سیدمحمدعلی صداریی اشکوری
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیدمحمدعلی صدرایی موسوی اشکوری |
| نسب | سیدموسی موسوی اشکوری |
| تاریخ تولد | ۷ مهر ۱۲۹۱ ش |
| زادگاه | نجف اشرف |
| تاریخ وفات | ۷ آذر ۱۳۵۶ ش |
| محل دفن | قبرستان عمومی لنگرود |
| شهر وفات | لنگرود |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، آیت‌الله سیداحمد موسوی خوانساری، امام‌خمینی و دیگران |
| محل تحصیل | حوزه علمیه نجف، حوزه علمیه قم |
| اجازه اجتهاد از | آیات سیدابوالحسن اصفهانی، سیدمحمدتقی خوانساری، سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدصدرالدین صدر |
| تألیفات | حقایق اسلام، وظایف ایرانیان در موقع انتخابات، معارف اسلام، پرتو حق در زندگانی علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، رساله در ردّ مذهب و مرام کمونیسم و عقاید کارل مارکس و لنین، تفسیر سوره یاسین، با من به خوزستان بیایید، ديوان اشعار (گلزار احمدی) و دیگر آثار |
| سایر | سخنرانی‌های متعدد در رادیو و نشریات |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | فعال در مبارزات ضد رژیم پهلوی، ارتباط با آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی و آیت‌الله خمینی |
| اجتماعی | فعال در تبلیغات دینی و فرهنگی |
سیدمحمدعلی صدرایی اشکوری، از شاگردان درس فلسفه امام‌خمینی.
زادگاه و تحصیل
سیدمحمدعلی صدرایی موسوی اشکوری در ۷ مهر ۱۲۹۱ ش در نجف اشرف به دنیا آمد. پدرش سیدموسی موسوی اشکوری از روحانیان برجسته گیلان بود. او خواندن و نوشتن و بخشی از مقدمات دروس حوزوی را در حوزه علمیه نجف اشرف نزد عالمان آن حوزه آموخت. در ۱۳۰۵ ش همراه با خانواده به کشور بازگشت و در شهر لنگرود ساکن شد. پس از شش ماه برای تحصیل راهی قم شد و در حوزه علمیه قم مقدمات را نزد محمدرضا اعمی، ابوالقاسم نحوی، شیخ عباس تهرانى، آقانور خمینی و محمدعلی ادیب تهرانی فراگرفت. سپس شرح لمعه را نزد آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی و قوانین را در محضر آیت‌الله شیخ عباسعلی شاهرودی آموخت. در فرائد و رسائل از شاگردان آیت‌الله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی بود. آنگاه در درس مکاسب آیت‌الله سیداحمد موسوی خوانساری و میرزا محمد همدانی شرکت کرد. وی سپس در دروس عقلی (منظومه ملاهادی سبزواری) امام‌خمینی حضور یافت.[۱] و به احتمال زیاد در آخرین سال‌های پیش از دهه ۱۳۲۰ ش در آن درس شرکت داشته است. او سپس بخش دیگری از دروس عقلی را در محضر شیخ ابراهیم نجف‌آبادی خواند. در تفسیر قرآن از شاگردان محمدتقی اشراقی و سیدتقی اصفهانی و در رجال و حدیث از شاگردان شیخ عبدالرحیم فصولی بود.[۲]
او آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و ابتدا از درس آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی بهره‌مند شد و سپس در درس خارج اصول آیات سیدمحمد حجت کوه‌کمری و سیدصدرالدین صدر شرکت کرد. مدتی هم در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدمحمدتقی خوانساری حضور یافت و آن درس‌ها را تقریر کرد. مدت یک سال هم در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت نمود. او از آیات سیدابوالحسن اصفهانی، سیدمحمدتقی خوانساری، سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدصدرالدین صدر، سیدمحمود حسینی شاهرودی، میرزا آقا اصطهباناتی و جمال‌الدین گلپایگانی اجازه اجتهاد دریافت نمود. صدرایی هم‌زمان با تحصیل، به تدریس هم می‌پرداخت و ابتدا دروس ادبیات و سپس سطح را در حوزه علمیه قم تدریس می‌کرد.
