن و طبق نقل، مرد صالحی است سپرده‌گذاری کند.[۱۶]
موسوی خوئینی در سال ۱۳۵۱ در پی دعوت سیدمهدی امام‌جمارانی به تهران سفر کرد و با کمک وی در مسجد مهدیه واقع در جوزستان (پایین ده جماران)، به برپایی نماز جماعت و تفسیر قرآن پرداخت.[۱۷] جلسات تفسیر قرآن او به دلیل روش و برداشت‌های ناظر به دغدغه‌های مبارزاتی، با استقبال دانشجویان و انقلابیان همراه شد.[۱۸] برخی از ناخوشنودی مرتضی مطهری از این تفسیر خبر داده‌اند[۱۹] و برخی نیز برداشت‌های موسوی خوئینی از آیات را غیر اسلامی قلمداد کرده و برخی افراد منحرف را متأثر از این جلسات دانسته‌اند؛[۲۰] ولی وی با تاکید بر رابطه نزدیکی که با مطهری داشته، به تفصیل به ردّ این نسبت و نیز رد اتهام ارتباط افراد منحرف با این جلسات و ذکر شواهد نادرستی آن پرداخته است.[۲۱] وی تاکید دارد که استقبال مخاطبان از جلسات تفسیر، مخالفت رژیم پهلوی را نیز برانگیخته بود و رژیم سعی می‌کرد تا چنین محفل پرجاذبه‌ای را خراب کند و نخستین قدم آنان یافتن علما و روحانیانی بود که علیه این محافل سخن گویند و از مارکسیستی‌بودن تفسیر یاد کنند و تهمت اسلام مارکسیستی یکی از برچسب‌هایی بود که رژیم پهلوی به روحانیان هوادار امام‌خمینی می‌زد تا چهره آنان را در میان مذهبی‌ها خراب کنند.[۲۲]
در همان سال‌ها، موسوی خوئینی با واعظان و ائمه جماعات طرفدار امام‌خمینی در تهران که می‌کوشیدند در کنار جلسات بحث و تفسیر قرآن چراغ مبارزه را نیز روشن نگاه دارند، همراه بود.[۲۳] وی برای سرکشی به مبارزان تبعیدشده به شهرهای مختلف سفر می‌کرد.[۲۴] علاوه بر این برای نوشتن تاریخ جامع و کامل از زندگی امامان(ع)، با اکبر هاشمی رفسنجانی و گروهی دیگر همکاری می‌کرد اما این فعالیت به دلیل اوج‌گرفتن مبارزات ناتمام ماند.[۲۵] موسوی خوئینی در آبان ۱۳۵۵،[۲۶] به اتهام ارتباط با سازمان مجاهدین خلق، ارتباط با سیداحمد خمینی، پخش اعلامیه‌های امام‌خمینی و مخالفت با سلطنت به دست ساواک بازداشت شد.[۲۷] او نخست به پانزده سال حبس محکوم شد؛ ولی ده ماه بعد در پی برنامه ایجاد فضای باز سیاسی از سوی رژیم پهلوی، به همراه تعدادی دیگر از زندانیان آزاد شد و ضمن ادامه مبارزه، مسجد خود را پایگاهی برای تقویت فکری جوانان مسلمان قرار داد.[۲۸]
هم‌زمان با شدت‌گرفتن حرکت انقلابی مردم در سال ۱۳۵۶، موسوی خوئینی به همراه جمعی از روحانیان، تشکیلاتی را با هدف رهبری نهضت در تهران با عنوان «جامعه روحانیت مبارز تهران» تأسیس کردند.[۲۹] این تشکل درباره حوادث مهم انقلاب موضع می‌گرفت و با صدور اطلاعیه اعلام نظر می‌کرد؛[۳۰] ازجمله در موضوع درگذشت مشکوک سیدمصطفی خمینی در اول آبان ۱۳۵۶ [۳۱] قیام مردم قم در ۱۹ دی ۱۳۵۶ و قیام مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶،[۳۲] بزرگداشت سالگرد ۱۵ خرداد در سال ۱۳۵۷،[۳۳] برگزارنکردن جشن‌های نیمه شعبان در سال ۱۳۵۷،[۳۴] هجرت امام‌خمینی به پاریس[۳۵] و راهپیمایی تاسوعا و عاشورا در زمستان ۱۳۵۷[۳۶] (ببینید: جامعه روحانیت مبارز تهران)
