سیدمهدی دروازهای
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیدمهدی امینی محرر |
| نسب | سادات موسوی |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۳ش |
| زادگاه | تبریز، ایران |
| تاریخ وفات | ۱۳۷۸ش |
| شهر وفات | تهران، ایران |
| خویشاوندان سرشناس | سیدابراهیم دروازهای (پدر)، سیدمهدی موسوی (جد) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، سیدحسین بروجردی، میرزا احمد شربیانی |
| محل تحصیل | حوزههای علمیه تبریز، قم، نجف |
| تألیفات | تفسیر موضوعی قرآن کریم، زندگی مسلمان از ولادت تا مرگ، زن و زناشویی در اسلام، دیوان اشعار |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | همراهی با نهضت امامخمینی، مبارزه با رژیم پهلوی |
| اجتماعی | امام جماعت مسجد امام حسین(ع) تهران، تدریس در دانشگاهها |
سیدمهدی دروازهای، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امامخمینی.
زادگاه و خاندان
سیدمهدی امینی محرر معروف به سیدمهدی دروازهای در سال ۱۳۱۳ش در تبریز به دنیا آمد. پدرش سیدابراهیم دروازهای از عالمان برجسته تبریز بود که پس از تحصیل نزد بزرگانی چون شیخ الشریعه اصفهانی و میرزا عبدالله ممقانی در نجف اشرف، در تبریز مقیم شده بود و در مدرسه علمیه تبریز به تدریس دروس حوزوی میپرداخت و جمع زیادی از عالمان تبریزی، از شاگردان او به شمار میروند. آثار و تألیفات زیادی از او برجای مانده است که از آن جمله میتوان به تحفه الاخیار فی علائم آخر الاعصار، اللطائف الادبیه فی الحکایات الاصمعیه و... اشاره کرد. جدش سیدمهدی موسوی هم از عالمان نامی تبریز بود.[۱]
تحصیل
سیدمهدی دروازهای دوران ابتدایی را در تبریز گذراند. آنگاه مقدمات و بخشی از دروس سطح را در حوزه علمیه تبریز و نزد پدرش و آقایان سیدمهدی انگجی، سیدکاظم طباطبایی معروف به مفید، سیدمحمد بادکوبهای و شیخ علیاکبر اهری، مستنبط غروی فراگرفت.
او در سال ۱۳۳۷ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر، دروس سطح را نزد آقایان میرزا احمد شربیانی و سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی تکمیل کرد. همزمان در درس فلسفه علامه سیدمحمدحسین طباطبایی هم شرکت میکرد. در درس فلسفه هم از شاگردان علامه طباطبایی بود. وی سپس در درسهای خارج فقه آیتالله سیدحسین طباطبایی بروجردی و خارج فقه و اصول آیات امامخمینی و سیدکاظم شریعتمداری شرکت کرد.[۲]
سیدمهدی دروازهای در سال ۱۳۴۰ش به تبریز بازگشت، بنابراین میتوان احتمال داد که در اواخر دهه ۱۳۳۰ش در درسهای خارج فقه و اصول امامخمینی در مساجد محمدیه و سلماسی قم شرکت میکرده است. او درسهای برخی از استادان خود را تقریر و پنج مجلد از تقریرات او را شریفرازی گزارش کرده است.[۳] ولی دراین باره که آیا درسهای امامخمینی را تقریر کرده است، گزارشی در دست نیست.
