حزب ملل اسلامی
حزب ملل اسلامی: یکی از احزاب اسلامی فعال از سال 1340 تا 1344
حزب ملل اسلامی در سال ۱۳۴۰، به دست سیدکاظم موسوی بجنوردی، در حالی‌که نوزده سال بیشتر نداشت، تأسیس شد.[۱] موسوی بجنوردی، فرزند میرزاحسن موسوی بجنوردی است که از مراجع تقلید شیعه در عراق و دوست نزدیک امام‌خمینی بود و کتاب القواعد الفقهیه در هفت جلد، ازجمله آثار وی می‌باشد.[۲] سیدکاظم موسوی بجنوردی همچنین برادر سیدمحمد موسوی بجنوردی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی از اعضای شورای عالی قضایی کشور[۳] و هیئت عفو[۴] بوده‌است.
فعالیت حزب ملل اسلامی مخفی بود و با مشی مسلحانه، اهدافی چون براندازی رژیم پهلوی، تشکیل حکومت جدید و اتحاد همه کشورهای اسلامی را دنبال می‌کرد و برنامه و شیوه تشکیل حکومت آینده را در اساسنامه، پیش‌بینی کرده بود. اعضای این حزب با نام مستعار و در تیم‌های سه‌نفره مستقل با محوریت کمیته مرکزی فعال بودند.[۵] با افشای فعالیت حزب در سال ۱۳۴۴ و احتمال دستگیری اعضا، موسوی بجنوردی و برخی دیگر از اعضای حزب در کوه‌های شاه‌آباد تهران پنهان شدند. این گروه پس از کشف مخفیگاه آنان، با نیروهای رژیم درگیر شدند و سرانجام همه اعضا به جز یکی یا دو تن که موفق به فرار شدند، دستگیر شدند.[۶] از میان افراد دستگیرشده، ازجمله محمدجواد حجتی کرمانی، تنها موسوی بجنوردی، مؤسس حزب، به اعدام محکوم شد؛ اما این حکم با درخواست برخی مراجع و علما مانند سیدمحسن حکیم، در دادگاه تجدید نظر به حبس ابد تغییر یافت.[۷] حزب ملل اسلامی نیز پس از آن متلاشی شد و موسوی بجنوردی پس از سیزده سال در آبان ۱۳۵۷ به همراه دیگر زندانیان سیاسی آزاد شد.[۸]
موسوی بجنوردی پس از پیروزی انقلاب اسلامی عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی و نیز استاندار اصفهان شد[۹]؛ سپس به نمایندگی در نخستین دوره مجلس شورای اسلامی از تهران برگزیده شد،[۱۰] اما پس از آن از سال ۱۳۶۲ فعالیت اصلی او محدود به راه‌اندازی و مدیریت مؤسسه دائرةالمعارف بزرگ اسلامی شده‌است[۱۱]؛ مؤسسه‌ای که تاکنون افزون بر تهیه و انتشار ۲۴ جلد دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، آثار زیادی مانند ۲۰ جلد تاریخ جامع ایران منتشر کرده‌است. دو مجموعه خاطره به نام‌های مسی به رنگ شفق و خاطرات سیدمحمدکاظم بجنوردی، دربارهٔ فعالیت‌های وی پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شده‌است.
- ↑ امیری، تاریخ شفاهی هیئت‌های مؤتلفه اسلامی، ۱۸۰.
- ↑ امیری، تاریخ شفاهی هیئت‌های مؤتلفه اسلامی، ۱۸۰.
- ↑ ← امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۲۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۷۸.
- ↑ حجتی کرمانی، عشق و تلاش، ۱۶۸–۱۷۳.
- ↑ حجتی کرمانی، عشق و تلاش، ۱۷۵–۱۷۷.
- ↑ حجتی کرمانی، عشق و تلاش، ۲۰۰–۲۰۲.
- ↑ موسوی بجنوردی، مسی به رنگ شفق، ۱۹۵.
- ↑ موسوی بجنوردی، مسی به رنگ شفق، ۲۰۷–۲۱۰.
- ↑ موسوی بجنوردی، مسی به رنگ شفق، ۲۵۱.
- ↑ موسوی بجنوردی، مسی به رنگ شفق، ۲۹۴–۳۲۰.