پس از هجرت امام‌خمینی از عراق به پاریس، موسوی خوئینی به دعوت سیداحمد خمینی در آبان ۱۳۵۷ به پاریس رفت.[۳۷] او در این سفر پیشنهاد سیدمحمد حسینی بهشتی، یعنی تأسیس حزب سیاسی ـ اسلامی را به امام‌خمینی منتقل کرد؛ اما ایشان با تأسیس حزب مخالفت کرد و خاطرنشان کرد احزاب هر کدام برای خود کار می‌کنند و با دیگران در رقابت‌اند که در نتیجه با هم اختلاف و درگیری پیدا می‌کنند.[۳۸] در پاریس، موسوی خوئینی و ابراهیم یزدی و حسن حبیبی اعضای هیئت سامان‌دهنده مصاحبه‌های مطبوعاتی امام‌خمینی شدند و در طول ۱۱۸ روز حدود چهارصد مصاحبه ایشان با نشریات و رسانه‌های مختلف سراسر دنیا را هماهنگی و اجرا کردند.[۳۹] (ببینید: مصاحبه‌ها)
موسوی خوئینی در همین روزها به همراه سیداحمد خمینی به ایتالیا و آلمان غربی نیز سفر کرد و در برابر پرسش رسانه‌های اروپایی، انقلاب ایران را تحلیل و تفسیر کرد. وی در پرواز تاریخی بازگشت امام‌خمینی به ایران، در کنار ایشان نشست و همراه و امین ایشان در نگهداری اموال و اسناد بود.[۴۰] وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از سوی امام‌خمینی در ۲۱ تیر ۱۳۵۸ برای تنظیم برنامه‌های رادیو و تلویزیون موظف شد تا همراه با صادق قطب‌زاده، امور و برنامه‌های آنجا را به گونه‌ای تنظیم کنند که موجب شکایت مردم نباشد. ایشان در این حکم تأکید کرد در این دستگاه اسلامی باید از برنامه‌های انحرافی جداً پرهیز شود.[۴۱]
پس از پیام امام‌خمینی در ۱۰ آبان ۱۳۵۸ به مناسبت سالروز ۱۳ آبان ۱۳۵۷ که دانشجویان و طلاب، را مخاطب قرار داد و از آنان خواست حملات خود را علیه امریکا و اسرائیل برای بازگرداندن محمدرضا پهلوی گسترش دهند،[۴۲] سه تن از دانشجویان عضو انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه‌ها که بعدها به «دانشجویان مسلمان پیرو خط امام» شهرت یافتند، طرح اشغال سفارت امریکا را برای موسوی خوئینی مطرح کردند و از وی خواستند از امام‌خمینی کسب تکلیف کند که با مخالفت وی روبه‌رو شد؛ زیرا به اعتقاد او نباید در آن شرایط از امام‌خمینی هزینه می‌شد [۴۳] پس از تصرف سفارت امریکا، وی با دفتر امام‌خمینی تماس گرفت و امام‌خمینی پس از اطمینان از هویت دانشجویان موافقت خود را با این امر اعلام کرد [۴۴] و در ادامه با حمایت از این اقدام دانشجویان، آن را انقلابی بالاتر از انقلاب اول خواند [۴۵] و واکنشی به اقدامات امریکا برشمرد که مسئولیت آن مستقیماً متوجه دولت امریکاست.[۴۶]
موسوی خوئینی به سبب اعتبار خود نزد دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، به عضویت شورای مرکزی لانه جاسوسی درآمد و در بازسازی و انتشار اسناد لانه جاسوسی امریکا برای افشای نقشه‌های این کشور و اقدامات عوامل داخلی آنان نقش تعیین‌کننده داشت و رهبر معنوی دانشجویان محسوب می‌شد [۴۷] امام‌خمینی در ۲۶/۸/۱۳۵۸ در پیامی به موسوی خوئینی، به آنان توصیه کرد تا با تخفیف به زنان و سیاه‌پوستان، در صورتی که جاسوسی آنان اثبات نشده باشد، آنان را آزاد و به وزارت امور خارجه تحویل دهند.[۴۸] و در پی درخواست دانشجویان مسلمان پیرو خط امام مبنی بر تحویل جاسوسان، ایشان در ۱۵/۱۲/۱۳۵۸ در حکمی خطاب به موسوی خوئینی با قدردانی از زحمات دانشجویان مسلمان، تعیین تکلیف قطعی جاسوسان را بر عهده مجلس شورای اسلامی دانست و حفاظت از جاسوسان امریکایی را به شورای انقلاب واگذار کرد.[۴۹] (ببینید: تسخیر لانه جاسوسی امریکا)
