سیدهاشم حمیدی

سیدهاشم حمیدی

اطلاعات فردی
اطلاعات علمی

سیدهاشم حمیدی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.

سیدهاشم حمیدی معروف به حمیدی همدانی در سال ۱۳۰۹ ش در خانواده‌ای روحانی در همدان متولد شد (معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ۵۲). پدرش حجت‌الاسلام سیدابوالقاسم حمیدی، از شاگردان آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی («زندگینامه آیت‌الله...، ۱۵۰) و دارای اجازاتی در امور شرعیه از ایشان و آیت‌الله سیدمحمد حجت کوه‌کمری بود (شریف رازی، ج ۷، ۴۰۵-۴۰۶) و حدود شصت سال در روستای حصار در نزدیکی همدان به اقامه نماز جماعت و تبلیغ دین اشتغال داشت. سیدهاشم حمیدی دوران ابتدایی را در دبستان کمال در همدان به پایان رساند (حسینی، ۱۴). آنگاه در سال ۱۳۲۳ ش وارد حوزه علمیه همدان شد و مقدمات و بخشی از دروس سطح را (تا شرح لمعه) نزد پدرش و میرزا محمدعلی عالمی دامغانی و برخی دیگر از استادان آنجا فراگرفت («سیدهاشم حمیدی، s-h-hamidi.andishvaran.ir). او در سال ۱۳۲۷ ش برای ادامه تحصیل رهسپار قم شد («زندگینامه آیت‌الله...، ۱۵۰) و در حوزه علمیه آن شهر دروس سطح را نزد آیات سیدشهاب‌الدین نجفی مرعشی، شیخ مرتضی حائری یزدی، شیخ محمد صدوقی یزدی، شیخ محمد لاکانی رشتی، میرزا ابوالفضل زاهدی قمی، میرزا محمد مجاهدی تبریزی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی و شیخ عبدالجواد جبل عاملی اصفهانی تکمیل کرد. درس تفسیر و بخشی از دروس فلسفی را هم نزد علامه سیدمحمدحسین طباطبایی فراگرفت و در درس منظومه سبزواری از شاگردان سیدرضا صدر بود (حسینی، ۱۴). او سپس به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس خارج فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، امام‌خمینی، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی (استادان معرف...، ۶۱)، شیخ محمدعلی اراکی و سیدمحمد محقق داماد بهره برد. سیدهاشم حمیدی به مدت ده سال در درس خارج فقه (مکاسب) امام‌خمینی شرکت داشت و آن درس را تقریر کرد («پرونده‌ای در بزرگداشت آیت‌الله سیدهاشم حمیدی همدانی»، ۱۶).

حمیدی از سال ۱۳۳۸ ش در دبیرستان دین و دانش در کلاس‌های زبان انگلیسی که توسط سیدمحمد حسینی بهشتی دایر می‌شد شرکت می‌کرد. وی هم‌زمان به تدریس در حوزه علمیه قم نیز می‌پرداخت («سیدهاشم حمیدی، s-h-hamidi.andishvaran.ir)، ازجمله کتاب‌های لمعه، مطول، کفایه و مکاسب را تدریس می-کرد («پرونده‌ای در بزرگداشت آیت‌الله سیدهاشم حمیدی همدانی»، ۱۵). او که از سال ۱۳۲۷ ش تبلیغ دین را هم آغاز کرده بود، با سفر به شهرهای مختلف، احکام دینی را برای مردم بیان می‌کرد. ازجمله در همان سال و سال ۱۳۲۸ ش برای سفر تبلیغی به شهر نهاوند رفت («زندگینامه آیت‌الله...»، ۱۵۴-۱۵۵). وی در سال‌های ۱۳۴۳-۱۳۴۵ ش همراه با جمعی از طلاب و مدرسان حوزه علمیه قم، اعلامیه‌هایی را علیه حکومت پهلوی یا حمایت از امام‌خمینی امضا می‌کرد که از آن جمله می‌توان به ارسال نامه‌ای به امیرعباس هویدا در محکومیت تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور در اسفند ۱۳۴۳ اشاره کرد؛ آنان در آن اعلامیه، تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور را در تضاد با اصل مصونیت مراجع، مصرّح در قانون اساسی دانستند و با استناد به همان قانون، خواستار بازگرداندن ایشان به کشور شدند (سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد ساواک، ج ۵، ۳۹۷). او در موسم تبلیغ نیز برای سفرهای تبلیغی به شهرهای مختلف سفر می‌کرد که از آن جمله می‌توان به سفر به سنندج در آذر ۱۳۴۵ اشاره کرد (یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۵، ۵۸).

