پرش به محتوا

تنقیح‌الاصول (کتاب)

از ویکی امام خمینی
تنقیح‌الاصول (کتاب)
اطلاعات کتاب
عنوانتنقیح الاصول
نام‌های دیگرتقریرات درس اصول امام‌خمینی
نویسندهحسین تقوی اشتهاردی
موضوعاصول فقه
سبکتقریرات درس خارج
زبانعربی
تعداد جلد۴
تعداد صفحاتج۱: ۳۲۰، ج۲: ۴۶۶، ج۳: ۶۵۸، ج۴: ۷۲۴
اطلاعات نشر
قطعوزیری
ناشرمؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی
محل نشرتهران
تاریخ نشرچاپ اول: ۱۳۷۶ش، چاپ دوم: ۱۳۸۵ش
شمارگانچاپ اول: ۳۰۰۰ نسخه، چاپ دوم: ۲۰۰۰ نسخه


تنقیح الأصول، حاوی مجموعه تقریرات یک دوره کامل درس‌ اصول فقه امام‌خمینی در حوزه علمیه قم، به زبان عربی است که حسین تقوی اشتهاردی آن را به رشته نگارش درآورده است.

اهمیت کتاب

کتاب تنقیح الأصول تقریر یک دورۀ کامل درس امام‌خمینی در علم اصول فقه است که در دوره دوم درس ایشان شده است. این کتاب از کامل‌ترین تقریرات درس ایشان، با قلمی روان و دقیق است.[۱] طلاب حوزه‌های علمیه در این کتاب ضمن آشنایی با نظرات اصولی امام‌خمینی، با دیدگاه‌های علمای دیگر، مستند به کتاب‌های کفایة الاصول، نهایةالاصول، مقالات الاصول و بدائع الافکار نیز آشنا می‌شوند.[۲]

نویسنده (مقرر)

حسین تقوی اشتهاردی، روحانی و از شاگردان مجلس درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی است. او از سال ۱۳۳۱ش در دوره دوم درس خارج اصول امام‌خمینی در مسجد سلماسی حضور یافت و تا سال ۱۳۴۱ش از آن درس‌ها بهره می‌برد.[۳] وی آن درس را در چهار جلد تقریر کرد که با عنوان تنقیح الأصول توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی منتشر شده است. تقوی اشتهاردی حضور ده سالۀ خود در درس امام‌خمینی را بزرگ‌ترین نعمت الهی می‌دانست.[۴]

ساختار

در کتاب تنقیح الأصول، طرح مباحث اصولی از سوی امام‌خمینی به صورتی روشمند مطرح شده است. از طرف دیگر در بررسی انظار اصولیان شیعه بیشتر به نظرات شیخ انصاری و آخوند خراسانی و میرزای نائینی توجه شده است.[۵] در پایان هر مجلد از کتاب، فهرست تفصیلی موضوعات مطرح‌شده در کتاب آمده است. مقدمه ناشر در ابتدای جلد اول است.[۶]

گزارش محتوا

این کتاب شامل چهار جلد است که مطالب آن در فهرست به ترتیب، به صورت امر (۱۲ امر)، مطلب (شش مطلب) و فصول ذیل آن‌ها تقسیم‌بندی شده است:

جلد ۱: مباحث مقدماتی اصول فقه، شامل مقدمه و ۱۲ امر چون تعریف علم اصول و ضرورت آن، تمایز علوم و جایگاه علم اصول در مجموعه علوم اسلامی، بحث «وضع» و قواعد استعمال الفاظ، موضوع علم اصول، مقدمات استنباط و... می‌باشد؛ [۷]

جلد ۲: ادامه مباحث الفاظ، شامل بخش تکمیلی مطلب اول در اوامر و چهار مطلب دیگر در موضوع نواهی، منطوق و مفهوم، عام و خاص و مطلق و مقید است؛[۸]

جلد ۳: شامل مطلب ششم، یعنی امارات معتبر شرعی و عقلی است که سه باب در موضوعات قطع و ظن و برائت و اشتغال از اصول عملیه را در می‌گیرد.[۹]