موسوی خوئینی در دی ۱۳۵۸ نماینده امام‌خمینی در کمیسیون بازرسی تبلیغات نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری، مصوب شورای انقلاب معرفی شد.[۵۰] وی نامزدی بیش از ۱۲۰ تن در انتخابات ریاست‌جمهوری را با هدف توطئه و هرج و مرج تفسیر کرد.[۵۱] پس از بررسی پرونده‌های داوطلبان و نیز انصراف برخی از آنان سرانجام ده نفر مجاز به استفاده از تبلیغات رادیو و تلویزیون شدند.[۵۲] موسوی خوئینی در فروردین ۱۳۵۹ در انتخابات دوره اول مجلس شورای اسلامی از حوزه تهران شرکت کرد و با راهیابی به مجلس، نایب‌رئیس اول مجلس شد.[۵۳] او با عضویت در کمیسیون امور خارجه و کمیسیون ویژه، مسئله گروگان‌های امریکایی را پیگیری کرد.[۵۴]
امام‌خمینی در ۱۴/۵/۱۳۶۱ موسوی خوئینی را به سمت سرپرست حجاج و نماینده خود در امور حج منصوب و به او توصیه کرد تا با بینش خاص سیاسی که دارد از ابعاد مختلف به امور حج رسیدگی کند؛ همچنین در دوره مسئولیت وی در حج که تا پذیرش مسئولیت دادستانی کل کشور در سال ۱۳۶۴ ادامه داشت[۵۵] از حاجیان خواست از خطوطی که وی برای آنان ترسیم می‌کند، اطاعت کنند و روی برنگردانند[۵۶] ایشان همچنین در ۱۹/۴/۱۳۶۴ موسوی خوئینی را پس از استعفای یوسف صانعی به دادستانی کل کشور منصوب کرد[۵۷] و در جمع مسئولان قضایی کشور، وی را مردی عالم و بسیار متعهد و فعال معرفی کرد که کارهای مهم را به‌خوبی انجام می‌دهد.[۵۸]
امام‌خمینی بر اساس گزارش موسوی خوئینی از وضع افراد بلاتکلیف در زندان‌ها که آن را تلخ و تکان دهنده خواند، دستور داد وی و برخی دیگر از مسئولان قضایی به وضع این دست زندانیان رسیدگی کرده و هر چه سریع‌تر به این وضع ناهنجار خاتمه دهند؛[۵۹] چنان‌که در دوره مسئولیت وی در دادستانی کل، با وصف او به عنوان فرد موثق، متدین و مورد علاقه خود، وظایف دیگری نیز به وی محول کرد.[۶۰] وی در مراسم تحویل متن اصلاح‌شده وصیت‌نامه امام‌خمینی در ۱۹/۹/۱۳۶۶ و مهر و موم آن به عنوان دادستان کل کشور در محل مجلس شورای اسلامی نیز حضور داشت[۶۱] و در ۱۷/۱۱/۱۳۶۶ از سوی امام‌خمینی به عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام انتخاب شد؛[۶۲] چنان‌که امام‌خمینی در ۴/۲/۱۳۶۸ وی را به عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی منصوب کرد امام [۶۳] و در ۱۰/۲/۱۳۶۸ در نامه‌ای به او، وی را فردی مورد علاقه خود و موثق و متدین دانست.[۶۴]
موسوی خوئینی و جمعی از اعضای جامعه روحانیت مبارز در اسفند ۱۳۶۶ با نظر مساعد امام‌خمینی، تشکل «مجمع روحانیون مبارز تهران» را تأسیس کردند. آنان پیش از اعلام موجودیت در ۲۹/۱۲/۱۳۶۶ موافقت شفاهی امام‌خمینی را گرفتند[۶۵] و سپس در ۲۵/۱/۱۳۶۷ گزارش چگونگی انشعاب این تشکل از جامعه روحانیت مبارز تهران و تشکیل آن را بازگو کردند که مورد تأیید امام‌خمینی قرار گرفت.[۶۶] (ببینید: مجمع روحانیون مبارز تهران)
