سیدعبدالرسول شریعتمداری جهرمی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیدعبدالرسول حسینی شریعتمداری |
| لقب | شریعتمداری جهرمی |
| نسب | سید |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۷ش |
| زادگاه | جهرم، ایران |
| تاریخ وفات | ۱۹ خرداد ۱۳۹۰ |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه(س)، قم |
| شهر وفات | قم، ایران |
| خویشاوندان سرشناس | سیدعبدالحسین لاری (پدربزرگ مادری)، میرزا سیدمحمدعلی حسینی شریعتمداری (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدحسین بروجردی، سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدمحسن حکیم، سیدابوالقاسم خویی، میرزا هاشم آملی، مرتضی حائری یزدی، سیدمحمد محقق داماد، علامه طباطبایی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه جهرم، حوزه علمیه شیراز، حوزه علمیه قم، حوزه علمیه نجف |
| اجازه روایت از | میرزا هاشم آملی، سیدابوالقاسم خویی، آقابزرگ تهرانی |
| اجازه اجتهاد از | میرزا هاشم آملی |
| تألیفات | نخبه‌البیان فی تفصیل سیدة النسوان، الاجتهاد و الاخبار، اثنتا عشرة رساله فی القواعد التفیسریه و الفقهیه، آیاتی از سوره مائده، جهاد، قاعده ضمان ید، قاعده جب، بلوغ صبی، اجتهاد و اخبار، تقیه، صلاه جمعه، ولایه فقیه، قضا و لباس مشکوک، شرحی بر کتاب المهذب البارع، مقاله «الجهاد من المهد الی اللهد»، مقاله «غیبت الامام مهدی(ع) بین النصوص و النقود»، مقاله «قاعدة الجب»، کشف البیان، کتاب حج، حاشیه بر عروه‌الوثقی، حاشیه بر الوافی فیض کاشانی و... |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با حکومت پهلوی، فعال در نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | فعالیت‌های دینی در جهرم و قم |
سیدعبدالرسول حسینی شریعتمداری، از شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی.
زادگاه و خاندان
سیدعبدالرسول شریعتمداری معروف به شریعتمداری جهرمی در سال ۱۳۰۷ش در جهرم و در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. پدرش میرزا سیدمحمدعلی حسینی شریعتمداری مشهور به حاج فاضل از روحانیان شاخص جهرم و پدربزرگ پدری‌اش میرزا ابوالقاسم از علمای جهرم بودند.[۱] پدربزرگ مادری‌اش آیت‌الله سیدعبدالحسین لاری از مجتهدان بنام خطه فارس در عصر مشروطه و پیشوای قیام ضداستعماری جنوب بود که سال‌ها در برابر نیروهای انگلیسی مقاومت کرد.
تحصیل
سیدعبدالرسول شریعتمداری خواندن و نوشتن را در جهرم آموخت. آنگاه وارد حوزه علمیه جهرم شد و در آنجا مقدمات و بخشی از دروس سطح را نزد برادرش سیدحسن شریعتمداری[۲] و آقایان شیخ عطاءالله حقدان، سیدابوالقاسم مهدوی، شیخ محمد نمازی، سیدمحمد احمدی و به‌ویژه سیدابراهیم حق‌شناس بهره برد.[۳] وی سپس به شیراز رفت و در حوزه علمیه آنجا از درس شرح لمعه و قوانین‌الاصول شیخ ابوالحسن اصطهباناتی بهره‌مند شد.
آنگاه راهی قم شد و در حوزه علمیه آنجا در درس شرح لمعه و قوانین شیخ محمد صدوقی یزدی حضور یافت. رسایل شیخ مرتضی انصاری را هم نزد استاد مرتضی مطهری خواند و سپس در درس مکاسب آیت‌الله شیخ مرتضی حائری یزدی و کفایه‌الاصول میرزا عبدالجواد جبل عاملی اصفهانی شرکت کرد. وی هم‌زمان در درس تفسیر قرآن علامه سیدمحمدحسین طباطبایی شرکت می‌کرد. او پس از اتمام دروس سطح، به فراگیری درس‌های خارج فقه و اصول پرداخت و مدت سه سال در درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد. هم‌زمان در درس خارج فقه (بیع) آیت‌الله سیدمحمد حجت کوه‌کمری حاضر می‌شد و درس خارج اصول را نزد امام‌خمینی می‌خواند[۴] و از شاگردان امام‌خمینی بود.[۵]
شریعتمداری جهرمی تا سال ۱۳۳۲ش در قم حضور داشت، بنابراین می‌توان احتمال داد از اواخر دهه ۱۳۲۰ش و تا سال ۱۳۳۲ش در درس خارج اصول امام‌خمینی که در مسجد محمدیه برگزار می‌شد، شرکت می‌کرده است.
