عیسی اهری
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عیسی اهری |
| تاریخ تولد | ۱۶ بهمن ۱۳۱۱ |
| زادگاه | اهر، استان آذربایجان شرقی |
| تاریخ وفات | ۱۸ آذر ۱۳۹۷ |
| محل دفن | بهشت‌زهرا، تهران |
| شهر وفات | تهران، ایران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدحسین بروجردی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه تبریز، حوزه علمیه قم |
| تألیفات | رساله الخلل الواقع فی الصلاه، رساله‌ای درباره وهابیت، ترجمه کتاب علی مولود کعبه، صحیفه المهدی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه علیه حکومت پهلوی و فعال در نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | خطیب و مبلغ دینی |
عیسی اهری از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
زادگاه و تحصیل
عیسی اهری فرزند عبدالسعید سلیم‌پور، شانزدهم بهمن ۱۳۱۱، در شهرستان اهر متولد شد. پس از تحصیل دروس مقدماتی در زادگاهش، در ۱۳۳۳ش، به تبریز عزیمت کرد و در مدارس دینی آنجا دروس مقدمات و سطح را نزد آقایان شیخ احمد اهری، میرزا عبدالله مجتهدی، سیدعبدالحجه ایروانی، شیخ علی‌اکبر نحوی و سیدهادی خسروشاهی تکمیل کرد. آنگاه راهی قم شد و در حوزه علمیه قم، در درس‌ها و بحث‌های علامه سیدمحمدحسین طباطبایی، میرزا محمد مجاهدی تبریزی، سیدرضا صدر، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی و میرزا علی‌اکبر مشکینی شرکت جست و دروس سطح را نزد آنان به پایان رساند. سپس به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس‌های آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، امام‌خمینی و آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی استفاده برد.[۱]
او در سال ۱۳۴۰ش به تبریز بازگشت،[۲] بنابراین می‌توان احتمال داد که در نیمه دوم دهه ۱۳۳۰ ش در درس‌های ایشان در مساجد سلماسی و اعظم قم شرکت می‌کرده است.
در جریان تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، در چاپ اعلامیه‌های مراجع تقلید و روحانیان مبارز نقش داشت و آن اعلامیه‌ها را به تبریز ارسال کرد. سپس به تبریز بازگشت و در آن روزها در جلسات هم‌اندیشی روحانیان مبارز تبریز به محوریت قاضی طباطبایی شرکت می‌کرد. وی در روز عاشورا (۱۳ خرداد ۱۳۴۲) در راهپیمایی مردم تبریز همراه با روحانیانی چون سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی و میرزا حسن انگجی و بسیاری از بزرگان و علمای دیگر حضور داشت و در آن راهپیمایی سخنرانی کرد. پس از پایان راهپیمایی، در بین سخن‌رانان قرار گذاشته شد که عصر عاشورا در همه مجالس، روضه فیضیّه خوانده شود. عیسی اهری هم در مسجد جامع تبریز و مدرسه طالبیه آن شهر، در مجلس روضه‌ای، به حادثه فیضیه قم اشاره کرد و به اطلاع‌رسانی دراین‌باره پرداخت. به این خاطر تحت تعقیب قرار گرفت و پس از چند روز اختفا در تبریز در نهایت دستگیر شد و به ساواک انتقال یافت. در آنجا مورد بازجویی قرار گرفت و سپس به تهران منتقل شد. او در تهران در زندان عشرت‌آباد و سپس زندان موقت شهربانی زندانی شد و در آنجا با افرادی چون سیدعبدالحسین دستغیب، مرتضی مطهری، صادق خلخالی، مکارم شیرازی، محمدتقی فلسفی و جمعی دیگر از روحانیان هم‌بند بود. در آنجا هر روز صبح و عصر بحث‌های علمی مطرح می‌شد و اغلب افراد به‌نوبت بحث می‌کردند.