موسوی خوئینی که علاقه خاصی به امام‌خمینی داشته است، ضمن ترسیم اندیشه متحجرانه حاکم در آن روزگار از حرکت سنجیده و آرام امام‌خمینی در این برهه زمانی یاد و از موقعیت‌شناسی و حرکت هوشمندانه و منطقی ایشان ستایش کرده است. وی ضمن بازگویی نقش اساسی امام‌خمینی در مهاجرت سیدحسین بروجردی به حوزه علمیه قم، این حرکت را در جهت دوراندیشی ایشان در مبارزه مؤثر از طریق مرجعی مقتدر برای برخورد با ظلم‌های رژیم حاکم ارزیابی کرده است[۶۷] و همراه با ستایش از موضع‌گیری‌های ایشان در پی مسائلی مانند، انجمن‌های ایالتی و ولایتی، حمله به مدرسه فیضیه و حادثه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ قم، بازداشت ایشان را نشان جایگاه رهبری ایشان می‌داند [۶۸] و معتقد است امام‌خمینی در اوج عرفان به سیاست پرداخت. وی از نامه‌های زیاد امام‌خمینی به علمای دیگر شهرها و کشورها، پیش از حادثه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ که آنها را در طول شب می‌نوشت، حکایت کرده که به نظر او اگر همه این نامه‌ها باقی می‌ماند، گنجینه باارزشی بود.[۶۹]
موسوی خوئینی تلاش برای رفع اختلاف و حفظ وحدت میان اقشار جامعه را از کارهای همیشگی و دغدغه‌های اصلی امام‌خمینی دانسته و از موضع‌گیری‌های متواضعانه ایشان در برابر مخالفان، برای حفظ وحدت، حکایت کرده است.[۷۰] وی سخنرانی تاریخی امام‌خمینی در ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ش/ ۱۰ محرم ۱۳۸۳ق را که خود یکی از محافظان ایشان بوده به تفصیل گزارش کرده است[۷۱] و حرکت سیاسی ایشان را مستقل از گروه‌های سیاسی و متکی بر توکل به خدا و توده مردم دانسته و دوری‌کردن ایشان از پیوند با گروه‌های سیاسی را نشانه دوراندیشی ایشان شمرده است.[۷۲]
موسوی خوئینی امام‌خمینی را شخصیتی خودساخته و خالی از غرض‌های دنیوی و بی‌ملاحظه در بیان حقیقت شمرده است [۷۳] و مهم‌ترین سرمایه ایشان را قطع نظر از استحکام مبانی علمی، اتقان شیوه استدلالی و عمق اندیشه و بعد معنوی ایشان می‌داند.[۷۴] وی معتقد است دیدگاه‌های جدید فقهی امام‌خمینی، مانند مسئله موسیقی، شطرنج و تنظیم خانواده چیزی نیست که ایشان در اواخر عمر خود به آنها رسیده باشد، بلکه از پیش داشته است؛ ولی شرایط را برای اظهار آن مناسب نمی‌دانسته است.[۷۵]
آثار و تألیفات
از سیدمحمد موسوی خوئینی، افزون بر تأسیس روزنامه سلام و مدیرمسئولی آن، مقالات، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های چندی در تبیین انقلاب اسلامی، اسلام ناب، خط امام و حکومت اسلامی، تنظیم مقدمه «کنگره عبادی ـ سیاسی حج» (مجموعه سخنان و پیام‌های امام‌خمینی) و نیز کتاب الحج فی الکتاب و السنه با همکاری محمدصادق آل اسحاق منتشر شده است. وی دارای سه فرزند دختر و سه پسر است و یکی از آنان، سیدحسین موسوی خوئینی در حوزه علمیه قم اشتغال به تحصیل و تحقیق دارد.