دروازهای پس از استقرار در تبریز، به فعالیتهای مذهبی در آن شهر پرداخت. با آغاز نهضت اسلامی به رهبری امامخمینی، ازجمله روحانیانی بود که وارد مبارزه با حکومت پهلوی شد. ازجمله در جریان تصویبنامه انجمنهای ایالتی و ولایتی در سال ۱۳۴۱ش و مخالفت مراجع تقلید با آن، همراه با برخی از روحانیان تبریز، نامهای را به آیتالله سیدمحمد بهبهانی، روحانی مقیم تهران ارسال کردند و از او خواستند تا نظر عالمان تبریزی مبنی بر مغایرت آن تصویبنامه با شرع را به اطلاع نخستوزیر وقت برساند.[۴]
او سپس همراه با برخی از عالمان تبریزی، اعلامیهای را صادر و در آن بر مغایرت تصویبنامه فوق با اصول شریعت تأکید کردند و پشتیبانی خود را از مخالفت مراجع تقلید با آن تصویبنامه ابراز نمودند.[۵] تداوم این فعالیتهای باعث شد بهعنوان یکی از روحانیان مبارز در تبریز شناخته شود. وی در سال ۱۳۴۲ در تبریز دستگیر و زندانی شد و مدت شش ماه را در زندان به سر برد.[۶] پس از آزادی، در تحصن روحانیان مبارز سراسر کشور در تهران شرکت کرد و همراه با آنان اعلامیههایی را علیه حکومت پهلوی و در حمایت از امامخمینی امضا کرد.[۷] سپس به تبریز رفت و به مبارزات خود در آن شهر ادامه داد. ازجمله در آستانه برگزاری انتخابات مجلس شورای ملی و سنا، همراه با روحانیان مبارز تبریز اعلامیهای را در رد انتخابات صادر و تشکیل مجلس شورای ملی و سنا را در فضای سیاسی آن روز، غیرقانونی اعلام کردند.[۸] این فعالیتها باعث شد تا ساواک در آبان ۱۳۴۲، پیشنهاد دهد دروازهای همراه با جمعی دیگر از روحانیان مبارز تبریز دستگیر و به تهران اعزام شوند.[۹] پیرو این پیشنهاد بود که وی بار دیگر در ۱۳ آذر ۱۳۴۲ در تبریز دستگیر و به تهران اعزام شد.[۱۰]
آیتالله سیدابوالقاسم موسوی خویی پس از اطلاع از دستگیری و حبس آنان در تهران، تأثر خود را از دستگیری آنان در دفاع از دین اسلام و عدالت اعلام کرد.[۱۱] همچنین جمعی از روحانیان تهران نامهای را به آنان ارسال و تأسف خود را از ادامه حبس آنان ابراز کردند.[۱۲] وی این بار ۴۵ روز در زندان قزلقلعه زندانی بود.[۱۳] رئیس ساواک وقت در ۲۴ بهمن ۱۳۴۲ با او و دیگر روحانیان زندانی تبریزی دیدار کرد.[۱۴] و سپس بازپرسی دادستانی ارتش قرار منع تعقیب آنان را صادر کرد.[۱۵] و آنها آزاد شدند. پس از آزادی و بازگشت او به تبریز، رفتار او زیر نظر ساواک قرار داشت.[۱۶] در زمستان ۱۳۴۲ همراه با افرادی چون میرزا محمود وحدت، حسن بکایی و... جلساتی را در ظاهر با هدف روضهخوانی و در واقع با هدف انتقاد از حکومت پهلوی در منازل اعضا در تبریز برگزار میکردند. این جلسات به دستور استانداری آذربایجان شرق با این بهانه که به مصلحت نیست تعطیل شد.[۱۷] علاوه بر آن، سختگیریهای ساواک علیه او شدت یافت و همین مسئله باعث شد تا در سال ۱۳۴۶ش[۱۸] بهاجبار، به تهران مهاجرت کند.[۱۹]
دروازهای در تهران به اقامه نماز جماعت در مسجد بابالحوائج میپرداخت و همزمان به فعالیتهای سیاسی در آن شهر ادامه میداد.[۲۰]
سیدمهدی دروازهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت در کمیته مرکزی انقلاب اسلامی در تهران پرداخت و عضو شورای عالی آن نهاد بود. همچنین سرپرستی کمیته انقلاب اسلامی در منطقه ۷ تهران را بر عهده داشت. مدتی هم سرپرستی دادگاه مدنی خاص شعبه ده را عهدهدار بود. سپس به تدریس در دانشگاهها پرداخت و همزمان بهعنوان عضو مؤسس، به همکاری با جامعه روحانیت مبارز ادامه میداد.[۲۱] او همچنین امامت جماعت مسجد امام حسین(ع) آن شهر را بر عهده داشت.[۲۲]
دروازهای در کنار فعالیتهای فوق، آثاری را هم تألیف کرده است که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: تقـریرات دروس استادان، تفسیر موضوعی قرآن کریم، شرح پارهای از احادیث، زندگی مسلمان از ولادت تا مرگ، زن و زناشویی در اسلام، دیوان اشعار و ترجمه چند کتاب از عربی به فارسی.[۲۳] سیدمهدی دروازهای در سال ۱۳۷۸ش در تهران از دنیا رفت.[۲۴]
پانویس
- ↑ الوانساز خویی، «سیدابراهیم دروازهای، جلوه صداقت»، ص۵۴ ـ ۶۲.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۵۳-۵۲.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۵۳-۵۲.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۴.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۷.