وی پس از حدود چهل روز حبس در تهران، با این شرط که از حوزه قضایی تهران خارج نشود و به منبر هم نرود، آزاد شد و بلافاصله به باغ‌ملک شهرری رفت و در تحصن روحانیان مبارز سراسر کشور در اعتراض به دستگیری امام‌خمینی شرکت کرد. پس از آزادی امام‌خمینی از حبس، به تبریز بازگشت. پس از ورود به تبریز و به سبب تداوم فعالیت‌های سیاسی بار دیگر دستگیر و به ساواک منتقل شد و در آنجا مورد بازجویی قرار گرفت. او این بار مدت هفتاد روز در زندان ساواک بود. پس از آزادی، به فعالیت‌های سیاسی در تبریز ادامه داد و در فروردین ۱۳۴۳ و در پی آزادی امام‌خمینی از حصر و بازگشت ایشان به قم، همراه با آقایان سیداحمد خسروشاهی، سیدمهدی دروازه‌ای و سیدهادی خسروشاهی به قم رفت و با امام‌خمینی دیدار کرد. به سبب این فعالیت‌ها بود که ساواک در گزارشی در خرداد ۱۳۴۳، از وی به‌عنوان یکی از مخالفان حکومت پهلوی در تبریز نام برد.[۳] در سال ۱۳۴۵ش و در پی سخنرانی محمدرضاشاه در افتتاحیه مجلس شورای ملی و سنا درباره تشکیل انجمن‌های ایالتی و ولایتی، همراه با روحانیان مبارز تبریز در نامه‌ای به آیت‌الله شریعتمداری، خواستار کسب تکلیف درباره نحوه واکنش به این سخنان شدند. ساواک در گزارشی دراین‌باره از اهری و دیگر روحانیان امضاکننده نامه فوق به‌عنوان مخالفان نام برد که پس از سخنان شاه، جلسات خصوصی تشکیل می‌دهند و درباره این موضوع به بحث می‌پردازند و یکی از این جلسات در خانه اهری بود.[۴]
پس از درگذشت مرموز جهان‌پهلوان غلامرضا تختی، دانشجویان دانشگاه تبریز در مسجد قزلّی حاج میرزا یوسف آقا، مجلسی برای ترحیم و بزرگداشت او گرفته بودند و از اهری برای سخنرانی دعوت کردند، ولی شهربانی تبریز با اطلاع از این موضوع، او را احضار کرد و مانع سخنرانی وی شد. علاوه بر آن بارها به مناسبت‌های مختلف به شهربانی و ساواک احضار شد. در ۱۳۴۶ش و در آستانه تاج‌گذاری محمدرضاشاه، به سبب سخنرانی علیه پاره‌ای از سیاست‌های فرهنگی حکومت پهلوی بار دیگر بازداشت و به زندان ساواک انتقال داده شد و آنگاه تحت‌الحفظ به لشکر دو اعزام گردید. وی در آنجا هم بعد از بازجویی و صدور قرار بازداشت، در اتاق دژبان زندانی شد. دستگیری او باعث واکنش برخی از بزرگان ازجمله سناتور بهادری شد و در پی این اقدامات، با تودیع وثیقه آزاد گردید. وی سپس در یکی از شعبه‌های دادرسی ارتش، مستقر در لشکر دو تبریز محاکمه و به دو ماه زندان محکوم شد. البته وی به این حکم اعتراض کرد و در نهایت تبرئه شد. تداوم سخت‌گیری‌ها باعث شد تا در سال ۱۳۴۸ش، به تهران مهاجرت کند. در تهران هم بارها به سبب فعالیت‌های سیاسی به ساواک احضار گردید.