پانویس
- ↑ موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۵؛ مدرسی، رازهای آیت‌الله، برگ‌هایی منتشر نشده از زندگی سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها، ۵۵.
- ↑ زریری، سیدمحمد موسوی خوئینی، ۴۲۰.
- ↑ موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۵؛ آقاعلیخانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین حسین آقاعلیخانی، ۴۷.
- ↑ موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۵؛ همو، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۵ ـ ۳۱۶.
- ↑ موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۵؛ موسوی خوئینی، پابه‌پای آفتاب، ۵/۲۷۸.
- ↑ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۸.
- ↑ زریری، سیدمحمد موسوی خوئینی، ۴۲۰.
- ↑ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۲/۸۶.
- ↑ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۲/۸۶.
- ↑ شیرخانی، انقلاب اسلامی در قزوین، ۲۳ ـ ۲۴ و ۶۱.
- ↑ موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۵ ـ ۲۹۶؛ موسوی خوئینی، بینات، ۱۰۳.
- ↑ موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۱.
- ↑ (معادیخواه، جام شکسته خاطرات حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، ۳/۴۸ و ۵۴؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۸.
- ↑ موسوی خوئینی، حضور، ۱۶۷ ـ ۱۶۸.
- ↑ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۳/۲۹۰.
- ↑ موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۳.
- ↑ موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۶؛ موسوی خوئینی، بینات، ۱۱۷؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.
- ↑ مطهری، فرقان و زمینه‌های ترور شهید مطهری، ۱۹۲.
- ↑ شجونی، نیم‌نگاهی به هویت آموزگاران در سایه فرقان، ۹۲.
- ↑ روزی‌طلب، ترکیب التقاط و ترور، ۵۰ ـ ۵۶.
- ↑ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، ۱/۷۰۲ ـ ۷۰۳، ۷۴۱ و ۲/۱۱۱۶.
- ↑ معادیخواه، جام شکسته خاطرات حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، ۳/۹۴.
- ↑ آقاعلیخانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین حسین آقاعلیخانی، ۶۶؛ هاشمی رفسنجانی، به سوی سرنوشت، ۵۰۳.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، ۲/۱۴۵۱ و ۱۴۵۸ ـ ۱۴۶۲.
- ↑ آقاعلیخانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین حسین آقاعلیخانی، ۸۳ ـ ۸۴؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۵۹.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، ۲/۱۴۹۹؛ موسوی خوئینی، مجموعه آثار همایش، ۱۳/۲۹۶.
- ↑ کردی، جامعه روحانیت مبارز تهران از شکل‌گیری تا انشعاب، ۷۶ ـ ۷۷.
- ↑ مدرسی، رازهای آیت‌الله، برگ‌هایی منتشر نشده از زندگی سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها، ۵۶.
- ↑ مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۳/۲۳۳ ـ ۲۳۴.
- ↑ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۶/۱۸۸ ـ ۱۸۹؛ شیرخانی، حماسه ۱۹ دی، ۳۴۳ ـ ۳۴۵ و ۳۵۳ ـ ۳۵۴.
- ↑ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۱/۵۸۳ ـ ۵۸۴؛ استادی، ۱۷۵.
