سیدحسین شمس خراسانی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیدحسین شمس خراسانی |
| لقب | آیت‌الله شمس خراسانی |
| نسب | سید |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۴ شمسی |
| زادگاه | ابرده مشهد |
| تاریخ وفات | ۷ دی ۱۳۹۸ |
| محل دفن | وادی السلام نجف |
| شهر وفات | ترکیه |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدمحمدهادی میلانی، سیدحسین بروجردی |
| محل تحصیل | حوزه‌های مشهد، تهران و قم |
| تألیفات | مشکات الاصول، التوحید بین براهین الفلاسفه، الامر بین الامرین |
سیدحسین شمس خراسانی، از شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی.
زادگاه و تحصیل
سیدحسین شمس خراسانی در سال ۱۳۰۴ ش در روستای ابرده مشهد به دنیا آمد.[۱] او خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌ای در زادگاهش فراگرفت. سپس راهی مشهد شد و دوران ابتدایی را هم در مشهد گذراند. آنگاه در مدرسه نواب آن شهر مغنی و مطول را پیش شیخ محمدتقی ادیب نیشابوری خواند. معالم‌الاصول، قوانین و شرح لمعه را نیز نزد میرزا احمد مدرس یزدی فراگرفت. بخشی از کتاب قوانین‌الاصول را هم نزد شیخ عبدالنبی اراکی خواند و سپس در درس رسایل، مکاسب و کفایه‌الاصول میرزا جواد تهرانی و درس رسایل و کفایه‌الاصول شیخ مجتبی قزوینی و شیخ هاشم قزوینی شرکت کرد.[۲] هم‌زمان دروس معقول را نزد عالمی به نام شمس خواند. شرح اشارات تا نمط چهارم (ابن‌سینا) را هم پیش شیخ هادی کنی، از شاگردان آقابزرگ حکیم آموخت و در منطق منظومه (ملاهادی سبزواری) از شاگردان شیخ غلامحسین محامی بود. او سپس در درس خارج اصول شیخ هاشم قزوینی شرکت کرد که این حضور کوتاه‌مدت بود..[۳]
شمس خراسانی در سال ۱۳۲۹ ش برای تکمیل علوم عقلی به تهران رفت و در مدرسه سپهسالار قدیم مشغول تحصیل شد. در آن مدرسه نمط چهارم اشارات را نزد شیخ مهدی حائری یزدی خواند و در درس شرح منظومه، از شاگردان شیخ محمدرضا قاضی (از شاگردان میرزا احمد آشتیانی) بود.[۴] وی آنگاه در درس اسفار (ملاصدرا) آیت‌الله سیدابوالحسن رفیعی قزوینی و هم‌زمان در درس فقه و اصول آیت‌الله سیداحمد خوانساری شرکت کر[۵] سیدحسین شمس در سال ۱۳۳۲ ش به قم رفت و در مدرسه حجتیه مستقر شد. وی در آنجا ادامه کتاب اسفار را پیش علامه سیدمحمدحسین طباطبائی و همراه با سیدجلال‌الدین آشتیانی خواند و هم‌زمان به صورت خصوصی در درس خارج کفایه ایشان هم حضور می‌یافت. وی همچنین در درس خارج فقه (کتاب صلات) آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد و در کنار آن، در درس خارج اصول (مبحث الفاظ) امام‌خمینی حضور یافت.[۶] او در سال ۱۳۳۳ش و پس از یک سال و اندی تحصیل در قم، به مشهد بازگشت؛ بنابراین می‌توان گفت که در آن مدت از درس خارج اصول امام‌خمینی در مسجد محمدیه و سلماسی قم بهره می‌برد.
شمس خراسانی در سال ۱۳۳۳ش، قصد عزیمت به عراق را داشت، ولی در همان سال آیت‌الله سیدمحمدهادی حسینی میلانی در مشهد مقیم شد و با درخواست جمعی از عالمان مشهدی، در آن شهر ماندگار شد و به تدریس درس خارج فقه و اصول پرداخت. شمس خراسانی با اطلاع از این موضوع، از سفر به عراق منصرف شد و با جدیت در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله میلانی حضور یافت. آیت‌الله میلانی مدت ۱۳ سال درس اصول را در حوزه علمیه مشهد تدریس کرد و شمس خراسانی در همه آن سال‌ها شرکت می‌کرد. همچنین وی مدت ۲۰ سال در درس خارج فقه آیت‌الله میلانی بهره برد و این درس‌ها را تقریر کرده، ولی تنظیم نشده است.[۷]
خدمات علمی
او از سال ۱۳۴۷ ش به تدریس ادبیات و سپس دروس سطح و خارج فقه و اصول، فلسفه، اخلاق، تفسیر قرآن و اصول عقاید برای طلاب علوم حوزوی و همچنین دانشجویان در مشهد پرداخت.[۸] پس از ارتحال آیت‌الله میلانی در ۱۳۵۴ ش، به حوزه علمیه قم عزیمت کرد، اما این بار نیز یک سال بیشتر در قم حضور نداشت و به مشهد بازگشت. وی از تیرماه ۱۳۵۹ ش بار دیگر راهی قم شد و در آن شهر مقیم گردید و به تدریس درس‌های خارج فقه و اصول و مباحث اعتقادی و تفسیر قرآن در حوزه علمیه قم پرداخت.