خدمات سیاسی و اجتماعی
در سال‌های میانی دهه ۱۳۲۰ ش به گیلان بازگشت و به خدمات دینی و تبلیغات مذهبی [۳] ازجمله مبارزه با حزب توده در گیلان پرداخت. او که از سخنوران نامور دینی محسوب می‌شد، سخنرانی‌های انتقادی و ارشادی ایراد می‌کرد و پاره‌ای از آن سخنرانی‌ها از رادیو پخش و در برخی از نشریات ازجمله آیین اسلام منتشر می‌شد. از آن جمله می‌توان به انتشار سخنرانی او با عنوان «درمان دردهای اجتماعی بشر» و «عواملی که موجب ترقی مملکت و عظمت و سعادت ملت است» منتشرشده در نشریه آیین اسلام [۴]، «تعلیم و تربیت اسلامی و عظمت قرآن مجید» [۵] و... اشاره کرد. مجموعه این سخنرانی‌ها در ۱۳۲۴ ش در قالب کتاب سخنرانی‌های صدرایی در رادیو انتشار یافته است.[۶]
او در جریان فعالیت‌های سیداحمد کسروی علیه شریعت، به مقابله با آن در گیلان پرداخت.[۷] در سال ۱۳۲۶ ش هم کانون تبلیغات اسلامی را در رشت بنیان نهاد و با انتشار اعلامیه‌ای با عنوان «ابلاغ به اهل علم» از مردم خواست «در هر نقطه جهان خاصه ایران دارای هر گونه پرسش در امور دنیا و یا اشتباهی در موضوعات مذهبی و یا ایرادی به اصول یا فروع دین مبین اسلام و حقانیت مذهب مقدس جعفری (ع) اسلام و جامعیت قرآن و خاتمیت پیامبر و غیره دارند» با کانون تبلیغات اسلامی در رشت مکاتبه کنند.[۸] وی سپس نشریه پرچم‌دار را انتشار داد که مدت کوتاهی پس از انتشار توقیف شد. سپس نشریه طلوع اسلام را منتشر کرد که انتشار آن تا سال ۱۳۵۵ ش تداوم داشت و در آن سال به سبب انتشار پاره‌ای مقالات توقیف شد.[۹] وی در سال‌های ملی شدن صنعت نفت و پس از آن با آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی ارتباط داشت و در مواردی میزبان آن روحانی مبارز در لنگرود می‌شد [۱۰]
صدرایی اشکوری در انتخابات دوره بیستم مجلس شورای ملی از حوزه انتخابیه لنگرود نامزد انتخابات شد، ولی در پی تحریم انتخابات توسط مراجع تقلید، انصراف داد.[۱۱] در فروردین ۱۳۴۳ و پس از آزادی امام‌خمینی از حبس و حصر به قم رفت و با ایشان دیدار کرد.[۱۲] و در همان ماه، در جریان سفر واعظ شهیر محمدتقی فلسفی به لنگرود، میزبان او بود.[۱۳] ساواک در گزارشی که از فعالیت‌های او در مرداد ۱۳۴۳ تهیه کرد اعلام نمود که صدرایی اشکوری با ایراد سخنرانی‌های انتقادی در گیلان، به افشاگری علیه اصول شش‌گانه انقلاب سفید می‌پردازد.[۱۴] او در سال ۱۳۴۶ ش و در جریان جنگ اعراب و اسرائیل، با ایراد سخنرانی‌هایی بر ضرورت حمایت از مسلمانان تأکید کرد و به همین سبب ساواک به او تذکر داد.[۱۵]
تألیفات