- ↑ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۶/۳۶۰ ـ ۳۶۱ و ۸/۲۴۰ ـ ۲۴۱.
- ↑ مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۳/۳۹۶ ـ ۳۹۷.
- ↑ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۱/۶۰۹ ـ ۶۱۲.
- ↑ زریری، سیدمحمد موسوی خوئینی، ۴۲۲؛ مدرسی، رازهای آیت‌الله، برگ‌هایی منتشر نشده از زندگی سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها، ۵۶.
- ↑ محتشمی‌پور، از ایران به ایران، ۲/۳۴۵؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۶۰.
- ↑ یزدی، آخرین تلاش‌ها در آخرین روزها، ۸۳
- ↑ مدرسی، رازهای آیت‌الله، برگ‌هایی منتشر نشده از زندگی سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها، ۵۶.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۹/۴۷.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۱۲ ـ ۴۱۳.
- ↑ ابتکار، تسخیر، اولین روایت مکتوب از درون سفارت تسخیرشده امریکا در تهران، ۷۴.
- ↑ موسوی خوئینی، حضور، ۱۶۹.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۹۱ ـ ۴۹۳.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۱۱/۵.
- ↑ ابتکار، تسخیر، اولین روایت مکتوب از درون سفارت تسخیرشده امریکا در تهران، ۷۹ و ۹۶.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۱۱/۵۴.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۷۲.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۴۱۶؛ موسوی خوئینی، شهروند امروز، ۶۰.
- ↑ کیهان، روزنامه، ۲۲/۱۰/۱۳۵۸، ۲.
- ↑ کیهان، روزنامه، ۲۳ و ۲۶/۱۰/۱۳۵۸، ۲.
- ↑ کیهان، روزنامه، ۳۰/۴/۱۳۵۹، ۱ و ۲؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ۵۲ و ۱۵۱.
- ↑ روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، آشنایی با مجلس شورای اسلامی، ۸۶؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ۲۱۵.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۳۱۸ و ۳۲۱.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۰۰ ـ ۴۰۱، ۵۱۴ و ۱۹/۳۰؛ قاضی عسگر، امرای حج جمهوری اسلامی ایران، مجله میقات حج، ۷۷ ـ ۷۸.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۳۱۳.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۳۰۹ و ۳۱۱.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۲۱.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۵، ۲۰/۱۴۶، ۱۴۷ ـ ۱۴۸، ۲۱/۳۷۴.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، همان، ۲۱/۳۹۲.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۲۰/۴۶۳ ـ ۴۶۴.
- ↑ خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۶۴.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۷۴.
- ↑ (سلیمی بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۵۱ ـ ۵۳؛ روحانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی، ۱/۴۳۲.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۶ ـ ۲۸.
- ↑ موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۶ ـ ۳۱۸.
- ↑ موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۹ ـ ۳۲۲.
- ↑ موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۴۴ ـ ۳۴۵.
- ↑ موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۲۴ ـ ۳۲۵.
- ↑ موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۳۵ ـ ۳۳۹.
- ↑ موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۴۰ ـ ۳۴۱.
- ↑ موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۴۴ ـ ۳۴۵.
- ↑ موسوی خوئینی، حوزه، ۷۵ ـ ۷۶؛ موسوی خوئینی، پابه‌پای آفتاب، ۵/۲۸۱.
- ↑ موسوی خوئینی، خاطرات ۱۵ خرداد، ۲/۳۱۸.
منابع
- آقاعلیخانی، حسین، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین حسین آقاعلیخانی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.
- ابتکار، معصومه، تسخیر، اولین روایت مکتوب از درون سفارت تسخیرشده امریکا در تهران، تهران، اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- استادی، رضا، خاطرات حاج‌شیخ‌رضا استادی، تدوین عبدالرحیم اباذری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، آشنایی با مجلس شورای اسلامی، به ضمیمه کارنامه سال اول مجلس، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۱ش.
- روحانی، حسن، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
- روزی‌طلب، محمدحسن، ترکیب التقاط و ترور، بررسی عملکرد و اسناد گروه فرقان، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۲ش.
