محمدباقر دشتیانه
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمدباقر دشتیانه |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۸ش |
| زادگاه | شیراز |
| تاریخ وفات | آبان ۱۳۹۵ |
| شهر وفات | تهران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سیدحسین بروجردی، امامخمینی، احمد آشتیانی، ابوالقاسم گرجی |
| محل تحصیل | شیراز، قم، نجف |
| تألیفات | ترجمه «نقد الفکر الدینی و المادی»، ترجمه «ثوره الحسین علیهالسلام» |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | عضو جامعه روحانیت مبارز، همراهی با نهضت امامخمینی |
| اجتماعی | مؤسس و امام جماعت مسجدالرسول (ص) نازیآباد تهران |
محمدباقر دشتیانه، از شاگردان درس خارج فقه امامخمینی.
زادگاه و تحصیل
محمدباقر دشتیانه در سال ۱۳۰۸ش در شیراز به دنیا آمد. او مقدمات را در شیراز در مدرسه مقیمیه خواند، ولی درباره استادان او در آن مقطع اطلاعاتی در دست نیست.[۱] در همان زمان با آیتالله سیدنورالدین حسینی شیرازی، مؤسس حزب برادران همکاری میکرد.[۲] دشتیانه پس از پایان دوره مقدمات به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر به تحصیل دروس حوزوی ادامه داد. در آنجا دروس سطح را نزد استادان آن حوزه به پایان رساند اما درباره استادان دوره سطح او هم گزارشی وجود ندارد و وی در مصاحبهای، به نام استادانش در دوره سطح اشاره نکرده است.
آنگاه در درس خارج فقه آیتالله سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد. او تا سال ۱۳۳۰ش در قم حضور داشت و سپس به تهران رفت و در مؤسسه وعظ و خطابه که توسط دانشگاه تهران و برای تربیت وعاظ تأسیس شده بود، به تحصیل پرداخت. شرط ورود در مؤسسه مزبور، قبولی در آزمون مدرسی بود و به همین علت او در آزمونی که به همین منظور برگزار شده بود شرکت کرد؛ امتحانی که از کتابهای وسایلالشیعه، مکاسب، کفایهالاصول آخوند خراسانی و حکت اشراق گرفته شد. پس از قبولی در امتحان فوق، همراه با مرتضی مطهری وارد آن دوره شد و پس از سه سال مدرک فوق دیپلم در رشته علوم منقول دریافت کرد. او پس از آن در تهران ماندگار شد و چند دوره در درسهای خارج فقه و صول میرزا احمد آشتیانی شرکت کرد. در همان زمان رسایل و مکاسب را نزد دکتر ابوالقاسم گرجی، از شاگردان شاخص آیتالله سیدابوالقاسم موسوی خویی که تازه از نجف آمده بود، همراه با عبدالله جوادی آملی خواند. همزمان در مدرسه مروی به تدریس میپرداخت.
فعالیت سیاسی و اجتماعی
دشتیانه در سال ۱۳۳۳ش، مسجد الرسول(ع) را در نازیآباد تهران بنیان نهاد و امامت آنجا را بر عهده گرفت و مدت ۵۵ سال به اقامه نماز جماعت در آن مسجد میپرداخت.[۳] او در واقع واقف، مؤسس، متولی و امام جماعت این مسجد بود و به دستور آیتالله بروجردی به اقامه نماز جماعت در آنجا میپرداخت و از اکثر مراجع بزرگ ازجمله امامخمینی نمایندگی داشت.[۴] در همان زمان به فعالیتهای سیاسی علیه حکومت پهلوی میپرداخت. ازجمله در جریان تصویبنامه انجمنهای ایالتی و ولایتی، همراه با جمعی از روحانیان تهران، با صدور اعلامیهای آن مصوبه را زمینهساز «تسلط بر دین و مقدرات مسلمانان» دانستند و از مردم خواستند هشتم آذر در مجلسی که به آن مناسبت در مسجد حاج عزیزالله تهران برگزار خواهد شد شرکت کنند.[۵] پس از آن هم به فعالیتهای سیاسی خود در تهران ادامه داد. ساواک در گزارشی از فعالیتهای دشتیانه نوشت: «آقای دشتیانه، امام جماعت نازیآباد اغلب با مریدان خود مباحث سیاسی را به میان آورده و از دولت به دشنامی و بدی یاد میکند و شدت حملات او اغلب بهطوری است که شنوندگان را تحریک مینماید. نامبرده مشهودات خود را در نجف اشرف و نظریه مردم نجف را در مورد ایران و علما و روحانیون در مسجد بحث و تحلیل میکند». به همین علت مدتها تحت تعقیب بود و به سفارش دوستان ۴۰ روز پنهانی زندگی کرد تا اینکه نخستین بار در سال ۱۳۴۲ دستگیر شد.[۶] وی پس از مهاجرت امامخمینی به عراق در سال ۱۳۴۴ش (از ترکیه)، به عراق رفت و در نجف اشرف در درس خارج فقه امامخمینی شرکت کرد. درباره سال دقیق حضور او در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امامخمینی که از سال ۱۳۴۴ش تا سال ۱۳۵۷ش در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف برگزار میشد، اطلاعاتی در دست نیست.