- ↑ خاطرات ۱۵ خرداد، به کوشش علی باقری، ج۲، ص۹۳.
- ↑ خاطرات ۱۵ خرداد، به کوشش علی باقری، ج۲، ص۸۸ ـ ۸۹.
- ↑ خاطرات ۱۵ خرداد، به کوشش علی باقری، ج۲، ص۱۰۷.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۴، ص۱۳۲.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۴، ص۱۴۶.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۴، ص۱۶۱.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۴، ص۱۶۰.
- ↑ دوانی، ج۴، ص۲۴۱.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۴، ص۱۶۹.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۴، ص۱۷۰.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۴، ص۱۷۲.
- ↑ آیتالله العظمی ناصر مکارم شیرازی به روایت اسناد ساواک، ج۱، ص۱۲-۱۳.
- ↑ >آیتالله العظمی ناصر مکارم شیرازی به روایت اسناد ساواک، ج۱، ص۱۳۴.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۵۱-۵۲.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ۲۴۴ ـ ۲۴۵، ۲۸۱ ـ ۲۸۳، ۲۸۹ ـ ۲۹۰، ۳۰۸ ـ ۳۰۹، ۳۱۲ ـ ۳۱۴، ۳۶۸ ـ ۳۷۱،۳۸۵ ـ ۳۸۶، ۳۹۶ ـ ۳۹۷، ۴۱۲ ـ ۴۱۱، ۴۳۵ ـ ۴۳۷، ۴۵۳ ـ ۴۵۶، ۴۶۷ ـ ۴۷۰، ۴۸۳ ـ ۴۸۷، ۴۹۹ ـ ۵۰۰، ۵۰۹ ـ ۵۱۲، ۵۱۳ ـ ۵۱۷.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۴، ص۱۳۴.
- ↑ دارابی، سیاستمداران اهل فیضیه، ص۲۸۷.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۵۱.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ص۴۴.
منابع
- آیتاللهالعظمی ناصر مکارم شیرازی به روایت اسناد (۱۳۹۵)، ج۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- الوانساز خویی، محمد (۱۳۸۵)، «سیدابراهیم دروازهای، جلوه صداقت»، ستارگان حرم، ج۱۸، قم، زائر.
- الوانساز خویی، محمد (۱۳۹۴)، گلشن ابرار آذربایجان، ج۲، قم، پژوهشکده باقرالعلوم.
- باقری، علی (۱۳۷۴)، خاطرات ۱۵ خرداد، ج۲، قسمت اول، انتشارات حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
- شریفرازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۶، تهران، اسلامیه.
- دارابی، علی (۱۳۷۹)، سیاستمداران اهل فیضیه، بررسی و نقد پیشینه و عملکرد جامعه روحانیت مبارز تهران، تهران، سیاست.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۵۴: حجتالاسلاموالمسلمین محمدحسین انزابی (۱۳۹۳)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.