عیسی اهری از سال ۱۳۵۱ ش به‌عنوان روحانی کاروان به حج رفت. در ۱۳۵۴ش، به دعوت اهالی اردبیل و با اصرار سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی ماه رمضان به آن شهرستان رفت و در مسجد بزرگ شهر، به اقامه نماز جماعت و منبر مشغول شد. سخنرانی‌های او باعث شد در آنجا ممنوع‌المنبر شود و به تهران بازگردد. در سال ۱۳۵۵ش هم در ماه رمضان به شهرستان بجنورد دعوت شد و در آنجا هم به سبب سخنرانی‌های انتقادی، به شهربانی احضار شد. رئیس شهربانی بجنورد او را به ایراد سخنرانی‌های تحریک‌کننده و اخلالگرانه متهم و او را به دستگیری و تبعید تهدید کرد. در سال ۱۳۵۶ش، در مجلسی به مناسبت چهلمین روز ارتحال میرزا عبدالله مجتهدی تبریزی، از دوستان و هم‌مباحثه‌های امام‌خمینی، در مسجد ملا هاشم مشهد سخنرانی و از سخنان یکی از روحانیان طرفدار حکومت پهلوی انتقاد کرد. وی در تهران همراه با روحانیان مبارز، اعلامیه‌هایی را در انتقاد از حکومت پهلوی و در حمایت از امام‌خمینی امضا می‌کرد.[۵] همچنین در جلسات روحانیان مبارز تهران شرکت می‌کرد. در سال ۱۳۵۷ش هم برای چهارمین بار توسط مأموران حکومت پهلوی در تهران دستگیر و همراه با جمعی از علما مدت دو روز در ستاد ارتش زندانی شد. اهری همچنین در تحصن روحانیان سراسر کشور در مسجد دانشگاه تهران و در اعتراض به بسته شدن فرودگاه‌ها شرکت داشت. همچنین در میدان آزادی، قطع‌نامه یکی از راهپیمایی‌ها را که در آن خلع شاه از سلطنت اعلام شده بود، بر بالای یک ماشین سواری خواند.
عیسی اهری پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت‌های تبلیغی در تهران ادامه داد. وی علاوه بر اینکه خطیبی توانا بود، آثاری هم تألیف کرده است. نخستین اثر وی رساله الخلل الواقع فی الصلاه است که درواقع تقریراتی از دروس خارج فقه آیت‌الله شریعتمداری بود و برای عرضه در جلسه امتحان دوره آیت‌الله بروجردی تحریر کرد. همچنین رساله‌ای درباره «وهابیت» نگاشت که آن رساله در جلسات علمی ناصر مکارم شیرازی مورد بررسی قرار گرفت و سپس به همت مؤسسه ایشان به چاپ رسید. ترجمه کتاب علی مولود کعبه تألیف علامه محمدعلی اردوبادی همراه با شیخ علی‌اکبر مهدی‌پور از دیگر آثار علمی اوست. صحیفه المهدی یکی دیگر از آثار تحقیقی اهری است و شامل ۴۳ دعا از ادعیه حضرت مهدی علیه‌السلام است. این کتاب به زبان‌های عربی، انگلیسی و اردو هم ترجمه شده است.[۶] او کتابخانه‌اش را هم به مرکز بررسی‌های اسلامی متعلق به سیدهادی خسروشاهی وقف کرد.
درگذشت
عیسی اهری در ۱۸ آذر ۱۳۹۷ در تهران درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط سیدفتاح هاشمی تبریزی در بهشت‌زهرای تهران به خاک سپرده شد.[۷]
پانویس
- ↑ خسروشاهی، «یادی از خطیب مبارز و پویا، شیخ عیسی سلیم‌پور اهری»، ص۱.
- ↑ خسروشاهی، «یادی از خطیب مبارز و پویا، شیخ عیسی سلیم‌پور اهری»، ص۱.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۵۴، ص۱۷۳.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۵۴، ص۲۳۰.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد ساواک، ج۹، ص۱۸۴-۱۸۷؛ ج۱۱، ص۴۹۶-۴۹۷؛ ج۱۲، ص۱۱۳-۱۱۴، ص۳۰۵؛ ج۱۳، ص۳۱۷-۳۱۹.
- ↑ خسروشاهی، «یادی از خطیب مبارز و پویا، شیخ عیسی سلیم‌پور اهری»، ص۴-۵.
- ↑ الوانساز خویی، «یادکردی از خطیب توانا استاد حاج شیخ عیسی اهری»، ص۵.
منابع
- الوانساز خویی، محمد (۱۳۹۷)، «یادکردی از خطیب توانا استاد حاج شیخ عیسی اهری»، نشریه بعثت، شماره ۲۰، شماره مسلسل: ۱۵۸۶، نیمه دوم دی.
- خاطرات قیام ۱۵ خرداد، به کوشش علی باقری، تهران، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی.
- خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۷)، «یادی از خطیب مبارز و پویا، شیخ عیسی سلیم‌پور اهری»، نشریه بعثت، شماره ۲۰، شماره مسلسل: ۱۵۸۶، نیمه دوم دی.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج ۹، ۱۱، ۱۲ و ۱۳، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، کتاب ۵۴: حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدحسین انزابی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.