حمیدی در سال ۱۳۴۶ ش («زندگینامه آیت‌الله...»، ۱۵۰) با دعوت جمعی از اهالی منطقه نیروی هوایی تهران، راهی پایتخت شد و به اقامه نماز جماعت و تبلیغ دین در مسجد انصار الحسین علیه‌السلام پرداخت («سیدهاشم حمیدی»، s-h-hamidi.andishvaran.ir). ساواک در گزارشی درباره روحانیان تهران، او را در ردیف روحانیان طراز اول آن شهر قرار داد و اعلام کرد که او از مروجان مرجعیت آیت‌الله گلپایگانی است (یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۹، ۲۴۵-۲۴۷). حمیدی همدانی در تهران همراه با روحانیان مبارز آن شهر، به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت و همراه با آنان اعلامیه‌هایی را در انتقاد از سیاست‌های پهلوی یا پشتیبانی از امام‌خمینی امضا می‌کرد. یکی از اعلامیه‌های مهمی که توسط او امضا شد، اعلامیه برگزاری مجلس ختم به مناسبت رحلت مشکوک سیدمصطفی خمینی در تهران بود. او همراه با جمعی دیگر از روحانیان مبارز تهران چون مرتضی مطهری، حسینی بهشتی، محمد مفتح و... در آن اعلامیه واقعه فوق را به «مرجع عالی‌قدر حضرت آیت‌الله‌العظمی آقای خمینی» تسلیت گفتند و اعلام کردند در روز هشتم آبان، مجلس ترحیمی به آن مناسبت در مسجد ارک برگزار خواهند کرد (دوانی، ج ۶، ۵۲۲-۵۲۳). از دیگر اعلامیه‌هایی که توسط او امضا شد می‌توان به اعلامیه محکومیت سرکوب تظاهرات مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۲۴۴ ـ ۲۴۵، ۲۵۲)، محکومیت سرکوب تظاهرات مردم یزد در یازده فروردین ۱۳۵۷ و اعلام برگزاری مجلس یادبود آنان در مسجد جامع تهران به مناسبت چهلم شهدای آن روز (همان، ۲۸۱ ـ ۲۸۳) و چندین اعلامیه دیگر اشاره کرد (همان، ۲۸۹ ـ ۲۹۰، ۳۱۲ ـ ۳۱۴، ۳۲۳ ـ ۳۲۵، ۳۶۸ ـ ۳۷۱؛ دوانی، ج ۷، ۷۴-۷۵، ۱۲۰-۱۲۲، ۲۱۹-۲۲۱؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۱۵، ۶۴۹-۶۵۱). حمیدی در نخستین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۵۸ ش با رأی مردم همدان به نمایندگی برگزیده شد (معرفی نمایندگان...، ۵۲). او در دوره دوم آن مجلس نیز برای دومین بار به نمایندگی مردم همدان انتخاب شد (همان، ۱۸۰). وی پس از پایان دوره دوم مجلس شورای اسلامی به تدریس اخلاق و تربیت اسلامی در دانشگاه علم و صنعت تهران پرداخت و سپس نمایندگی ولی‌فقیه در آن دانشگاه را بر عهده گرفت. هم‌زمان در مدرسه عالی شهید مطهری هم به تدریس فقه پرداخت. علاوه بر آن، عضو هیئت نظارت و بازرسی شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز بود (استادان معارف...، ۶۱). حمیدی در مرداد ۱۳۸۸ ش از سوی شورای مدیریت حوزه علمیه قم به‌عنوان مسئول دفتر نمایندگی حوزه علمیه در تهران منصوب شد («با حضور مدیر...»، ۶). وی هم‌اکنون عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز تهران است (مهرزاد، ۶) و به فعالیت در آن تشکل می‌پردازد. تألیفات او عبارت است از: الصلاه (تقریرات درس آیت‌الله بروجردی)، المکاسب (تقریرات درس خارج فقه امام‌خمینی)، رساله‌ای در تقیه (تقریرات امام‌خمینی)، رساله‌ای در منجزات مریض (تقریرات آیت‌الله بروجردی)، اجتهاد و تقلید، درس‌های فطرت، راهنمای زیارت خانه خدا، زمامداری در اسلام یا تعیین سرنوشت در غدیر خم، نهضت امام حسین و ریشه‌های آن، ارتباط عقل و دین، الغناء و آلات الطرب، بحثی درباره استخاره، بحثی درباره تقریب بین مذاهب اسلامی، پاسخ و پرسش‌ها، دوران پهلوی از ظهور رضاخان تا سقوط محمدرضا، تنقیح الاحادیث و الاخبار (عربی) («سیدهاشم حمیدی»، s-h-hamidi.andishvaran.ir).

منابع: استادان معارف اسلامی همراه با آثار علمی آنان (۱۳۷۷)، تدوین: مهدی رفیعی، تهران، دبیرخانه مجمع گروه‌های معارف اسلامی؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ «با حضور مدیر حوزه علمیه قم صورت گرفت: معرفی مسئول دفتر نمایندگی حوزه در تهران» (۱۳۸۸)، هفته‌نامه افق حوزه، شماره ۲۳۶، ۷ مرداد؛ حسینی، سیدمهدی (۱۴۰۰)، «پرونده‌ای در بزرگداشت آیت‌الله سیدهاشم حمیدی همدانی»، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۴۹۱، ۱۴ اسفند؛ دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۶ و ۷، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ «زندگینامه آیت‌الله حاج شیخ عزیزالله علیمردانیان» (۱۳۸۳)، فصلنامه فرهنگان، شماره ۲۰ و ۲۱، تابستان و پاییز؛ «سیدهاشم حمیدی»، سایت دانشوران حوزوی، s-h-hamidi.andishvaran.ir؛ سیر مبارزات امام در آینه اسناد ساواک (۱۳۸۶)، ج ۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج ۷، تهران، اسلامیه؛ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی تا پایان دوره پنجم قانون‌گذاری (۱۳۷۸)، تهران، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی؛ مهرزاد، محمدحسین (۱۳۹۵)، «گزارش روز، تقویت مثلث اعتدال: گزارش اعتماد از تغییرات در جامعه روحانیت مبارز»، روزنامه اعتماد، شماره ۳۵۹۹، ۲۴ مرداد؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۷۹)، کتاب ۱۵: شهید حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد باهنر، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۱)، کتاب ۲۵: شهید آیت‌الله عطاالله اشرفی اصفهانی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۵)، کتاب ۵۹: آیت‌الله حاج سیدمحمدصادق لواسانی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.