سیدمحمود مرعشی نجفی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیدمحمود حسینی مرعشی نجفی |
| نسب | از نوادگان میر سیدقوام‌الدین مرعشی (بنیانگذار سلسله مرعشیان) |
| تاریخ تولد | ۲۳ اردیبهشت ۱۳۲۰ |
| زادگاه | قم |
| خویشاوندان سرشناس | سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی (پدر)، سیدمحمود مرعشی (جد) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، محمد فاضل لنکرانی، سیدمهدی لاجوردی، ابوطالب تجلیل تبریزی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم، حوزه علمیه نجف، دانشگاه تهران، دانشگاه انگلستان |
| اجازه روایت از | آقابزرگ تهرانی، میرزاعلی غروی علیاری |
| اجازه اجتهاد از | عبدالنبی اراکی |
| تألیفات | موسوعه الامامه فی نصوص اهل السنه (تحت نظارت)، بیش از ۶۰ مقاله در زمینه کتابشناسی و نسخه‌شناسی |
| سایر | مدیریت کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، تولیت سه مدرسه علمیه |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارز ضد حکومت پهلوی، نماینده آیت‌الله مرعشی نجفی در دیدار با امام‌خمینی |
| وبگاه رسمی | www.marashilibrary.com |
سیدمحمود مرعشی نجفی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
زادگاه و خاندان
سیدمحمود حسینی مرعشی نجفی معروف به مرعشی در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۲۰ش در شهر مقدس قم به دنیا آمد. او منتسب به خاندانی با پیشینه درخشان علمی و سیادتی است که نسبشان به میر سیدقوام الدین مرعشی معروف به میر بزرگ قائد می‌رسد که سلسله مرعشیان را در مازندران تأسیس کرد.
پدرش آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، از مراجع تقلید و از مدرسان خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم بود که کتابخانه بزرگ آیت‌الله مرعشی در قم و ده‌ها مدرسه علمیه در آن شهر از یادگارهای آن مرجع برجسته به شمار می‌رود. جدش آیت‌الله سیدمحمود مرعشی هم از عالمان برجسته زمان خود بود.
تحصیل
سیدمحمود مرعشی دوران ابتدایی و متوسطه را در قم گذراند. او سپس وارد حوزه علمیه قم شد و در آنجا دروس مقدمات و سطح را نزد پدرش و همچنین محمد فاضل لنکرانی، سیدمهدی حسینی لاجوردی، شیخ ابوطالب تجلیل تبریزی، محمدتقی ستوده و شیخ احمد ورامینی فراگرفت. سپس در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله مرعشی نجفی حاضر شد و این حضور را تا پایان حیات آن مرجع ادامه داد.[۱]
وی در کنار حضور در درس پدرش، از درس‌های خارج فقه و اصول امام‌خمینی هم بهره‌مند می‌شد.[۲] درباره سال‌های حضور او در درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی او از حضور خود در درس امام‌خمینی با عبارت «چندین نوبت» یاد کرده است و به نظر می‌رسد این حضور استمرار نداشت. او به احتمال زیاد در نخستین سال‌های دهه ۱۳۴۰ش و پیش از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، در درس‌های ایشان در مسجد اعظم قم شرکت می‌کرد. سیدمحمود مرعشی درباره درس امام‌خمینی می‌گوید:
«در چندین نوبت که در درس حضرت امام شرکت کردم، فهمیدم حضرت امام با یک سبک خاصی تدریس می‌فرمایند. همین‌طور شاگردان ملا و فاضل به حضرت امام اشکال می‌کردند. مخصوصاً حاج‌آقا مصطفی مستشکل اصلی درس حضرت امام بودند. حضرت امام گوش می‌کردند، اگر اشکال وارد بود، جواب می‌دادند ولی اگر اشکال وارد نبود توجهی به آن نمی‌کردند و جواب نمی‌دادند. ولی خیلی درس سنگینی بود و به‌اصطلاح، مجتهدین شرکت می‌کردند».[۳]
مرعشی نجفی سپس به عراق رفت و مدت کوتاهی در حوزه علمیه نجف اشرف در درس‌های خارج فقه و اصول مدرسان آنجا حاضر شد.[۴] همچنین از آیت‌الله شیخ عبدالنبی اراکی اجازه اجتهاد و از آیات شیخ آقابزرگ تهرانی و میرزاعلی غروی علیاری اجازه نقل حدیث و از آیات مرعشی نجفی، محمدعلی اراکی، محمد فاضل لنکرانی، سیدمحمد شیرازی، سیدعلی حسینی سیستانی، محمدتقی بهجت و ناصر مکارم شیرازی اجازاتی در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرد.