او در سال ۱۳۳۲ش راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف، در درس خارج فقه آیات سیدمحسن طباطبایی حکیم و سیدابوالقاسم موسوی خویی و میرزا هاشم آملی و در درس خارج اصول آیات خویی، میرزا باقر زنجانی و شیخ حسین حلی شرکت کرد. شریعتمداری جهرمی در سال ۱۳۳۸ش بار دیگر به قم بازگشت و در حوزه علمیه آن شهر در درس‌های خارج فقه آیات بروجردی و سیدمحمد محقق داماد و خارج اصول آیات سیدکاظم شریعتمداری و میرزا هاشم آملی شرکت کرد و از آیت‌الله آملی اجازه اجتهاد تام و اجازه روایت دریافت نمود.[۶] علاوه بر آن، از آیات خویی و محقق داماد هم اجازاتی در امور شرعیه و از آیت‌الله شیخ آقابزرگ تهرانی اجازه روایت دریافت کرد.[۷] او سپس به تدریس دروس فقه و اصول در حوزه علمیه قم پرداخت.[۸] وی درس‌های خارج فقه (خارج قضا) آیت‌الله بروجردی را در سال ۱۳۳۹ش تقریر کرد و این تقریر با تصحیح سیدحسن فاطمی در مجموعه شکوه فقاهت به چاپ رسید[۹] علاوه بر آن، تقریرات او از درس خارج فقه آیت‌الله بروجردی با عنوان الصلوه فی اللباس المشکوک در همان مجموعه و توسط سیدحسن فاطمی منتشر شده است.[۱۰]
فعالیت سیاسی و اجتماعی
او در شهر مقدس قم سکونت داشت و سالی چند ماه به زادگاه خویش جهرم می‌رفت و به فعالیت‌های دینی در جهرم می‌پرداخت و محل اقامه جماعت او در جهرم مساجد حاج عبدالله و بهارستان و حاج‌آقا علی بود.[۱۱] او در قم به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت و همراه با روحانیان مبارز، اعلامیه‌هایی را علیه حکومت پهلوی امضا می‌کرد. ازجمله پس از رحلت مشکوک سیدمصطفی خمینی، همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم، نامه‌ای را به امام‌خمینی ارسال کردند و فاجعه فوق را تسلیت گفتند.[۱۲] در دی ۱۳۵۶ نیز پس از اهانت روزنامه اطلاعات به امام‌خمینی (مقاله استعمار سرخ و سیاه به قلم احمد رشیدی مطلق)، همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم، اعلامیه‌ای در محکومیت آن صادر کردند.[۱۳] پس از آن هم در برخی مقاطع حساس، با صدور اعلامیه‌هایی به اتفاقات و تحولات سیاسی واکنش نشان می‌داد و از رویکرد حکومت پهلوی در سرکوب مبارزات مردم انتقاد می‌کرد.[۱۴] پس از مهاجرت امام‌خمینی به فرانسه در مهر ۱۳۵۷ نیز همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم، با ارسال نامه‌ای به ژیسکاردستن، رئیس‌جمهور فرانسه، با اشاره به جایگاه امام‌خمینی به‌عنوان مرجعی دینی و رهبری مبارز، خواستار فراهم کردن فعالیت‌های مبارزاتی ایشان در فرانسه و برخورد توأم با احترام با ایشان شدند.[۱۵]
تألیفات
سیدعبدالرسول شریعتمداری پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت‌های علمی در قم ادامه داد و در کنار تدریس، به تألیف آثار علمی اهتمام داشت. تألیفات او عبارت است از: تقریرات درس‌های خارج فقه آیت‌الله بروجردی (خارج قضا و الصلوه فی اللباس المشکوک)، تقریرات درس خارج فقه (بیع) آیت‌الله حجت کوه‌کمری، تقریرات درس خارج فقه آیت‌الله حکیم، تقریرات درس خارج فقه(حج) آیت‌الله محقق داماد، نخبه‌البیان فی تفصیل سیدة النسوان (الکلمات الغراء فی خصائص فاطمة الزهرا(س))، الاجتهاد و الاخبار به عربی و به مناسبت کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، اثنتا عشرة رساله فی القواعد التفیسریه و الفقهیه (مجموعه دوازده