- زریری، رضا، سیدمحمد موسوی خوئینی، چاپ‌شده در فرهنگنامه رجال روحانی عصر امام‌خمینی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
- سلیمی بنی، صادق و آیت مظفری، مجمع روحانیون مبارز، قم، زمزم هدایت، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.
- شجونی، جعفر، نیم‌نگاهی به هویت آموزگاران در سایه فرقان، تهران مجله یادآوران، شماره ۸ ـ ۶ ۱۳۸۸ش.
- شیرخانی، علی، انقلاب اسلامی در قزوین، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
- شیرخانی، علی، حماسه ۱۹دی قم، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- قاضی‌عسگر، علی، امرای حج جمهوری اسلامی ایران، مجله میقات حج، شماره۳۷، ۱۳۸۰ش.
- کردی، علی، جامعه روحانیت مبارز تهران از شکل‌گیری تا انشعاب، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، تابستان ۱۳۸۶ش.
- کیهان، روزنامه، ۲۲/۱۰/۱۳۵۸؛ ۲۳/۱۰/۱۳۵۸؛ ۲۶/۱۰/۱۳۵۸؛ ۳۰/۴/۱۳۵۹ش.
- محتشمی‌پور، سیدعلی‌اکبر، از ایران به ایران، قم، کوثر النبی(ص)، چاپ دوم، ۱۳۸۴ش.
- مدرسی، فرید، رازهای آیت‌الله، برگ‌هایی منتشر نشده از زندگی سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها، مجله شهروند امروز، شماره ۵۴، ۱۳/۸/۱۳۸۶ش.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد انقلاب اسلامی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- مطهری، علی، فرقان و زمینه‌های ترور شهید مطهری، تهران مجله یادآوران، شماره ۸ ـ ۶، ۱۳۸۸ش.
- معادیخواه، عبدالمجید، جام شکسته خاطرات حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۲ ـ ۱۳۸۴ش.
- موسوی خوئینی، سیدمحمد، خاطرات، چاپ‌شده در خاطرات ۱۵ خرداد، به کوشش علی باقری، تهران، سوره مهر، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
- موسوی خوئینی، سیدمحمد، روایت سکوت اولین گفتگوی مبسوط با آیت‌الله موسوی خوئینی‌ها درباره تاریخچه زندگی‌اش، مجله شهروند امروز، شماره ۵۴، ۱۳/۸/۱۳۸۶ش.
- موسوی خوئینی، سیدمحمد، طرحی دیگر در تفسیر قرآن کریم، مصاحبه، مجله بینات، شماره۲۲ ـ ۲۳، ۱۳۷۸ش.
- موسوی خوئینی، سیدمحمد، مصاحبه چاپ‌شده در مجموعه آثار همایش امام‌خمینی و قلمرو دین (کرامت انسان)، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
- موسوی خوئینی، سیدمحمد، مصاحبه، چاپ‌شده در پابه‌پای آفتاب، تدوین امیررضا ستوده، تهران، پنجره، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
- موسوی خوئینی، سیدمحمد، مصاحبه، مجله حضور، شماره ۱۰، ۱۳۷۴ش.
- موسوی خوئینی، سیدمحمد، مصاحبه، مجله حوزه (ویژه سالگرد رحلت امام‌خمینی)، شماره ۳۷ ـ ۳۸، قم، ۱۳۶۹ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
- هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۵۹، انقلاب در بحران، به اهتمام عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
- هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۳، به سوی سرنوشت، به کوشش محسن هاشمی، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
- هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷ ـ ۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، به کوشش عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
- هاشمی رفسنجانی، اکبر، هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، به اهتمام محسن هاشمی، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
- یزدی، ابراهیم، آخرین تلاش‌ها در آخرین روزها، تهران، قلم، ویرایش دوم، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
پیوند به بیرون
- پروین‌سادات قوامی، موسوی خوئینی، سیدمحمد، دانشنامه امام‌خمینی، ج۹، ص۶۰۹-۶۱۷.