جلد ۴: مباحث استصحاب، تعارض و اختلاف ادله و در نهایت اجتهاد و تقلید را در بر می‌گیرد.[۱۰]

جلد چهارم کتاب، بیشتر مورد توجه واقع شده است. در این جلد مباحث و موضوعات مطرح شده، تا حدودی با مباحث سنتی این موضوع هم‌خوانی ندارد و امام‌خمینی به اقتضای توجه به سیاست و حکومت، فصلی را به شئون و اختیارات ولی فقیه و ارتباط او با دیگر مجتهدان اختصاص داده و جنبه‌های سیاسی ولایت فقیه را با جنبه‌های فقهی اجتهاد و مرجعیت در پیوندی منسجم مطرح ساخته است.[۱۱]

وضعیت نشر

کتاب تنقیح الأصول به زبان عربی، نخستین بار و به صورت تدریجی، در سال ۱۳۷۶ به همت مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی در چهار جلد به قطع وزیری منتشر شد. همچنین مؤسسه نشر آثار این کتاب را در سال ۱۳۸۰ و سال ۱۳۸۵ منتشر کرده است. شمارگان کتاب در چاپ اول، ۳۰۰۰ نسخه و در چاپ سال ۱۳۸۵ ۲۰۰۰ نسخه بوده است. اگرچه ناشر تمام این دوره‌ها مؤسسه نشر آثار امام‌خمینی است، اما در شناسنامه کتاب چاپ ۱۳۷۵ و ۱۳۸۰، هر دو چاپ اول ذکر شده است و سال ۱۳۸۵، چاپ دوم است. جلد اول کتاب در ۳۲۰ صفحه، جلد دوم در ۴۶۶صفحه، جلد سوم در ۶۵۸ صفحه و جلد چهارم در ۷۲۴صفحه است.[۱۲]

پانویس

  1. تنقیح الاصول، تقریر ابحاث روح الله الموسوی الامام الخمینی، پرتال امام‌خمینی.
  2. تنقیح الأصول، پایگاه اینترنتی نشر عروج.
  3. التقوی الاشتهاردی، تنقیح الأصول، ص۶؛ محمدی اشتهاردی، «حاج شیخ حسین تقوی اشتهاردی،‏ محقق وارسته»، ص۵۸-۵۹.
  4. محمدی اشتهاردی، «حاج شیخ حسین تقوی اشتهاردی،‏ محقق وارسته»، ص۵۸-۶۰؛ التقوی الاشتهاردی، تنقیح الأصول، ص۷.
  5. بنگرید به: اشتهاردی، تنقیح الأصول.
  6. بنگرید به: اشتهاردی، تنقیح الأصول.
  7. بنگرید به: اشتهاردی، تنقیح الأصول، ج۱.
  8. بنگرید به: اشتهاردی، تنقیح الأصول، ج۲.
  9. بنگرید به: اشتهاردی، تنقیح الأصول، ج۳.
  10. بنگرید به: اشتهاردی، تنقیح الأصول، ج۴.
  11. اشتهاردی، تنقیح الأصول، ج۴، ص۵۸۵.
  12. تنقیح الأصول، شبکه جامع کتاب، گیسوم؛ شناسنامه کتاب‌های موجود در کتابخانه.


منابع

  • التقوی الاشتهاردی، حسین (۱۳۷۶)، تنقیح الأصول، ج۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  • تنقیح الأصول، پایگاه اینترنتی شبکه جامع کتاب، گیسوم، تاریخ بازدید: ۳۰شهریور۱۴۰۰.
  • تنقیح الأصول، پایگاه اینترنتی نشر عروج، تاریخ بازدید: ۳۰شهریور۱۴۰۰.
  • تنقیح الاصول، تقریر ابحاث روح الله الموسوی الامام الخمینی، پرتال امام‌خمینی، تاریخ بازدید: ۳۰شهریور۱۴۰۰.
  • محمدی اشتهاردی، محمد (۱۳۸۳)، «حاج شیخ حسین تقوی اشتهاردی،‏ محقق وارسته»، ستارگان حرم، به اهتمام گروهی از نویسندگان ماهنامه کوثر، ج۱۰، قم، زائر.