صدرایی اشکوری اشعار فراوانی در مدح و مناقب، فضائل و مراثی ائمه اطهار سروده و آن را با عنوان گلزار احمدی منتشر کرده است. دیگر تألیفات او عبارت است از: حقایق اسلام (سخنرانی‌های صدرایی اشکوری در رادیو تهران) در دو جلد، وظایف ایرانیان در موقع انتخابات، معارف اسلام، پرتو حق در زندگی علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، رساله در رد مذهب و مرام کمونیسم و عقاید کارل مارکس و لنین و مکتب دیالکتیک ماتریالیست، تفسیر سوره یسین و تحقیقات علمی در اطراف آن، با من به خوزستان بیایید (جنایات انگلیس‌ها و خیانت عوامل آنها)، روح اسلام (سؤال‌هایی که از او شده و پاسخ‌های او)، رساله نبویه (در رد اعتراضات مسیحیان به دین اسلام و به پیامبر اسلام صلوات اللّه و سلامه علیه با کتاب عهدین عتیق و جدید و دلایل عقلی و نقلی و اثبات تحریف تورات و انجیل)، سفرنامه مکه (مشتمل بر مباحثه با علمای مذاهب اربعه شافعی، مالکی، حنفی، حنبلی و مشاهدات در ممالک اسلامی مخطوط، کتاب بوستان اسلامی (مقالات او در جراید دینی و سیاسی تهران و ولایات)، دیوان اشعار (گلزار احمدی مشتمل بر قصائد، مراثی و غزلیات).[۱۶]
درگذشت
وی در هفتم آذر ۱۳۵۶ از دنیا رفت و پیکرش در قبرستان عمومی لنگرود به خاک سپرده شد.[۱۷]
پانویس
- ↑ رازی، ج۲، ص۱۵۵
- ↑ رازی، ج۲، ص۱۵۵-۱۵۶.
- ↑ (همان؛ شریف‌رازی، ج۲، ص۳۸۰-۳۸۲؛ اثرآفرینان، ج۴، ص۳۳)
- ↑ (آیین اسلام، شماره ۴۰، ۱ دی ۱۳۲۳، ص۲۹-۳۱)
- ↑ (همان، ۲۹ آذر ۱۳۲۳، ص۳؛ همان، شماره ۱۵۸، ۱۸ اردیبهشت ۱۳۲۶، ص۱۲؛ همان، شماره ۱۵۹، ۲۵ اردیبهشت ۱۳۲۶، ص۹-۱۰؛ همان، شماره ۱۶۰، ۱ خرداد ۱۳۲۶، ص۱۲)
- ↑ مشار، ج۴، ص۲۹۴.
- ↑ احسان‌بخش، دانشوران گیل و دیلم، ص۳۶۵.
- ↑ «ابلاغ به اهل علم»، ص۱۴.
- ↑ ادهم‌نژاد، ص۱۵۸.
- ↑ (روحانی مبارز آیت‌الله...، ج۲، ص۸۴۰).
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ص۳۷.
- ↑ سیر مبارزات امام‌خمینی در...، ج۳، ص۱۷۶
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ص۳۷.
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۱، ص۲۵.
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۱، ص۱۳۱.
- ↑ رازی، ج۲، ص۱۵۷-۱۵۸؛ شریف‌رازی، ج۲، ص۳۸۱-۳۸۲؛ اثرآفرینان، ج۴، ص۳۳.
- ↑ ادهم‌نژاد، ص۱۶۳.
منابع
- «ابلاغ به اهل علم» (۱۳۲۶)، نشریه آیین اسلام، شماره ۱۸۳، ۲۹ آبان؛
- اثرآفرینان: زندگینامه نام‌آوران فرهنگی ایران از آغاز تا ۱۴۰۰ (۱۳۸۴)، ج۴: از ناتل خانلری یا یوسفی هروی، زیر نظر محمدرضا نصیری، تهران، بنیاد آثار و مفاخر فرهنگی؛
- ادهم‌نژاد، محمدتقی (۱۳۸۳)، «آفتاب تبلیغ: شرح‌حال خطیب مبارز آیت‌الله میر محمدعلی صدرایی اشکوری»، دوماهنامه مبلغان، شماره ۵۹، مهر و آبان؛
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان (۱۳۸۹)، ج۱ و ج۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛
- رازی، محمد (۱۳۳۳ش)، آثار الحجه یا اولین دایره‌المعارف حوزه علمیه قم، قم، کتابفروشی برقعی؛
- سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک (۱۳۸۶)، ج۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۲، تهران، اسلامیه؛
- مشار، خان بابا (۱۳۴۰)، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی از آغاز تاکنون، بی‌جا، بی‌نا.