دشتیانه در مصاحبهای در این باره، از حضور چند ماهه در درس امامخمینی سخن گفته است، بنابراین حضوری کمتر از یک سال در درس فوق داشت. وی پس از بازگشت به کشور، به تدریس در مدرسه مروی تهران ادامه داد و به اقامه نماز جماعت در مسجدالرسول(ع) نازیآباد پرداخت.[۷] بر اساس گزارش ساواک، در آن مسجد بالغ بر یکصد نفر نوجوان به فراگیری قرآن میپرداختند. همچنین در گزارش ساواک از دشتیانه با عنوان «مترجم عربی حسینیه ارشاد» نام برده شده است.[۸]
محمدباقر دشتیانه یکی از روحانیان مبارز بود و در سالهای نهضت اسلامی به رهبری امامخمینی (۱۳۴۱-۱۳۵۷ش) بارها به سبب مبارزات سیاسی توسط ساواک دستگیر و زندانی شد که از آن جمله میتوان به دستگیری در سال ۱۳۵۷ش اشاره کرد و یک ماه در زندان بود.[۹] او از نخستین اعضای جامعه روحانیت مبارز بود و پس از پیروزی انقلاب اسلامی مسئولیت کمیته انقلاب اسلامی منطقه ۱۷ تهران را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۵۸ش توسط منافقین ترور شد و از آن ترور جان سالم به در برد.[۱۰] در سال ۱۳۶۱ش، پس از صدور فرمان هشت مادهای امامخمینی، بهعنوان نماینده ایشان در استان یزد انتخاب شد.[۱۱] او پس از آن به فعالیتهای تبلیغی ـ مذهبی در مسجدالرسول(ص) ادامه داد و یکی از پایگاههای فعال مذهبی برای جوانان در جنوب تهران بهشمار میرفت. این مسجد در طول دوران دفاع مقدس هم فعال بود و از طریق پایگاه بسیج آن مسجد، صدها رزمنده راهی جبهههای دفاع از کشور شدند و از این رهگذر دهها شهید در دفاع از میهن و انقلاب اسلامی تربیت و تقدیم کرد. تأسیس پایگاه بسیج و کلاسهای آموزشی، کمک به نیازمندان و مستمندان و دعوت مردم به انجام فرایض دینی ازجمله فعالیتهایی است که پس از انقلاب در این مسجد پیگیری میشد.[۱۲] او همچنین بارها حجاج بیتالله الحرام را راهنمایی میکرد و بالغ بر ۵۵ بار به سرزمین وحی سفر کرد.[۱۳]
تألیفات
ترجمه کتاب نقد الفکر الدینی و المادی اثر عبداللطیف بری با عنوان فارسی گفتگوی دینی و مادی (که اولین بار در سال ۱۳۵۴ش چاپ شد و در نقد مارکسیسم بود)، ترجمه کتاب ثوره الحسین علیهالسلام اثر یحیی نوری با عنوان فلسفه انقلاب حسین علیهالسلام همراه با وحید دامغانی ازجمله فعالیتهای علمی دشتیانه است.[۱۴]
درگذشت
محمدباقر دشتیانه در آبان ۱۳۹۵ ش در تهران درگذشت.[۱۵]
پانویس
- ↑ «ناگفتههایی از مؤسسه وعظ و خطابه از زبان یک شاهد».
- ↑ «خاطرات امام جماعت مسجدالرسول (ص) نازیآباد».
- ↑ «ناگفتههایی از مؤسسه وعظ و خطابه از زبان یک شاهد».
- ↑ «خاطرات امام جماعت مسجدالرسول (ص) نازیآباد».
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۵۲-۵۵.
- ↑ «امام جماعت مسجدالرسول نازیآباد درگذشت».
- ↑ «ناگفتههایی از مؤسسه وعظ و خطابه از زبان یک شاهد».
- ↑ سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد ساواک، ج۱۳، ص۳۳۲.
- ↑ «امام جماعت مسجدالرسول نازیآباد درگذشت».
- ↑ «ایران بعد از درگذشت آیتالله طالقانی»، ص۱۸۳.
- ↑ «بزرگداشت آیتالله حاج شیخ محمدباقر دشتیانه در برازجان برگزار میشود/ زمان و مکان».
- ↑ حقشناس، حجتالاسلام دشتیانه، مردی از جنس مردم.
- ↑ «ناگفتههایی از مؤسسه وعظ و خطابه از زبان یک شاهد»،.
- ↑ صفرعلیپور، کتابشناسی اختصاصی امام حسین(ع)، ص۱۷۷.
- ↑ حقشناس، حجتالاسلام دشتیانه، مردی از جنس مردم.
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «امام جماعت مسجدالرسول نازیآباد درگذشت».
- «ایران بعد از درگذشت آیتالله طالقانی»، سالنامه پیام اسلام، شماره ۸، بهمن.
- «بزرگداشت آیتالله حاج شیخ محمدباقر دشتیانه در برازجان برگزار میشود/ زمان و مکان».
- حقشناس، محمدجواد، «حجتالاسلام دشتیانه، مردی از جنس مردم».
- «خاطرات امام جماعت مسجدالرسول(ص) نازیآباد».
- سیر مبارزات یاران امامخمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۱۳، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی.
- صفرعلیپور، حشمتالله (۱۳۸۱)، کتابشناسی اختصاصی امام حسین(ع)، قم، یاقوت.
- «ناگفتههایی از مؤسسه وعظ و خطابه از زبان یک شاهد زنده: مؤسسه وعظ و خطابه. قصد تضعیف حوزه قطعاً تهمت است: گفتوگو با محمدباقر دشتیانه یکی از دانشجویان «مؤسسه وعظ و خطابه».