علی نیری
نیری، علی؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. علی نیری معروف به نیری همدانی در سال ۱۳۰۹ ش در روستای نیر واقع در منطقه درجزین همدان به دنیا آمد. تحصیلات خود را از مکتب‌خانه آغاز کرد و ضمن فراگیری قرآن مجید، کتاب‌های کلیله‌ودمنه و گلستان سعدی را همان‌جا خواند. سپس به همدان رفت و دروس مقدماتی را نزد برادرش میرزا عبدالغنی نیّری خواند. سپس در درس سطح سید مصطفی هاشمی و سید جمال‌الدین افتخاری شرکت کرد و بخشی از دروس سطح را نزد آنان خواند. او سپس برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر در درس مطول میرزا علی‌اکبر مشکینی و درس شرح لمعه آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی(ره) و شیخ محمد صدوقی یزدی شرکت کرد. در درس رسایل هم از شاگردان آیت‌الله مشکینی بود و کفایه الاصول را هم پیش آقاشیخ عبدالجواد سده‌ای اصفهانی و آیت‌الله شیخ مرتضی حائری خواند. هم‌زمان در درس مکاسب آیات حائری یزدی و مشکینی شرکت می‌کرد. در کنار تحصیل دروس فوق، کتاب منظومه ملاهادی سبزواری را نزد حسینعلی منتظری و اسفار اربعه ملاصدرا را هم پیش علامه سید محمدحسین طباطبایی خواند. نیری همدانی پس از پایان دوره سطح در دروس خارج فقه و اصول آیات سید حسین طباطبایی بروجردی، امام خمینی، شیخ عباسعلی شاهرودی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید محمد محقق داماد و شیخ محمدعلی اراکی حضور یافت و سال‌ها از درس‌های آنان بهره برد (صلاحی، ج ۲، ۲۸۸-۲۸۹). درباره سال‌های حضور او در درس‌های خارج فقه و اصول امام خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی با استناد به سال‌های حضور او در قم می‌توان احتمال داد که از اواسط دهه ۱۳۳۰ ش تا تبعید امام خمینی به خارج از کشور در آبان ۱۳۴۳ در آن درس‌ها در مساجد سلماسی و اعظم قم شرکت می‌کرده است. او در کنار تحصیل، به تدریس نیز پرداخت و سال‌ها در حوزه علمیه قم به تدریس دروس دوره مقدمات و سطح مشغول بود. او در سال‌های نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی، به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت. ازجمله به رفسنجان رفت و در سخنرانی‌هایش از حکومت پهلوی انتقاد کرد. صبغه انتقادی این سخنرانی‌ها به اندازه‌ای بود که حساسیت ساواک را برانگیخت. پس از تبعید امام خمینی به خارج از کشور نیز همراه دیگر محصلان و فضلای همدانی حوزه علمیه قم، در نامه‌ای به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت، تصویب قوانین خلاف شرع و قانون اساسی را محکوم کردند و با اشاره به دستگیری و تبعید امام خمینی به خارج از کشور، آن اقدام را خلاف قانون اساسی دانستند و خواستار بازگرداندن ایشان به کشور، الغای قوانین مغایر با شرع و قانون اساسی و آزادی دیگر زندانیان سیاسی شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۵۴-۱۵۵). در سال‌های نهضت اسلامی به فعالیت‌هایش ادامه داد و یک بار نیز از سوی آیت‌الله گلپایگانی برای دیدار با روحانیان تبعیدی به شهرهای مختلف رفت و با روحانیان دیدار کرد. نیری همدانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس در قم ادامه داد و هم‌زمان به فعالیت‌های فقهی در دفتر آیت‌الله گلپایگانی پرداخت. ازجمله این فعالیت‌ها می‌توان به تدوین دورۀ پنج جلدی مجمع المسائل؛ حاوی استفتائات از مرجع عالی‌قدر آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی اشاره کرد که با همت وی و برخی دیگر از استادان حوزه علمیه قم منتشر شده است. او پس از رحلت آیت‌الله گلپایگانی به دفتر آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی پیوست و سال‌ها به پرسش‌های شرعی مردم پاسخ می‌داد(صلاحی، ج ۲، ۲۸۹).. وی هم‌اکنون (۱۴۰۱) از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است. منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ پرتو آفتاب (خاطرات حضرت آیت‌الله حاج شیخ علی عراقچی) (۱۳۸۹)، تدوین عبدالرحیم اباذری، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج؛ شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج ۷، تهران، پیروز؛ صالح، سید محسن (۱۳۸۵)، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ صلاحی، احمد (۱۳۹۷)، مشاهیر و مفاخر شهرستان رزن (سخنوران، ادیبان، نویسندگان، شاعران و...)، ج ۲، قم، یاس بخشایش.