رساله فقهی در تفسیر آیه تمتع حج)، آیاتی از سوره مائده، جهاد، قاعده ضمان ید، قاعده جب، بلوغ صبی، اجتهاد و اخبار، تقیه، صلاه جمعه، ولایه فقیه، قضا و لباس مشکوک، شرحی بر کتاب المهذب البارع قاضی ابن البراج طرابلسی، مقاله «الجهاد من المهد الی اللهد»، به عربی (درباره جد خود آیت‌الله العظمی سیدعبدالحسین نجفی لاری جهرمی در کتاب مجموعه مقالات کنگره بزرگداشت آیت‌الله‌العظمی نجفی لاری)، مقاله «غیبت الامام مهدی(ع) بین النصوص و النقود» (به عربی و در مجله علوم الحدیث)، مقاله «قاعدة الجب» (به عربی و به مناسبت کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ مرتضی انصاری)، کشف البیان، کتاب حج، حاشیه بر عروه‌الوثقی (ناتمام) و حاشیه بر الوافی فیض کاشانی (ناتمام).[۱۶]
درگذشت
شریعتمداری جهرمی در ۱۹ خرداد ۱۳۹۰ در قم درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط سیدموسی شبیری زنجانی، در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۱۷]
پانویس
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۴، ص۱۰-۱۱.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله شریعتمداری جهرمی»، ص۱۲۸.
- ↑ «آیت‌الله سیدعبدالرسول شریعتمداری جهرمی درگذشت».
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله شریعتمداری جهرمی»، ص۱۲۸.
- ↑ باقری بیدهندی، «نجوم امت ۲۸: بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج‌آقا روح‌الله خمینی»، ص۱۳۲.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله شریعتمداری جهرمی»، ص۱۲۸.
- ↑ «آیت‌الله سیدعبدالرسول شریعتمداری جهرمی درگذشت».
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۵، ص۱۱.
- ↑ شکوه فقاهت: یادنامه مرحوم آیت‌الله حاج‌آقا حسین بروجردی، ص۵۹.
- ↑ شکوه فقاهت: یادنامه مرحوم آیت‌الله حاج‌آقا حسین بروجردی، ص۱۰۷.
- ↑ «آیت‌الله سیدعبدالرسول شریعتمداری جهرمی درگذشت»، ص۲۳.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۲۹ ـ ۲۳۰.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۳۹.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۶۷ ـ ۲۶۸، ۲۶۹ ـ ۲۷۲، ۴۰۳ ـ ۴۰۵، ۴۱۸ ـ ۴۲۰.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۷۹.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله شریعتمداری جهرمی»، ص۱۲۸.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله شریعتمداری جهرمی»، ص۱۲۸.
منابع
- «آیت‌الله سیدعبدالرسول شریعتمداری جهرمی درگذشت» (۱۳۹۰)، روزنامه ایران، شماره ۴۸۱۳؛ ۲۱ خرداد.
- «آیت‌الله سیدعبدالرسول شریعتمداری جهرمی درگذشت».
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۰)، «درگذشتگان: آیت‌الله شریعتمداری جهرمی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال ۲۲، شماره ۱۲۸، خرداد و تیر.
- باقری بیدهندی، ناصر (۱۳۶۸)، «نجوم امت ۲۸: بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج‌آقا روح‌الله خمینی»، ماهنامه نور علم، دوره سوم، شماره ۳۱، تیر.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۴، تهران، اسلامیه.
- شکوه فقاهت: یادنامه مرحوم آیت‌الله حاج‌آقا حسین بروجردی (۱۳۷۹)، تهیه‌کننده حوزه علمیه قم: دفتر تبلیغات اسلامی و بوستان کتاب قم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.