سیدمحمود مرعشی نجفی هم‌زمان با تحصیل دروس حوزوی، به تحصیلات دانشگاهی نیز پرداخت و ازجمله وارد دانشگاه تهران شد و در رشته جامعه‌شناسی تحصیل کرد. سپس تحصیلات دانشگاهی خود را با عزیمت به انگلستان ادامه داد و با نگارش رساله دکترا درباره دستنوشته‌های اسلامی قرون چهارم تا هفتم هجری، موفق به دریافت مدرک دکتری در همان رشته شد.[۵]
فعالیت مبارزاتی
سیدمحمود مرعشی با آغاز نهضت اسلامی، در کنار پدر بزرگوارش که از مراجع تقلید مبارز بود قرار گرفت و همپای ایشان به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت. نگاهی به مجموعه سه جلدی آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی به روایت اسناد ساواک، نشان از حضور فعال سیدمحمود مرعشی در کنار پدر دارد. این فعالیت‌ها باعث شده بود تا همواره تحت نظر مأموران ساواک قرار گیرد و گزارش‌های زیادی از او تهیه شود که در مجموعه سه جلدی فوق منعکس شده است.[۶] وی همچنین در خاطراتش درباره قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، به گوشه‌ای از این مبارزات اشاره کرده است.[۷] یکی از مهم‌ترین جلوه‌های مبارزاتی سیدمحمود مرعشی، مأموریت‌های اعزامی از سوی پدرش بود. او پس از تبعید امام‌خمینی به عراق، از سوی آیت‌الله مرعشی نجفی به آن کشور رفت و در نجف اشرف با امام‌خمینی دیدار کرد. گزارش این دیدار به ساواک رسیدو به همین سبب بلافاصله پس از ورود به قم دستگیر و به تهران منتقل شد و مورد بازجویی قرار گرفت. دستگیری او واکنش برخی از روحانیان مبارز را در پی داشت؛ ازجمله آیات سیداحمد موسوی خوانساری و شیخ محمدتقی آملی حکومت را برای آزادی او تحت فشار قرار دادند و در پی این واکنش‌ها، آزاد شد و به قم بازگشت.[۸] یکی دیگر از مأموریت‌های مرعشی نجفی، عزیمت به پاریس به نمایندگی از پدرش بود. او پس از مهاجرت امام‌خمینی به فرانسه، از سوی آیت‌الله مرعشی به پاریس رفت و با امام‌خمینی دیدار کرد و پیام پدرش را به امام‌خمینی ابلاغ نمود.[۹]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب
سیدمحمود مرعشی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کنار پدرش به‌عنوان یکی از مراجع تقلید مسلم شیعه قرار گرفت و در رسیدگی به امور بیت ایشان می‌کوشید. او همچنین در اداره کتابخانه آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی فعال بود و پس از درگذشت آیت‌الله مرعشی نجفی، مدیریت این مجموعه و میراث بزرگ علمی را بر عهده گرفت. او یکی از کتابشناسان میراث مکتوب اسلامی ایران و جهان است؛ به گونه‌ای که امام‌خمینی از وی به‌عنوان یکی از خبرگان و شایستگان در امر کتابشناسی و کتاب و شناخت محیطی مناسب برای حفظ کتاب نام برده است.[۱۰]
مرعشی هم‌اکنون متولی و رئیس کتابخانه بزرگ آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی است و همچنین تولیت سه مدرسه علمیه‌ای را که توسط آیت‌الله مرعشی نجفی تأسیس شده است، به عهده دارد. موسوعه الامامه فی نصوص اهل السنه در کلام و فضائل ائمه اطهار علیهم‌السلام، از تألیفات پدرش زیر نظر او منتشر می‌شود. این کتاب بارها جایزه بهترین کتاب سال در حوزه دین را به دست آورده است. علاوه بر آن، تاکنون بیش از ۶۰ مقاله در زمینه کتابشناسی، نسخه‌شناسی، کتاب‌پژوهی، رجال و تراجم و انساب نگاشته است و در بیشتر مراکز علمی و کتابخانه‌ها و دانشگاه‌های جهان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کتابشناسان معاصر کتاب‌های اسلامی جهان شناخته می‌شود.[۱۱]
پانویس
- ↑ خاطرات ۱۵ خرداد، ج ۵، ص۲۲۵.
- ↑ سلسله موی دوست، ص۲۰۴.
- ↑ سلسله موی دوست، ص۲۰۴.
- ↑ خاطرات ۱۵ خرداد، ج ۵، ص۲۲۵.
- ↑ خاطرات ۱۵ خرداد، ج ۵، ص۲۲۵.
- ↑ آیت‌الله‌العظمی سید...، ج ۱ و ۲ و ۳، اغلب صفحات.
- ↑ خاطرات ۱۵ خرداد، ص۲۳۶.
- ↑ همان، ص۲۴۲ ـ ۲۴۵.
- ↑ همان؛ یاران امام به...، کتاب ۴۶، ص۳۵۴.
- ↑ صحیفه امام، ج ۲۱، ص۳۲۰.
- ↑ پروین‌زاد، ص۲۴ و نیز www.marashilibrary.com.
منابع
- آیت‌الله‌العظمی سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، ج۱ و ۲ و ۳، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- پروین‌زاد (۱۳۸۲)، شهلا، «نگاهی به آثار دکتر سیدمحمود مرعشی نجفی»، نشریه کیهان فرهنگی، شماره ۲۰۴، مهر.
- خاطرات قیام ۱۵ خرداد (۱۳۷۶)، ج۵، به‌کوشش علی باقری، تهران، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری.
- سلسله موی دوست: خاطرات دوران تدریس امام‌خمینی، تهران (۱۳۸۳)، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، www.marashilibrary.com.