او علاوه بر تقریرات فقه و اصول آیت‌الله میلانی، کتاب‌ها و رسایل گوناگونی در فقه، اصول، رجال، کلام و اعتقادات نوشته است و این رسایل در ابواب مختلف مباحث الفاظ و اصول عملیه، اجتهاد و تقلید، خمس، زکات، طهارت، صلات، ولایت فقیه و... است. از مهم‌ترین آثار چاپ‌شده او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: التوحید بین براهین الفلاسفه و ادله المتکلمین، التوحید بین الفلسفه المادیه و المدرسه العرفانیه، توحید ناب: بررسی ادله اثبات وجود خدا، توحید از نگاهی نو (اثبات وجود خدا از راه ملازمه ذهنی)، الامر بین الامرین: تحقیق انیق حول نفی الجبر و التفویض و اثبات المر بین الامرین در دو جلد، مشکات الاصول (در ۳ جلد)، تنبیهات اشتغال و استصحاب در دو جلد.[۹]
سیدحسین شمس خراسانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از پذیرش مسئولیت‌های حکومتی سر باز زد و به تدریس در حوزه علمیه قم ادامه داد. تقریرات مباحث و تدریس خارج علم اصول او تحت عنوان مشکات الاصول در دهه گذشته کتاب برتر حوزه‌های علمیه شد.
درگذشت
او در سال ۱۳۹۸ ش به ترکیه هجرت کرد و بنا داشت با همراهی فرزند خود سیداحمد شمس، نسبت به راه‌اندازی مرکز دینی و حوزه علمیه شیعیان در ترکیه اقدام نماید که این مهم با رحلت وی در ۷ دی ۱۳۹۸ عملی نشد.[۱۰] پیکر او در دی ۱۳۹۸ به عراق منتقل شد و پس از اقامه نماز توسط شیخ حسن جواهری در قبرستان وادی السلام نجف به خاک سپرده شد.[۱۱]
پانویس
- ↑ انصاری، ۲۴۴.
- ↑ شریف رازی، ج ۸، ۱۹۹-۲۰۰؛ انصاری، ۲۴۴.
- ↑ «مصاحبه با آیت‌الله سیدحسین شمس»، ۳-۸؛ «نگاهی اجمالی به زندگی علمی و آثار آیت‌الله سیدحسین شمس خراسانی».
- ↑ همان.
- ↑ د (همان؛ شمس، ۶۵۷؛ شریف رازی، ج ۸، ۲۰۰.
- ↑ انصاری، ۲۴۴.
- ↑ «نگاهی اجمالی به زندگی علمی و آثار آیت‌الله سیدحسین شمس خراسانی».
- ↑ شریف رازی، ج ۸، ۲۰۰.
- ↑ انصاری، ۲۴۴؛ «نگاهی اجمالی به زندگی علمی و آثار آیت‌الله سیدحسین شمس خراسانی».
- ↑ «آیت‌الله سیدحسین شمس خراسانی دعوت حق را لبیک گفت»، ۲.
- ↑ انصاری، ۲۴۵.
منابع
- «آیت‌الله سیدحسین شمس خراسانی دعوت حق را لبیک گفت»، (۱۳۹۸)، روزنامه جمهوری اسلامی، شماره ۱۱۶۱۴، ۷ دی.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۹)، «درگذشتگان: آیت‌الله شمس»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۱۸۲، خرداد و تیر.
- شریف رازی، محمد (۱۳۵۸)، گنجینه دانشمندان، ج۸، بی‌جا، مؤلف.
- شمس، حسین (۱۳۸۷)، مشکاه الاصول، قم، بوستان کتاب (مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی).
- «نگاهی اجمالی به زندگی علمی و آثار آیت‌الله سیدحسین شمس خراسانی» (۱۳۹۱)، .
- «مصاحبه با آیت‌الله سیدحسین شمس» (۱۳۶۴)، فصلنامه حوزه، دوره ۳، شماره ۱۳، زمستان.